Neden ortada doğalgaz yok?

Sokağın bir numaralı gündem maddesi hayat pahalılığı. Yetkililer enflasyona bir çare ararken küresel doğalgaz pazarından olumsuz haberler geliyor. Bu yıl iklim krizine bağlı olarak dünyanın yeteri kadar rüzgar almaması rüzgar santrallarının dönmemesine sebep oldu. Böylece kışa hazırlanan Avrupa ülkeleri enerji ihtiyaçlarını doğalgazdan giderme yoluna giderek talepleri şişirdi.

Avrupa'da doğalgaz fiyatları rekor kırarken Norveç'in kamuya ait petrol ve doğalgaz üretim şirketi Equinor, doğalgaz fiyatlarının yüksek seyrinde etkili olan unsurların sonbahar ve kış aylarında devam edeceğini açıkladı.

Avrupa'da yakıt tüketiminin arttığı kış ayları öncesinde doğalgaz fiyatları rekor seviyelere ulaşırken doğalgaz stokları da normallerin altında seviyelerde bulunuyor. Doğalgaz fiyatlarındaki yükseliş elektrik fiyatlarının da artmasına yol açıyor.

Elektrik fiyatlarındaki artış öyle bir boyutta ki İspanya elektrik faturalarından aldığı vergilerden 1.4 milyar euro vergi indirimi yapmak durumunda kaldı. Vatandaşının faturalardan etkilenmemesi için Yunanistan da 150 milyon euroluk bir kaynak oluşturdu. Fransa elektrik için sosyal ödemelerde bulunduğu insanların sayısını artırmaya çalışıyor. Türkiye’de de dar gelirli vatandaşların elektrik faturaları için devlet yardımda bulunmakta.

Norveç'in kamuya ait petrol ve doğalgaz üretim şirketi Equinor’un CFO’su Ulrica Fearn, “Arz düşük ama talep çok yüksek” diyor. ABD Enerji Bakanlığı’nın tahminlerine göre bu kış stoklarda önceki yıla göre yüzde 16.5 daha az doğalgaz olacak.

Son yıllarda sıvı doğalgaz (LNG) depolama kolaylığından dolayı ülkeler tarafından rağbet görüyor. Fotoğraf: Reuters

KLİMALAR ENERJİ SARFİYATINI ARTIRDI

Örneğin geçen yıl kış aylarında ABD, Teksas'ı esir alan tipi sonucu ısınmak isteyen vatandaşlar elektrik sarfiyatını artırmış bu da dondurucu soğukla birlikte büyük elektrik kesintilerine neden olmuştu. Bu yaz da dünya genelinde klimaların çalışması sonucu elektrik sarfiyatı artmış, doğalgazın elektrik üretimindeki payı yükselmişti.

Türkiye’de de 30 Haziran 2021 tarihi tüm zamanların en yüksek elektrik tüketimi olan günü olarak kayıtlara geçti. Söz konusu tarihte bir günde 1 milyon 19 bin 748 megavat/saat elektrik kullanıldı. Geçen ay ABD’yi vuran Ida Kasırgası sebebiyle Meksika’da da gaz üretimi tamamen durdurulmuştu.

Bu yıl devreye alınacak KuzeyAkım 2 projesi Rus gazını, Almanya üzerinden Avrupa’ya dağıtacak. Bu yeni proje arz konusunda elleri rahatlatsa da Avrupa’da şu an geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 24 daha az gaz stoğu var. İleri vadeli doğalgaz kontratları ise el yakıyor.

İLGİLİ HABER

Son zamlardan sonra elektrik faturaları ne olacak?

'ENERJİYE YÜZDE 10 ZAM TÜFE'YE 1 PUAN EKLER'

Merkez Bankası’nın eski başekonomisti Hakan Kara’ya göre elektrik, doğal gaz, likit hidrokarbon, katı yakıtlar ve akaryakıtın tüketici enflasyonu içindeki payları sırasıyla 2,87, 1,84, 0,52, 0,79 ve 4,49 puan. Toplamda 10,5 puan ediyor. Yani enerji ürünlerinin tümüne birden yüzde 10 zam gelmesi, TÜFE’ye 1 puan ekliyor.

1 metreküp doğalgaz 2014 yılının Ağustos ayında 107 kuruştu, 2021 Ağustos’ta 1 metreküp doğalgaz 222 kuruş. BOTAŞ hanehalkı dışındaki tüm alanlara 3 Eylül tarihinde yüzde 15 zam yapmıştı. Son aylarda küçük miktarlarla da olsa doğalgaza sık sık zam gelmesi bu kış faturalar hakkında soru işaretlerine neden oluyor.

Royal Dutch Shell’in eski yöneticisi, Uluslararası Gaz Birliği Başkanı Andy Karitz, “Kömürü kullanamayacak kadar çok doğalgazımız yok” diyor. Avrupa’da gaz fiyatları bu yıl üç katına çıktı. Bu sebepten Hindistan ve Japonya erken davranarak depolayabilecekleri kadar enerji depoladılar.

Derlemenin başında rüzgar enerjisinin bu yıl beklenen verimde olmamasının doğalgaza olan talebi artırdığını ifade etmiştik.

Bu yıl geçen yıla göre İngiltere’de rüzgar enerjisinden yüzde 25 daha fazla enerji elde edildi. Geçen yıl 7.2 milyon haneye yetecek kadar elektrik Ada’da rüzgar enerjisinden sağlanmıştı. Bu yıl rüzgar enerjisi yeterli gelmeyince üstüne doğalgaz eksikliği de olunca İngiltere yeniden kömür kullanmaya başladı. Halbuki ülke geçen aylarda iki ay üst üste hiç kömür kullanmayarak modern tarihte bir ilki başarmıştı.

Kaynaklar: Fortune, Reuters, Wall Street Journal