Bir takımın kaderinin belirlendiği an: Penaltı

Çoğu zaman tamam ya da devam anlamına gelen penaltılar futbolun en heyecan verici anlarından biri. Öyle ki bir takımın kaderini doğrudan belirliyor. Aynı zamanda futbolun güzel olmasına sebep olan gol atmanın da en kolay yollarından...

Bilindiği üzere Süper Lig’de şampiyonluk yarışı kızıştı. Bir süredir Beşiktaş ipi göğüslemiş gibi dururken üst üste gelen puan kayıpları nedeniyle Fenerbahçe puan farkını 3’e indirdi. Kanarya son olarak Başakşehir maçından 2-1’lik skorla galip ayrıldı. Sarı lacivertlilerin file bekçisi Harun Tekin, takımı maçta 2-1 üstünken 88. dakikada yaptığı penaltı kurtarışıyla Fenerbahçe’yi adeta şampiyonluk yarışının içinde tuttu.

Biz de haberglobal.com.tr olarak bir takımın kaderini değiştiren penaltı vuruşunun matematiğini, psikolojisini merak ettik. Bu konuları araştırırken, eski futbolcu Altan Aksoy’a, eski kaleci Murat Yiğiter’e ve eski kaleci antrenörü aynı zamanda 1990 yılında basılan Temel Kalecilik Eğitimi ve Çalışmaları kitabının yazarı Adil Eriç’e penaltının püf noktalarını sorduk. 

PENALTI MATEMATİĞİ

Araştırmalara göre penaltıyı kullanan profesyonel bir oyuncu ortalama saatte 110 kilometre hızla topu kaleye gönderiyor. Bu da topun ortalama yarım saniyede kaleye ulaşması anlamına geliyor. Tabii burada kalecinin yapacağı hamle de önem kazanıyor. Hesaplamalara göre kalecinin saniyenin dörtte biri kadar bir sürede (doğru köşeye) hamle yapması gerekiyor. 

2 TEMEL PENALTI KULLANMA YÖNTEMİ VAR

Penaltı kullanma konusunda yapılan araştırmalara göre, birçok farklı teknikten söz edilse de temelde iki teknik ön plana çıkıyor. 

-KALECİDEN BAĞIMSIZ SADECE TOPA ODAKLANMA

Bu anlarda penaltıyı kullanan oyuncu kalecinin aldığı pozisyondan bağımsız olarak yalnızca atacağı köşeye ve topa odaklanıyor. Bu tekniğin püf noktası; topa olabildiğince sert vurup mümkünse üst köşeleri hizalamak.

Ancak olabildiğince köşeler nişan alındığı ve topa çok sert vurulduğu için, topun kale direğini bulması ya da dışarı çıkma riski artıyor. Ayrıca kalecinin pozisyonu dikkate alınmadığı için file bekçisinin doğru köşeyi tahmin etme riski de bulunuyor. 

 -SON ANA KADAR KALECİNİN HAREKETİNİ TAKİP ETMEK

Bu yöntemde penaltı kullanmak için adım atarken kalecinin hangi köşeye hamle yapacağını takip etmek gerekiyor. Başka bir deyişle top ayaktan çıkana kadar penaltıyı kullanan oyuncu gözlerini kaleciden ayırmıyor. Kalecinin hamlesinden sonra topu boş köşeye yuvarlamak kalıyor. 

11 Metre: Mükemmel Penaltı Kullanmanın Sanatı ve Psikolojisi kitabının yazarı Ben Lyttleton da kitabında, bu yöntemin ilk yönteme göre daha iyi sonuç verdiğini belirtirken, penaltıyı kullanan oyuncunun oldukça iyi bir tekniğe ve soğukkanlılığa sahip olması gerektiğini belirtiyor.

PSİKOLOJİK KONTROL İÇİN 4 YÖNTEM

İngiltere Psikoloji Topluluğu yaptığı bir araştırmada penaltı vuruşlarında baskıyı kaldırabilmek için şu önerileri sıralıyor:

-Acele Etmemek

Analizlerde Avrupa’nın en çok başarı elde eden 8 takımı arasında İngiltere’nin penaltı atışlarında en başarısız takım olduğu ortaya çıkıyor. Burada İngiliz futbolcuların hakemin penaltının kullanılması için düdük çaldığı anda en acele eden oyuncular olduğu belirleniyor. Baskıyı kaldırabilmek için birkaç saniye daha beklenmesi öneriliyor.

-Derin Nefes Almak

Oyuncular baskı altında nefes alışverişlerini tam olarak düzenleyemeyebiliyorlar. Böyle bir durumda fizyolojik bozukluklar da ortaya çıkabiliyor. Bu nedenle derin nefes alıp vermek bir çözüm olarak sunuluyor.

-Hedefe Odaklanmak

Penaltı kullanan oyuncuların bazılarının kaleciye fazla odaklandıkları tespit ediliyor. Bu da baskı altında kontrolü kaybetmelerine neden olabiliyor. Burada vurulmak istenen köşeye ve topa odaklanmanın baskıyı azaltabileceği öneriliyor.

-Geçmişi Unut

Penaltı atışlarında futbolcular maç içerisindeki olumlu veya olumsuz pozisyonlarda takılı kalabiliyorlar. Araştırmada futbolcuların o anlardan sıyrılıp sadece penaltı atışlarına odaklanmaları tavsiye ediliyor.

“BAŞLI BAŞINA BİR SANAT”

Penaltı atıcılarının en başta çok ciddi bir şekilde konsantre olmaları gerektiğini ifade eden eski futbolcu Altan Aksoy, “Penaltı atmak başlı başına bir sanat” diyor. İyi bir şekilde konsantrasyonun sağlandığı penaltılarda kalecilerin kurtarma şansının çok az olduğunu aktaran Aksoy, “Penaltıyı atan oyuncunun o esnada kendini rahat hissetmesi ve baskı altında kalmaması da çok önemli” ifadelerini kullanıyor.

YAN AĞLAR KRİTİK NOKTA

Penaltı kullanan oyuncuların özellikle kalecilerin hamle şansının en az olacağı noktaya vurmaları gerektiğinin altını çizen eski futbolcu Aksoy, penaltının özellikle yerden ve üstten olmak kaydıyla köşelere vurulması gerektiğini söylüyor. Topun yan ağları bulmasının da çok önemli olduğunu ifade eden Aksoy, sözlerine şöyle devam ediyor: “Yan ağları ikiye böldüğünüzde yan ağların kale direğine yakın kısmına vurmak her zaman avantajdır. Özellikle yerden ve havadan olmak üzere. Kalecinin hamle açısının en az olduğu bölgeye vurmanız gerekiyor.”

Eski Futbolcu Altan Aksoy

“GENELDE AYAK İÇİ VE SERT VURMAK GEREKİYOR”

Aksoy, penaltı vuruşlarında topun şiddetinin de iyi ayarlanması gerektiğini söylüyor. Penaltıyı kullanan oyuncunun teknik kapasitenin burada önem arz ettiğini aktaran eski futbolcu, “Genellikle ayak içi kullanılır. Çok nadir de olsa ayak üstü ile vurmayı tercih edenler vardır. Sert vurmayı tercih edenler ayak üstü vurmayı tercih ederler” diyor.

ÇALIŞMALAR TURNUVA ÖNCESİ 

Penaltıların yeri geldiğinde maç kazandırıp kaybettirdiği de düşünüldüğünde takımların bu konuda özel bir çalışma yapması da kaçınılmaz. Aksoy, bu noktada takımların penaltı çalışmalarını özellikle turnuvalar öncesinde yaptığını söylüyor. Bilhassa ikili eliminasyon maçlarından önce çalışmaların yapıldığını ifade eden Aksoy, “Birkaç oyuncu belirlenir ve onlar penaltı çalışmasını yaparlar. Özellikle sezon veya maç öncesinde penaltı atmayı seven oyuncular kendi çalışmalarını yaparlar” açıklamasında bulunuyor.

“PENALTI KURTARMAK KALECİNİN BECERİSİ”

Daha önce Trabzonspor ve Göztepe gibi takımların file bekçiliğini yapmış Murat Yiğiter penaltılarda kalecinin hissiyatının ön plana çıktığını söylüyor. Penaltı kurtarmanın kalecinin becerisiyle de bağlantılı olduğunu aktaran Yiğiter, “Eliminasyon maçlarının olduğu turnuvalarda kaleciler rakip takım futbolcularının penaltı atıcılarına özellikle çalışırlar” diyor.

Eski Kaleci Murat Yiğiter

“PENALTIYI KULLANAN OYUNCUNUN GÖZLERİNE BAKMAK GEREKİYOR”

Yiğiter, eski kurallara göre kalecilerin kale çizgisinden bir adım öne çıkarak açıyı daralttıklarını ve kendilerine avantaj sağladıklarını söylüyor. Yeni kurallara göre kalecilerin bir ayağının son ana kadar kale çizgisine temas etmesi gerekiyor. Bu durumun kalecilerin işini zorlaştırdığını söyleyen Yiğiter, “Kaleciler antrenman sonrasında penaltı kullanan oyuncularla birlikte zaman zaman çalışmalar yaparlar. Kalecinin sezgi yeteneği ve çevikliği penaltı kurtarırken kritik bir rol oynar” değerlendirmesinde bulunuyor.

“HİSSİYAT PÜF NOKTA…”

Türk futbol tarihinde ilk kez bir 1. Lig takımının Türkiye Kupası’nı kazandığı Ankaragücü’nün o dönem kalesini koruyan ardından uzun yıllar kaleci antrenörlüğü yapan Adil Eriç, kalecinin bireysel ve hocalarıyla birlikte çalışmasının çok önemli olduğunu söylüyor. Kalecinin hissiyatının asıl nokta olduğunu ifade eden Eriç, “Kalecilerin rakip takımdaki oyuncuları daha önce takip etmesi gerekiyor” değerlendirmesinde bulunuyor.

“SOL AYAKLAR KALECİNİN SAĞINA VURUR”

Penaltı vuruşlarında kalecilerin son ana kadar beklemesi gerektiğini söyleyen Adil Eriç, sol ayaklı futbolcuların penaltıları ekseriyetle kalecilerin sağına doğru kullandıklarını ve kendilerinin de kalecileri bu şekilde çalıştırdıklarını söylüyor. Antrenmanlarda penaltı kullanan oyuncularla birlikte çalışmaların yapıldığını aktaran Eriç, “Kalecilere atıcının topa geliş yönüne göre, vücudunun aldığı şekle göre atlayacakları yönü belirlemelerini söyleriz” ifadelerini kullanıyor.

2019 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Peter Handke, "Kalecinin Penaltı Anındaki Endişesi" adlı kitabında "penaltı çıkmazını" şöyle anlatıyor:

“Kaleci vuruşu yapanı tanıyorsa genelde hangi köşeyi seçtiğini bilir. Ama şu da mümkün: Penaltıyı atan, kalecinin bunu düşüneceğini hesaba katar. O zaman kaleci de topun bugün tutup öbür köşeye geleceğini düşünür. Ama ya penaltıcı hala kalecinin ne düşündüğünü izliyorsa da topu her zamanki köşeye atacak olursa? Bu hep böyle sürer gider.”

Kaynak: Telegraph, Guardian, The British Psychological Society, Transfermarkt

Kaynak: Web Özel