Gıda krizi palmiye yağını geri döndürdü! Çevreciler yıllarca kullanılmasın diye uğraştı...

Palmiye yağı 10 yıl öncesine kadar çikolata, bisküvi, patates cipsi gibi hazır tüketilen ürünlerde yaygın kullanılıyordu. Güney Asya başta olmak üzere yağmur ormanlarının yok olmasına sebebiyet vermesi ve orangutanlar başta olmak üzere birçok hayvan türü için tehdit oluşturması yüzünden firmalar palmiye yağından uzaklaşmaya başladı.

Ancak Rusya - Ukrayna savaşı ile dünya tahıl ve ayçiçeği yağı bulmakta zorlanıyor. Küresel ölçekte bir gıda krizi patlak verirken ayçiçeği yağına ulaşmakta zorlanan şirketler tekrardan palmiye yağında dönmek zorunda kaldılar.

ŞİRKETLERDEN PALMİYE YAĞINA DÖNÜŞ 

Bir İngiliz şirketi olan Iceland Foods, 2018'de kendi markalarından palmiye yağını çıkarma sözü vermişti. Ancak Ukrayna savaşı ile dondurulmuş sarımsaklı ekmek ve pudingler dahil olmak üzere en az 25 üründe sertifikalı sürdürülebilir palmiye yağı kullanımına geri döndü. 

Iceland Foods genel müdürü Richard Walker'a göre, palmiye yağı kararı kimsenin beklemediği bu savaşın bir sonucu. Walker, Mayıs ayında Londra'da düzenlenen bir konferansta "Zor bir karardı. Palmiye yağına geri döneceğimizi hiç düşünmemiştim” diyor.

Diğer bir İngiliz firma Wm Morrison Supermarkets, sürdürülebilir palmiye yağı da dahil olmak üzere ayçiçek yağına uygun alternatifler bulmak için tedarikçilerle birlikte çalıştığını söylüyor. Başka bir gıda şirketi olan J Sainsbury Plc, bazı ürünlerinde geçici olarak sürdürülebilir palmiye yağı kullanabileceğini ifade ediyor.

Rusya ve Ukrayna birlikte dünyaya, ayçiçek yağının yaklaşık yüzde 65'ini, buğdayının yüzde 25'ini, arpasının yüzde 20'sini ve mısırının yüzde 18'ini sağlıyor. Ukrayna savaşı ulaşım güçlüklerine, hasat gecikmelerine ve gübre maliyetlerinde artışa neden oldu. Savaş, gıda fiyatlarını rekor seviyelere çıkarırken; ekmek, et ve yemeklik yağlar gibi temel gıda maddelerini dünya çapında daha pahalı hale getirdi.

Endonezya, Hindistan ve Arjantin'deki hükümetler, kendi gıda kaynaklarını korumak için ihracatı sınırlandırdı. Üstelik, buğday, şeker ve bitkisel yağlar gibi kritik gıdaların mevcudiyetini daha da kısıtladılar. 

Palmiye yağı özellikle hazır yiyeceklerin iyice pişirilmesinde kullanılıyor. Ancak palmiye yağı çıkarılması Güney Doğu Asya'daki yağmur ormanlarının ormansızlaştırılmasına ve orangutan maymunlarının soyunun tükenmesini hızlandırdığı ifade ediliyor.   

PALMİYE YAĞI PAZARI CANLANIYOR 

Palmiye yağı ihracatçıları pazar payını geri kazanma fırsatını değerlendiriyor. İkinci en büyük tedarikçi olan Malezya, bir numaralı tedarikçi olan Endonezya'nın ihracat kısıtlamalarının ardından uluslararası talebe yanıt verme konusundaki istekliliğini yeniden ifade etti. Malezya hükümeti de ulusal sürdürülebilir palmiye yağı sertifikasyon planının tanınması için bastırıyor.

Bazı gıda üreticileri, palmiye yağından tamamen kaçınmak yerine, yalnızca endüstriyel ağaç çiftliklerinden ürün elde eden, ormansızlaştırmaya sebebiyet vermeyen ve "Roundtable on Sustainable Palm Oil" gibi uluslararası kuruluşlar tarafından sertifikalı sürdürülebilir palmiye yağı üreticilerinden ürün alıyorlar. Bu şirketlerin kaçak, zorla ve çocuk işçi çalıştırmama ve işçilere tüm yasal haklarını sağlama kriterlerini de yerine getirmeleri gerekiyor. 

2023 yılına kadar yalnızca sertifikalı sürdürülebilir palmiye yağı tedarik edeceğini söyleyen Nestlé, tohum yağı kıtlığına rağmen bu taahhüdünden taviz vermeyeceğini söylüyor. Nestlé CEO'su Mark Schneider "Birisi palmiye yağını ormanlara zarar vermeden ürettiğini kanıtlamazsa, onları yeni bir tedarikçi olarak kabul etmeyiz" diyor.

2020'de küresel olarak üretilen palmiye yağının yalnızca beşte biri, sürdürülebilir olarak onaylandı ve bunun yalnızca yarısı onay etiketi ile satıldı. Yetiştiriciler çevreci bir ilerleme kaydettiklerini söylüyorlar ancak gıda şirketleri ve perakendeciler genellikle daha pahalı sertifikalı yağlar için ödeme yapmıyor. 

Çevre aktivistleri ise sürdürülebilir palmiye yağı örneklerini 'yeşil aldatmaca' olarak tanımlıyor. Greenpeace, çevre dostu palmiye yağını "sahtekar" olarak nitelendirdi ve bazı sertifikalı üyelerin ormanları yok ettiğini ve bundan paçayı sıyırdığını söyledi. Ancak bazı uzmanlar yapılan bu çalışmalar ile Endonezya ve Malezya'daki ormansızlaşmanın azaldığını da dile getiriyor. 

*Bu derlemede yer alan bilgilerin önemli bir bölümü Bloomberg'de yayınlanan "Global Shortages Are Pushing Food Producers Back Toward Palm Oil" isimli makaleden alınmıştır. 

 Ek kaynaklar: ABD Tarım Bakanlığı, Statista

Kaynak: Web Özel