Bir bürokrasi klasiği... Bakanlıkların adı neden değişir?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 11 Ekim'de yaptığı açıklamada yeni bir dönemden söz etti. “Yeşil Kalkınma devrimini tüm çalışmalarımızın merkezine yerleştirerek insanlığın önündeki bu önemli krizin çözümünde öncü rol üstlenmekte kararlıyız” diyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, değişikliği şöyle duyurdu:

“Çevre ve Şehircilik Bakanlığımızın ismini Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı olarak değiştiriyoruz.”

Bu değişiklik dünyanın en ciddi problemlerinden biri olan küresel ısınma ve iklim değişikliği ile mücadele noktasında atılmış kritik bir adım olarak öne çıkıyor ancak bu “değişiklik” Türkiye'nin alışık olmadığı bir değişiklik değil.

YENİ TEKNOLOJİLER, YENİ ALANLAR, YENİ HEDEFLER...

Bakanlıkların isimleri ve çalışma alanları Cumhuriyet'in kuruluşundan bu yana zaman zaman değişmekte. Teknoloji değiştikçe, yeni çalışma alanları açıldıkça ve yeni atılımlar hedeflendikçe; yeni ifadeler, yeni kavramlar Ankara'da kendilerine yer bulmuş.

Peki bu değişiklikler normal mi? Bakanlıkların adlarından çıkarılan ifadeler veya isimlerine eklenen yeni çalışma alanları ne anlatır?

ADI EN ÇOK DEĞİŞEN BAKANLIK...

Değişikliklerin en çok görüldüğü bakanlık Tarım ve Orman Bakanlığı. 2018'de pek çok bakanlığın isminin değiştiği ve çalışma alanının yeniden belirlendiği ünlü 703 No'lu Kanun Hükmünde Kararname ile ismi 13. ve şimdilik son kez değişen bakanlık geçmişte yanına 'Gıda'yı, 'Köy İşleri'ni ve 'Hayvancılık' ifadelerini almıştı.

54. Hükümet'te Turizm Bakanı olarak görev alan Bahattin Yücel, sık değişimleri, “Geçmişte parlamenter sistemde hem parti içi hem de bölgelerarası dengeleri gözetmek için bakanlıkların sayısı artırılır ya da azaltılırdı. Bir takım işler de farklı bakanlıklara dağıtılırdı” şeklinde yorumluyor.

“Bunu en fazla yapan bakanlıklardan biri de Kültür ve Turizm Bakanlığı'dır” şeklinde konuşan Yücel şöyle devam ediyor:

“Dünyanın hiçbir gelişmiş ülkesinde 'turizm bakanlığı' bu biçimde örgütlenmiş değildir. Yoktur böyle bir şey. Fransa'da, İngiltere'de, Almanya'da, ABD'de 'turizm bakanlığı' yoktur.

Ama Mısır'da var mesela... Yunanistan'da da var. Lakin İtalya ve İspanya'da tek başına bir 'turizm bakanlığı' yok. Bizde uzunca bir süre (1963-1981 ve 1989-2003) vardı.”

'İŞLEVSELLİK VURGUSU...'

Bu örneklerle Yücel aslında isimlerden ziyade işlevlerin öneminin altını çiziyor. Son düzenlemeden yola çıkarak “İklim değişikliğini bir bakanlık örgütlenmesi biçiminde ele almak verilen önemi gösterebilir” ifadelerini kullanan Yücel, vurguyu şu şekilde yapmakta:

“Umarım bu isim değişikliğinin etkisi olur. Ancak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın ne kadar etkili ve başarılı olduğunu görmek için Türkiye'nin kıyılarına ve özellikle İstanbul'da verilen imar izinlerine bakmak yeterli olacaktır. Biraz adet yerini bulsun diye yapılmış bir değişiklik bence.”

TİCARET Mİ, İKTİSAT MI?

9 Temmuz 2018 tarihli 703 No'lu KHK ile adı değişen bakanlıklarından Ticaret Bakanlığı ise söz konusu kararla 11. kez yeni bir ismi sahip olmuştu. Ticaret Bakanlığı, ifade çıkarılması örneklerinden biri. 

2011-2018 arası dönemini Gümrük ve Ticaret Bakanlığı adıyla geçiren bakanlık “gümrük” ifadesine veda etti. "Gümrük" ifadesi 1931'den bu yana ilk kez bir bakanlıkta yer almıyor. Örneğin 1931-1983 arasında Gümrük ve Tekel Bakanlığı hizmet vermekteydi.

Ancak Ticaret Bakanlığı'na dair en ilginç detay ise geçmişte yatıyor. 1920'de İlk Meclis'te İktisat Vekaleti ismi altında çalışmalarına başlayan bakanlık sırasıyla Ticaret Vekaleti (1924-1928), İktisat Vekaleti (1928-1939), yeniden Ticaret Vekaleti (1939-1949), sonra İktisat ve Ticaret Vekaleti (1949-1957) ve daha sonra yine Ticaret Vekaleti (1957-1971) olarak adlandırılmış.

CUMHURİYET'İN KURULUŞUNDAN BERİ DEĞİŞMEDİLER...

Adalet Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Milli Savunma Bakanlığı ile 1963'te kurulan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı bugüne kadar hiç isim değiştirmemiş.

Türkiye Cumhuriyeti'nin en genç bakanlığı ise Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. 2011'de hayata geçirilen bakanlık yola Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2011-2018) olarak çıkarken 2018'de Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı adını aldı. 2021'de ise son değişikliğine uğradı.

Söz konusu bakanlık her ne kadar en genç bakanlık olsa da aslında Kadın ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanlığı'nın bir noktada devamı niteliğinde. Hatırlanacağı üzere 2011'de Devlet Bakanlıkları kaldırılmıştı. Devlet Bakanlıklarının yanı sıra yakın dönemde kaldırılan bazı bakanlıklar arasında Avrupa Birliği Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı ve Kalkınma Bakanlığı da yer almakta.

metin.aktasoglu@haberglobal.com.tr 

Kaynak: Web Özel