Enflasyon dünyanın neresinde düşük?
Dünya ciddi bir enflasyon sıkıntısı ile mücadele ediyor. Merkez bankaları art arda hamleler yaparken, hükümetler pahalılığın önüne geçmeye çalışıyor. Bazı Asya ülkelerinde ise enflasyon şu an için kontrol altında. Peki neden?
Bütün dünya küresel bir enflasyon sarmalı ile mücadele ediyor. Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler, enerji bağımlılıklarıyla birlikte bu enflasyonun etkilerini bazı ülkelere göre daha fazla hissedebiliyorlar. Özellikle Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden bu yana enerji, gübre ve diğer emtiaların fiyatlarında hatırı sayılır bir yükseliş yaşandı.
Peki yıllık enflasyon oranı düşük olan ülkeler?.. The Economist dergisinin incelemesine göre dünyanın en büyük 42 ekonomisinin 8 tanesinde enflasyon yıllık yüzde 4’ün altında. Bu ülkelerin altısı Doğu ve Güneydoğu Asya’da. Örneğin geçen mayıs ayında Vietnam’da yıllık enflasyon yıllık yüzde 2.9 çıkarken, Macau’da geçen Nisan’da bu oran yüzde 1.1 oldu.
TALEP PATLAMASI OLMUYOR
Çin’de yıllık enflasyonun yüzde 2 seviyesinde olduğu ülkelerden biri. Uzmanlara göre hayvanlar arası hastalıkların artması sonrası, üretimin geri gelmesi ile Çin’deki hayvan varlığının artması et fiyatlarını ucuzlattı. Pek çok Asya ülkesinde ise Covid-19 tedbirleri hala sıkı bir şekilde uygulanıyor. Örneğin Endonezya ülkesine gelen yabancıların karantinaya girme kuralını 22 Mart 2022 tarihinde kaldırmıştı.
Malezya’da ülke içinde seyahat serbestliği geçen mayıs ayının başında başladı. Tayvan dikkatli bir şekilde Covid-19 kurallarını esnetti. Covid kurallarının sıkı uygulanması, talep patlamasının önüne geçiyor ve fiyatlar artmıyor, dolayısı ile bu ülkelerdeki enflasyon rakamları dünyanın geri kalanından ayrışıyor.
Çin ise katı bir şekilde Covid-19 kurallarını uygulamaya devam ediyor. Şanghay’da geçen aylarda uygulanan karantinalar hem talebi sınırlamış hem de küresel tedarik zincirini aksattığı için global enflasyona katkıda bulunmuştu.
FAİZLER OLABİLDİĞİNCE DÜŞÜK TUTULDU
Seyahat sınırlamasından dolayı kumarhaneleriyle ile ünlü Macau’ya eskisi kadar ziyaretçi gelmiyor. Bu da bölgede belirli bir ekonomik aktivite olmadığı için enflasyonun oluşmasını engelliyor. Batılı ülkeler ise salgında ekonomilerinin duraksamaması için kredi musluklarını açtı. Faizler ekonominin işlemesi için olabildiğince düşük tutuldu. Fed şimdi faizleri sert bir biçimde yüzde 0.75 artırarak 1.50-1.75 bandına çekti.
Bu faizlerin yükselmesi ile sıcak paranın daha yüksek getiri için ABD’ye geri dönmesi anlamına gelebilir. Bu sebepten Hong Kong ve Macau’nun da kendi önlemlerini alması bekleniyor. Malezya ve Tayvan faizleri bu yıl içinde artırdı, Endonezya politika faizini yüzde 3,5 seviyesine çekti. Malezya ve Endonezya pek çok ürünün fiyatının yükselmesini engellemek için bazı ürünlere ihracat yasakları (palmiye yağı, tavuk) getirdi.
JAPONYA'DA HEDEF TUTTU(!)
Japonya ise yıllardır ekonominin daha çok büyümesi, ücretlerin yükselmesi için ülkesindeki enflasyonun artmasına çalışıyor. Japonya yüzde 2’lik enflasyon hedefine bu yıl ulaştı ancak bu talep kaynaklı değil, enerji bağımlısı olan ülkenin Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası petrol fiyatlarının yükselmesi sonucu fiyat artışını frenleyememesi ile oldu.
Japonya, endüstrisi çok büyük olup enerjide dışa en bağımlı ülkelerden biri. Fukushima Daiichi Nükleer Santrali'nde yaşanan felaket sonrası çalışan 45 nükleer reaktörden yalnızca 9'unu aktif tutan ülke, doğalgaz başta olmak üzere fosil yakıtlara yönelmişti.
DÜNYANIN KALANINDA GÖRÜNÜM NASIL?
Dünya Ekonomik Forumu’nun yer verdiği bir araştırmaya göre; yer küre üzerinde pek çok ülkede enflasyonun daha da artması bekleniyor. 2020’nin ilk çeyreği ile 2022’nin ilk çeyreği arasında yapılan enflasyon rakamları kıyaslamasına göre İsrail’de enflasyonun 25 katına çıktığı görülüyor. Yunanistan’da enflasyonun 20 kattan daha fazla arttığı görülüyor. Söz konusu periyotlar arasında Türkiye’nin enflasyonu da 5 katına çıktı. TÜİK rakamlarına göre mayıs ayında yıllık enflasyon yüzde 73,50 oldu. İsrail’de mayıs ayında enflasyon yıllık yüzde 4,1. İsrail’de 2012 yılından, 2021’in ortasına kadar yıllık enflasyon yüzde 2 civarında seyrediyordu. Yunanistan’da yıllık enflasyon yine mayıs ayında yüzde 11,3 olarak gerçekleşti.
Guinness Dünya Rekorları kitabının internet sitesinde yer alan bilgilere göre; Suudi Arabistan ve Çad’da 2017 yılında enflasyon eksi yüzde 0,9 çıkmış ve bu modern zamanlardaki en düşük enflasyon oranı olmuştu.
Kaynaklar: The Economist, World Economic Forum, Trading Economics, Guinness World Record, Pew
Kaynak: Web Özel