Bu sözü asla kullanmayın, "Zeki ama tembel"

Çoğu insan çocukluk döneminde şu cümleyi mutlaka duymuştur, “Zeki ama tembel.” Özellikle okul çağı döneminde akademik başarısı düşük olan çocuklar için kurulan bu cümle yetişkinliği nasıl etkiliyor? Uzmanlar, bu durumun çocuklarda tam tersi etki yarattığını ve kaygı düzeylerini arttırdığını belirtiyor ve yetişkin bir birey olduklarında ise, iş hayatında kompleks görevlerde zorlandıkları ve tembel damgası yiyebildikleri noktasına değiniyor.

GÖREVLERİ BİRİKTİRİYORLAR

Eğitim Sosyoloğu Prof. Dr. S. Tunay Kamer, sakıncalı ifadelere yönelik şu ifadeleri kullanmakta: "Bu tür ifadeler, öğretmenler tarafından akademik başarısı düşük olan öğrencinin velisine kibarlık olsun diye kullanıldığı biliniyor. Zeki öğrenciler tembel olabilirler. Tembellik genel olarak erteleme davranışı ile karıştırılmakta. Zeki bireylerde yapılacak görevleri tamamlamama ve biriktirme problemi olabiliyor. Otoriteye karşı gelme görülen diğer davranışlar arasında yer alıyor. Gerekli ortamlarda fırsat verildiğinde iletişim becerileri en üst seviyeye çıkabiliyor."

İŞLERİ ZORLAŞIYOR

Zeki ancak disiplin ve odaklanma sorunu olan öğrencilerin akademik olarak tam potansiyellerine ulaşmakta zorlandığını da dile getiren Kamer, şu uyarıları sıralıyor: "Bu durumdaki çocuklar, bazı durumlarda, olumsuz bir benlik imajı geliştirebilir veya başarısızlık duygularıyla mücadele etmek durumunda kalabilir. Zeki öğrenci, okuldaki eğitiminin ilk dönemlerinde sıkı çalışmadan daha fazla ödüllendirilir çünkü iş yükü,  öğrencinin çalışması beklenen süre daha azdır. Dolayısıyla bir şeyleri ne kadar çabuk kavrayabilirse o kadar iyidir."

"Eğitim ilerledikçe işler daha karmaşık hale gelir, bu nedenle daha fazla zeka gerekir. Sonuç olarak, zeki insanlar çok düşük miktarda çabayla yüksek başarı elde edebilirler ve zekalarının derecesi bunun ne kadar süre devam edebileceğini belirler. Ancak zeki olan çocuğun bir noktadan sonra zaman ve çaba harcamaya başlaması gerekir, aksi takdirde aynı anda anlamanız gereken çok fazla şey vardır."

TERS ETKİ YARATIYOR 

“Zeki ama tembel” söyleminin temel hedefinin çoğunlukla çocuğu motive etmek olduğu söylense de Psikolog Dr. Fatma Kayım bunun tam tersi olduğunu, yani bu söylemin motive etmekten çok kişinin yetişkinlik dönemini bile etkilediğini belirtiyor. Kayım, “Zeki insanların özellikle eğitimlerinin ilk yıllarında herhangi bir planlamaya dahil olmadan minimal çaba ile bilgi edinmeye alışmış olmaları eğitim ya da iş hayatlarının ilerleyen yıllarında daha kompleks görevler söz konusu olduğunda onları zorlayabilmekte. Yaşadıkları bu güçlük ile nasıl baş edebileceklerini öğrenemediklerinde tembellik davranışları göstermeleri ise çok muhtemel bir sonuç” ifadelerini kullanıyor.

TANIMLARA HAPSOLUYORLAR

Kayım, çocuklara yönelik yanlış ifadelerin, onların gelecekteki yaşamlarını da olumsuz etkilediğini belirtirken, şöyle konuşuyor: “Çocukluk döneminde erişkinler tarafından söylenen bu ifade yetişkinlik döneminde davranışlara yön veren zihinsel yapılar haline geliyor. Tembellik olarak tanımlanan eylemsizlik hali kişinin kendisini ve hayatını düzenleme konusunda yaşadığı güçlükle nasıl baş edeceğini bilememesinden kaynaklanıyor. Bu noktada bir uzmandan destek almak ve eyleme geçmesine engel olan iç seslerini tanımak kişi için işlevsel bir yol olacaktır."

sibel.gulersoyler@haberglobal.com.tr

Kaynak: Web Özel