3 soruda 3 ada | BÖLÜM 2: Sisam

Eren Sakarya-Sıdal Utkucu

Sisam Adası'na Yunanistan'ın sevk ettiği 18 tekerlekli zırhlı askeri araç, Türk Silahlı Kuvvetlerine ait İHA'lar tarafından tespit edildi. Sisam'ın 'Gayri Askeri Statüdeki Ada' (GASA) konumunun çiğnendiğini açıkça gözler önüne seren olay, Yunanistan'ın açık provokasyonu olarak nitelendirildi. 

Yunanistan'ın askeri hareketliliğinin göze çarptığı bir diğer ada da Sisam. Sisam Adası Aydın iline bağlı Dilek Yarımadası'na sadece 2 kilometre uzaklıkta. Adanın yüzölçümü 477 kilometrekare ve nüfusu yaklaşık 33 bin.

Aydın ilinin batısında bulunan Sisam, uzun yıllar Osmanlı egemenliğinde kaldı. Balkan Savaşları'ndan sonra Yunanistan ve İtalya tarafından asker çıkartılan Sisam Adası, 1947'deki Paris Antlaşması ile İtalya tarafından Yunanistan'a bırakıldı.

SORU 1: Neden özellikle bu adaya askeri yığınak yapılıyor?

Güvenlik Politikaları Uzmanı ve Emekli Deniz Kurmay Albay Prof. Dr. Celalettin Yavuz, bu adaya askeri yığınak yapılmasının nedenlerinden birinin Anadolu'ya yakınlığı olduğunu belirtiyor. Ayrıca Yavuz, Türkiye'nin her yıl Efes'te yaptığı tatbikatların da bu durumda etkili olduğunu belirterek, "Türkiye bu tatbikatları caydırıcılık maksadıyla yapıyor" diyor. Yavuz, Yunanistan'ın bu sevkiyatı Sisam'daki zırhlı birliklerini modernize etmek için yapıyor olabileceğini söylüyor.

Emekli Hava Pilot Korgeneral Dr. Erdoğan Karakuş ise, Yunanistan'ın Türkiye'nin olası kara harekatını Dedeağaç üzerinden gerçekleştireceğine ve bu nedenle Dedeağaç'a askeri yığınak yaptığına inandığı için Sisam ve Midilli Adaları'nı da Türkiye'nin ilk hedeflerinden biri olarak düşündüğünü söylüyor. Karakuş "Türkiye'nin adalara çıkarma yapabileceği düşüncesiyle, onların açısından Türkiye'nin ilk hedeflerinden biri Sisam olabilir. Bu yüzden, Türkiye bu adalara herhangi bir şekilde çıkarma yaparsa önleyebildikleri kadar önlemek için buralara birlik yığıyorlar" dedi.

SORU 2: Ne zamandan beri bu adaya askeri yığınak yapılıyor? 

Prof. Dr. Celalettin Yavuz, Sisam başta olmak üzere adaların özellikle 1974 Kıbrıs Barış Harekatı'ndan sonra silahlanmasının arttığını ifade ediyor. Yavuz, "Yunanistan, özellikle 1974 Kıbrıs Barış Harekatı'ndan sonra Türkiye'nin Kıbrıs Barış Harekatı'nda olduğu gibi bu adalara da bir harekat düzenleyebileceği endişesiyle bu noktaları silahlandırdığını iddia ediyor" diyor. Prof. Dr. Celalettin Yavuz sözlerine "Yunanistan'dan bize ne gibi bir tehlike gelir diye düşünenler olabilir ama yarın ne olacağını kimse kestiremez" diye devam ediyor. 

Dr. Erdoğan Karakuş ise, Sisam Adası'nın 1963-64 yılından sonra silahlandırılmaya başlandığını ifade ediyor. Karakuş, "Bu silahlandırmalar öyle açık açık ağır silahlandırma şeklinde olmadı. Uzun zamandır silahlandırma yapılıyordu ancak ağır silahlar konusu son zamanlarda oldu" diyor. 

SORU 3: Bu adanın önemi ne? Türkiye'ye ne kadar yakın?

Türkiye anakarasına sadece 2 km uzaklıkta olan Sisam Adası hakkında Yavuz "Güney'de Kuşadası Körfezi'nde Sisam, arkasında da Ahikerya Adası var. Bunlar Anadolu'ya çok yakın adalar. Bu adalar Lozan Barış Anlaşması'nın 14. maddesine göre gayri askeri statüde" diyor. 

Yunanistan'ın bu niyetini anlayabilmek için 'Megali İdea'yı, yani Büyük Yunanistan Ülküsü'nü bilmek gerektiğini söyleyen Yavuz, "Megali İdea'da sadece adalar yok, Anadolu da var" diye belirtiyor. Yavuz "Kıbrıs, Mersin, Kayseri, Samsun hattı ile Batısı ve Balkanlarda Makedonya ile Arnavutluk'un bir kısmının Yunanistan'a ait olduğu düşüncesidir bu" diye ekliyor.

3 soruda 3 ada | BÖLÜM 1: MidilliGündem

HİÇBİR ASKERİ TESİS İNŞA EDİLEMEZ, ÜS KURULAMAZ

Kurtuluş Savaşı sona erdikten sonra Sisam Adası'nın durumu, Lozan Barış görüşmelerine de konu oldu. Türkiye'yi temsilen Lozan'da bulunan İsmet Paşa, Sisam'ın da içinde bulunduğu bu adaların Türkiye'nin güvenliği açısından hayati önem taşıdığını, Yunan idaresine bırakılmaması gerektiğini vurguladı. İnönü, Midilli, Sisam, Limni, Sakız gibi adaların Yunanistan'dan alınarak özel bir rejim altında yönetilmesini istedi.

Lozan Barış Anlaşması'nın 13'üncü maddesine ve 1947'de yapılan Paris Anlaşması'na göre Sisam Adası'nın da içinde bulunduğu Ege Adaları'na hiçbir deniz üssü kurulamaz ve hiçbir askeri tahkimat yapılamaz. Bu adaya hiçbir askeri tesis inşa edilemez. Bu adalarda bulundurulacak jandarma ve polis miktarının, Yunanistan'ın diğer bölgeleri ile aynı oranda olması gerekiyor. 

 Ek kaynak: Lozan Barış Anlaşması ve Ege Adaları (İnce, 2013)

Kaynak: Web Özel