4 SORU 4 CEVAP | Rusya 'enerji' ile tehdit etti, gözler yeniden Doğu Akdeniz'de...

Rusya yaptırımlara karşı ilk kez geçtiğimiz günlerde Avrupa Birliği'ni açıkça doğalgaz sevkiyatını kesmekle tehdit etti. Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak, 8 Mart'ta gazetecileri yaptığı açıklamada "Kuzey Akım 1'den gaz akışına ambargo uygulamak için her hakka sahibiz. Ancak şu ana kadar böyle bir adım atmadık. Bunun kimseye faydası olmaz. Avrupalı siyasiler açıklamalarıyla bizi buna itiyorlar" demişti.

Avrupa yaklaşık 500 milyon tonluk yıllık petrol ihtiyacının yüzde 30'unu, doğalgaz ihtiyacının yaklaşık yüzde 40'ını ve kömür ihtiyacının ise yarısını Rusya'dan temin ediyor.

Dolayısıyla bu noktada AB, Rus gazına olan bağımlılığını kırmanın ve enerji dönüşümünü hızlandırmanın yollarını arıyor. Rusya'nın tehditleri ile birlikte gözler yeniden Doğu Akdeniz'deki doğalgaz varlığına çevrildi.

En önemli alternatif olarak gözüken Doğu Akdeniz'deki son durumu ve Türkiye'nin pozisyonunu "Mavi Vatan" kavramının mimarlarından, Bahçeşehir Üniversitesi Denizcilik ve Global Strateji Başkanı Müstafi Tümamiral Doç. Dr. Cihat Yaycı ile Ortadoğu Araştırmaları Merkezi (ORSAM) Levant Çalışmaları Koordinatörü Oytun Orhan'a sorduk.

1-RUSYA'NIN AVRUPA'YA KARŞI 'ENERJİ' TEHDİDİ KARTINI KULLANMASI VE YAŞANAN ENERJİ KRİZİ, DOĞU AKDENİZ İÇİN NE ANLAM İFADE EDİYOR?

Yaycı: Hem ABD, hem Avrupa enerjide Rusya'ya bağımlılığını azaltmak istiyor. ABD, Avrupa'ya çözülüp sıvılaştırma yöntemi ile yakıt olarak kullanılan kaya gazı göndererek bunu yapmak istiyor. Ancak bu tek başına yeterli değil. Bu nedenle Doğu Akdeniz'deki doğalgaz varlığı Rusya'ya bağımlılığın azalması açısından çok önemli.

Türkiye'nin doğalgaz boru hattı altyapısı var ve bu konuda tecrübeli. Haliyle son dönemde yaşananlarla hem Doğu Akdeniz'in hem de Avrupa'ya sevkiyatta mesafe kısalığı nedeniyle Türkiye ön plana çıkıyor.

Doğu Akdeniz'de Türkiye karşısındaki dörtlü ittifak sarsılıyorGündem

2- SON GELİŞMELER (TÜRKİYE-İSRAİL-YUNANİSTAN LİDERLERİNİN GÖRÜŞMELERİ) DOĞU AKDENİZ'DE OLUŞTURULAN 4'LÜ İTTİFAKTA (MISIR, İSRAİL, GKRY VE YUNANİSTAN) NASIL BİR ETKİ BIRAKIR?

Yaycı: İsrail; Yunanistan ve G. Kıbrıs Rum Yönetimi'yle ilişki kurmuş, bu ilişkiden Yunanistan ve G. Kıbrıs yönetimi, Türkiye aleyhine bir cephe oluşturmayı ummuştu. Ama görüldüğü üzere bu ilişkide Türkiye'ye karşı cephe olma noktasında istedikleri gibi hareket edemiyorlar.

Her devlet menfaatine düşkündür. Şimdi İsrail de bu gazı satmak durumunda. Daha önce Eastmed Boru Hattı projesi hayata geçmedi; ABD desteğini çekmişti. Çünkü Türkiye'den güzergah onayı alınması gerekliydi. Türkiyesiz bir Doğu Akdeniz düşünülemez. Akdeniz'e en uzun kıyıya sahip devlet Türkiye'dir. Bu gazın Avrupa'ya geçmesi için Türkiye üzerinden geçirilmesi gerekiyor.

Orhan: Geçmişte Türkiye siyasi sorunlar nedeniyle bu girişimlerin dışında bırakılmaya çalışıldı. Daha sonra Türkiyesiz Doğu Akdeniz'de bir projenin yürüme şansı olmadığı anlaşıldı. Türkiye'nin burada istediği adil dağılım çerçevesinde bir işbirliği alanı olması. Doğu Akdeniz ülkeleri arasında bir yumuşama olabilir. Yunanistan muhtemelen şimdi rahatsız olabilir, ama Türkiye'nin istediği bölgesel bir işbirliği.

3- İSRAİL CUMHURBAŞKANI'NIN 13 YIL SONRA TÜRKİYE'YE GELMESİ VE CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN'IN "İSRAİL İLE ENERJİDE İŞBİRLİĞİ YAPABİLİRİZ" DEMESİ NE ANLAMA GELİYOR?

Yaycı: Açık bir şekilde enerji konusunda birlikte çalışılması anlamında geliyor. Ama sadece burada boru hatlarının oluşturulması, güzergahının ortaklaşa oluşturulması ya da Türkiye üzerinden geçirilmesi değil, kaynaklara sahip olmak, paylaşmak esas olmalıdır... Anlaşma imzalamak istemiyorlarsa dahi bu sınırlara göre, münhasır ekonomik bölge ilan etmeleri her iki devletin faydasına olacaktır.

Orhan: Esasında iki taraf uzunca süredir gergin bir ilişki yaşıyor. Gerginliğe neden olan faktörlerde (Türkiye'nin Filistin meselesine ilişkin duruşu) bir değişim söz konusu değil ama Doğu Akdeniz'de önemli bir işbirliği alanı ortaya çıktı. Siyasi sorunlar şimdiye kadar işbirliğini engelliyordu. Buradaki ortak çıkarlar iki tarafı, yakınlaşmaya itiyor. Ukrayna kriziyle bu ihtiyaç daha da arttı. İsrail, Türkiye'yi İran'a karşı bir denge olarak görüyor. Doğu Akdeniz'de Türkiye'ye çok ihtiyacı var.

Yunanistan-Türkiye hattı ısındı… Müstafi Tümamiral Yaycı anlatıyor: Doğu Akdeniz'de neler oluyor?Gündem

4- SUUDİ ARABİSTAN İLE G. KIBRIS GÖRÜŞMELERİNİ DOĞU AKDENİZ AÇISINDAN NASIL DEĞERLENDİRİRSİNİZ?

Orhan: Daha önce bu tür girişimler Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile de olmuştu. Bu aktörlerin sahada GKRY ile attıkları adımlar biraz daha siyasi nedenliydi. Burada Türkiye'yi yalnızlaştırmak, koz elde etmek ve rahatsız etmek amaçlı adımlar attılar. Ama son dönemde BAE ve Suudi Arabistan ile de normalleşme süreci başladı. Buna paralel olarak Türkiye'ye karşı sert pozisyon alamazlar.

cihat.aslan@haberglobal.com.tr 

Kaynak: Web Özel