7 Soru 7 Cevap | Kripto para borsası açmak bu kadar kolay mı?
Geride 391 bin yatırımcıyı mağdur eden Thodex vurgunu sonrası gözler diğer yerli kripto para borsalarına çevrildi. Thodex'ten sonra VeBitcoin, GoldexCoin ve Sistemkoin'e erişim sağlanamaması tesadüf mü? Yerli kripto borsaları açıp, mağduriyet yaratmak bu kadar kolay mı? Yasal altyapıları var mı? ?
Türkiye'de 5 milyon kişiyi yakından ilgilendiren kripto para piyasasında son günlerde oldukça hareketli gelişmeler yaşanıyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın Türkiye'de faaliyet gösteren kripto para borsalarına bir tebligat göndererek kullanıcı bilgilerini talep etmesinin ardından "vergi mi geliyor" endişeleri baş göstermişti. Ardından Merkez Bankası başka bir karar almış, kripto varlıkların ödemelerde kullanılması yasaklanmıştı. Bundan da sonra Türkiye'de bir ilk yaşanarak kripto paraya haciz geldi. Borçlunun kripto parası haciz işlemi için menkul kıymet olarak sayıldı.
Bunların nedenleri ve olası sonuçları tartışılırken bu alanda öyle bir şey oldu ki, tüm bu tartışmaları geride bırakarak ülkenin gündemine oturdu: Thodex vurgunu...
Piyasada Thodex depremi!
Geride 391 bin yatırımcıyı mağdur eden vurgun sonrası, gözler diğer yerli kripto para borsalarına çevrildi. Çünkü Thodex'ten sonra zincirleme bir durum yaşandı: VeBitcoin, GoldexCoin ve Sistemkoin'e de erişim sağlanamadı.
Peki, kendisini "ilk küresel lisanslı borsa" olarak tanıtan Thodex, binlerce insanı nasıl bu kadar kolay mağdur edebildi? Kripto para borsası açmak için ne yapmak gerekiyor, bu işin belirlenmiş bir yasal alt yapısı var mı? Şu an kaç tane yerli kripto para borsası var ve toplam işlem hacimleri ne kadar? Soğuk cüzdan nedir? Yatırımcı neler yapmalı?
Haberglobal.com.tr okurları için, Kripto para, Blokzincir Araştırmacısı ve Hukukçu Celil Öztürk ve Muhabbit Prodüksiyon Direktörü ve Analist Ethem Barış Öztürk ile konuştuk.
Kripto para, Blokzincir Araştırmacısı ve Hukukçu Celil Öztürk.
YASAL ALTYAPISI YOK!
1- Kripto para borsası nedir, nasıl çalışır ve açmak için nereye başvurmak gerekir? Yasal altyapısı var mı?
Celil Öztürk: Kripto para borsaları, temelde kripto para alım-satım işlemlerine aracılık eden kuruluşlardır. Kullanıcılar bu platformlara bankalar ya da izin verilen ödeme kanalları üzerinden itibari para birimleri yatırarak kripto para yatırımı yapmakta, alım satım işlemleri yapmaktadırlar. Ayrıca bu platformlara doğrudan kripto para yatırılarak da bahse konu platformlar üzerinde işlem yapılabilmektedir. Fonksiyonu itibariyle kripto para saklama ve transfer hizmeti de kripto para borsalarının kullanıcılarına sunduğu hizmetler olarak ifade edilebilir.
Kriptopara borsaları ülkemizde yasadışı olmamakla birlikte henüz bu borsalara özel bir yasal altyapı da yoktur. Dolayısıyla herhangi bir yerden izin alma durumu da söz konusu değildir.
Muhabbit Prodüksiyon Direktörü ve Analist Ethem Barış Öztürk.
Ethem Barış Öztürk: Kripto para borsası, müşterilerin geleneksel fiat para (itibari para) veya diğer dijital para birimleri gibi varlıklar ile kripto para veya yine diğer dijital para birimleri arasında alım satım yapmalarına olanak tanıyan işletmelerdir. (Merkezi) Kripto para borsaları normal koşullarda geleneksel finans piyasalarından bildiğimiz herhangi bir borsa gibi çalışır. Müşterilerin bir varlık ile başka bir varlık arasında takas edebilmeleri için pariteler bulunup bu paritelerde alım ve satım emirlerine aracılık eder.
Kripto parada bir şok daha! Erişilemiyor
2- Türkiye'de kaç kripto para borsası var ve toplamda ne kadarlık bir işlem hacmine sahipler? En çok talep gören hangisi?
Celil Öztürk: 2013'ten bu yana ekosistemin içinde olmama rağmen sık sık ismini yeni duyduğum kripto para borsa platformları ile karşılaşıyorum. Bir rakam vermek gerekirse 30’un üzerinde kriptopara borsasının olduğunu söyleyebilirim.
Burada bir kripto para borsasının varlığından ziyade aktif kullanıcılarının olması ve belli bir tutarın üzerinde işlem hacmine sahip olması önem arz ediyor. Bu ikisi olmadığı ya da çok düşük olduğu takdirde borsanın var olmasının bir anlamı da olmuyor.
Kriptopara borsalarının toplam işlem hacmine ilişkin net bir veri paylaşmak zor. Mevcut verilerin gerçeği yansıttığı konusunda şüphelerim var. Wash trading olarak nitelendirilen sahte hacim oluşturma, bildirme durumunun kripto para ekosisteminde yaygın olduğunu görüyoruz. Güvenilir veriler paylaşan platformlar mevcut ancak bu konuda net rakamlar vermek yanıltıcı olacaktır.
Ancak hem işlem hacminin hem kullanıcı sayısının özellikle son aylarda katlanarak arttığını net olarak söyleyebiliriz.
Ethem Barış Öztürk: Türkiye'de kurulup Türkiye'ye hizmet veren borsalar arasında (tabii ki düne kadar eski adıyla Koineks yeni adıyla Thodex) BTCTürk, Paribu, Narkasa, Coinzo borsaları var fakat bunlar dışında daha fazla küçük çaplı benim bile adını duymadığım birçok borsa bulunmakta. Toplamda ne kadarlık bir işlem hacmine sahip olduklarının verisini canlı takip etmek için ilgili borsa adını Coingecko veya Coinmarketcap gibi sitelere yazıp görebiliriz.
3- Bu borsaların hepsinde Thodex CEO'sunun yaşattığı gibi bir tehlike var değil mi? Bir anda ortadan kaybolup binlerce yatırımcıyı mağdur etmemeleri için neler yapılması gerekiyor?
Celil Öztürk: Kripto para ekosisteminde “güven” kavramı, blokzincir, dağıtık defter teknolojisi tabanlı, aracının olmadığı, merkeziyetsiz güvenli bir ağ üzerinde çalışan varlıklar özelinde farklı bir boyuta taşındı. Dolayısıyla merkeziyetsizlik ölçüsünde kripto paralara, merkeziyetsiz finans (DeFi) platformlarına güvenin arttığını görüyoruz.
Thodex vb. kripto para borsaları merkezi yapılardır dolayısıyla bu yapıları yukarıdaki temel yaklaşım çerçevesinde merkeziyetsiz varlıklardan, işlem platformlarından ayırmak gerekiyor. Bu şu anlama geliyor:
Bu tarz platformlarda biz kişi ya da kişiler tarafından yönetilen merkezi bir yapıya güveniyoruz dolayısıyla bahse konu kişi veya kişiler tarafından istismar edilmesi halinde merkezi yapıların Thodex’e benzer bir tehlike arz etmesi olasılığı her zaman için var. Burada merkezi yapılar özelinde hem kullanıcıların işlem yaptıkları platformları iyice araştırmaları hem de lisans, sermaye şartı gibi kullanıcıları koruyucu düzenlemelerin devreye sokulması önem arz ediyor.
Ethem Barış Öztürk: Elbette, potansiyel olarak merkezi borsaların hepsinde böyle bir tehlike bulunabilir. Kripto para borsalarının operasyonlarının sorunsuz ve güvenli bir şekilde devam edebilmesi için çeşitli teknolojik (çoklu imzaya sahip cüzdanlar) ve regülatif önlemler alınması gerekiyor.
4- Thodex vurgunu konusunda ne düşüyorsunuz? Diğer borsaları, yatırımcıları nasıl etkiler? Bir de "İlk küresel lisanslı borsa" diyorlardı kendilerine. Bu lisans nedir, nasıl alınır, yatırımcı için yeteri kadar güven verici bir şey değil sanırım...
Celil Öztürk: Böyle bir olayın ekosistem üzerinde olumsuz etkileri olacağı çok açık ancak daha güvenli bir işlem ekosistemi inşa edilmesi adına böyle tecrübelerin yol gösterici olduğunu ve daha büyük mağduriyetlerin yaşanmaması adına ders çıkarılması gereken deneyimler olduğunu ifade etmekte fayda var.
Thodex olayı ile yatırımcıların kriptopara borsalarına güveninin azaldığını söyleyebiliriz. Özellikle ekosisteme yabancı yeni yatırımcılarda kripto para borsalarına karşı ciddi soru işaretleri belirdi. Kullanıcıların Thodex olayı sonrası özellikle güvenilirliği düşük borsa platformlarından varlıklarını hızla çekmeye başladıklarına şahit olduk. Bazı platformlarda bu işlemler nedeniyle hizmet aksamaları oldu. Birçok platformun, kullanıcı varlıklarının güvende olduğuna ilişkin açıklamalarına şahit olduk.
Thodex mağdurlarının başvurduğu avukat konuştu
Thodex, pazarlama çalışmalarında sıkça Türkiye’de MASAK benzeri kurum olarak nitelendirebileceğimiz ABD Hazine Bakanlığı’na bağlı FinCen’den aldığını söylediği “MSB lisansı”nı kullandı. Bunun üzerinden bir güven inşa etmeye çalıştı. Bir lisanstan ziyade bunun FinCen’e yapılmış bir kayıt olduğunu görüyoruz. Bu kaydın Thodex benzeri vakalar için bir güvenlik kriteri olmaktan uzak olduğunu söyleyebiliriz. Böyle bir kaydın ya da devamında alınan bir lisansın gerçekten var olup olmadığının Thodex özelinde ayrıca incelenmesi gerektiğini düşünüyorum.
Ethem Barış Öztürk: Tatsız bir olay diye nitelendirebilirim, parasını kaybeden çok fazla insan olduğu için uzun uzadıya yorum yapmanın doğru olmayacağını düşünüyorum. Bu olay, insanların merkezi borsalara olan güvenini sarstığı için bir çok yatırımcı sermayesini sektörden çıkarmayı tercih edecek ve işlem hacimleri azalacaktır, buna bağlı olarak diğer borsaların da gelirleri düşecektir.
5- CEO'sunun yurt dışına çıkmadan sosyal medya hesabına "Monero satın al, Tayland'a git" yazdığı ifade edildi. Monero nedir?
Celil Öztürk: Monero, gizlilik tabanlı bir kripto para birimi. ABD Vergi Dairesi geçtiğimiz aylarda Monero işlemlerinin açığa çıkarılması için takip ettiğim kadarıyla iki defa yaklaşık 600 bin dolar değerinde ödül kampanyası düzenledi.
Devletler, uzun bir süredir hukuki gerekçelerle (vergi, illegal işlemler vs.) Monero benzeri kripto paraların izini sürmek, gizli işlemleri açığa çıkarmak için blokzincir analiz çalışmalarını destekliyor.
Monero ağındaki gizli işlemlerin takip edilebildiğine dair şimdiye kadar kamuoyuna yansıyan bir gelişme olmadı. Thodex olayında, kullanıcı varlıkları Monero’ya çevrildiyse en azından şu an için takibinin mümkün olmadığını söyleyebiliriz.
Ethem Barış Öztürk: Monero, kripto paralar arasında gizlilik odaklı olması ile öne çıkan bir coin olup, takibinin yapılması imkansız olmamakla beraber yeteri kadar zor olması bugün gerçekten parasının takibinin yapılmasını istemeyen insanlar tarafından aktif olarak kullanılmaktadır.
6- Soğuk cüzdan nedir? Kripto para yatırımcısının kendisini güvenceye almak için ne yapmasını önerirsiniz?
Celil Öztürk: Soğuk cüzdan, siber saldırılara, risklere karşı daha güvenli bir depolama yöntemidir. Kullanıcılar bu kapsamda ek birtakım güvenlik protokolleri ile çalışan donanım cüzdanları kullanabilirler ya da kendi soğuk cüzdanlarını farklı şekillerde oluşturabilirler (özel anahtarı kağıda yazma, çevrimdışı bir cihazda saklama vs.).
Kripto para yatırımcılarının kendini güvene alması çok kapsamlı bir konu ama kısaca özetlemek gerekirse; kullanıcılar, yatırımcılar, yatırım yaptıkları kripto varlıkları, işlem yaptıkları kripto varlık hizmet sağlayıcıları (borsa, cüzdan uygulaması vs.) seçerken dikkatli olmalılar, kişisel adresleri ile ilişkili özel anahtarları çevrimiçi ya da çevrimdışı kullanırken, saklarken ek güvenlik tedbirleri almalılar, örneğin web, masaüstü, mobil sıcak cüzdan kullanımlarında cihazlarında zararlı yazılımlara karşı ek koruma tedbirleri alırken, kullandıkları uygulamayı dikkatle seçmeliler, orta ve uzun vadeli yatırımlarını soğuk cüzdanlarında saklamalılar.
Ethem Barış Öztürk: Soğuk cüzdan internet ile bağlantısı olmayan kripto para cüzdanlarına verilen isimdir. Bu konuda yapılabilecek en etkili önlem, yatırımcıların coinlerini borsalar üzerinde değil kendi cüzdanları içerisinde tutmak olacaktır.
7- Kripto para borsalarının siber güvenliği nasıl sağlanıyor? Şirketin yatırımcılarının herhangi bir saldırıda yine mağdur edilme olasılıkları nedir? Borsa sahipleri bunlar için herhangi bir önlem alıyor mu?
Celil Öztürk: Risklerle ilişkili olarak kurumsal kripto para borsalarının siber saldırılardan korunmak için önemli tutarlarda altyapı yatırımları yaptığını görüyoruz. Bahse konu borsa platformları, kullanıcılarının kriptopara fonlarını sıcak ve soğuk cüzdan olmak üzere iki farklı şekilde tutuyor ve bu fonların önemli bir kısmını siber saldırı risklerine karşı soğuk cüzdanlarda saklıyorlar. Ayrıca birden fazla yetkilinin işleme onay vermesini, işlemi imzalamasını gerektiren çoklu imza, anahtar teknolojilerinin kullanıldığını görüyoruz.
Burada dikkat çekmek gereken önemli bir konu da “insiderlar”. Birçok kriptopara borsa hack vakasının oldukça şüpheli olduğunu ve içeriden organize edildiğini ya da desteklendiğini görüyoruz. Yapılan araştırmalar da bahse konu hack vakalarının çok ciddi bir kısmında insiderların etkili olduğunu gösteriyor. Borsa platformlarının bu konuda oldukça dikkatli olması gerekiyor. Borsa yöneticilerine bu konuda önemli bir iş düşüyor.
Kaynak: Web Özel
ABD'li Senatör Sanders'ten UCM'nin Netanyahu hakkındaki tutuklama emrine destek
Hava durumu: Antalya'da hava bugün nasıl olacak?
Brent petrolün varil fiyatı 74,28 dolar
Cinayet 18 yıl sonra çözüldü ama mezar yeri bulunamıyor
Çocuklara sosyal medya yasağı geldi!
