20 yıl sonra bir ilk: Geri dönüyor

Son iki yılda yüksek enflasyon dönemi yaşayan Türkiye, yaklaşık 20 yıl aranın ardından 2023 sonunda tekrar enflasyon muhasebesine geçmeye hazırlanırken, bu süreçte parasal olmayan varlıklara yönelen ve yüksek borçlu şirketlerin kârlı çıkması bekleniyor.

Türkiye'de son iki yılda yüzde 85'in üzerine kadar çıkan yüksek enflasyon sonrasında uygulanacak enflasyon muhasebesi, işletmelerin mali tablolarında enflasyon nedeniyle ortaya çıkan bozulmayı düzeltmeyi amaçlıyor.

Konuyla ilgili Reuters'ın sorularını yanıtlayan Hazine ve Maliye Bakanlığı bilançolarda bu yıl sonunda devreye girmesi planlanan enflasyon muhasebesi sonucu oluşan kâr ya da zararın 2024 ve sonrasında sonra vergi matrahını etkileyeceğini belirterek, bu dönemde enflasyon düzeltmesinin sektörler ve şirketlerde vergi matrahını artırıcı veya azaltıcı etkisi olabileceğini ifade etti.

Uzmanlar, yüksek enflasyon sürecinde borçlanan, sabit kıymet yatırımı yapan ve parasal olmayan varlıklara yönelen şirketlerin avantaj sağlayacağına dikkat çekiyorlar.

Başkent Üniversitesi öğretim üyesi Soner Gökten, enflasyon muhasebesi sonrasında, borçlu işletmelerin enflasyon kârı yazacaklarını ve parasal olamayan varlıklara yatırım yapanların daha avantajlı olacaklarını belirterek, enflasyon döneminde fiktif kârların oluştuğunu ekledi.

Göktan, "Özellikle bankalarda gözlemledik bunu. Artık bankalar enflasyona göre düzeltmiş tablolarla sonrasında, kârların dörtte birini belki ancak raporlayabilecekler" dedi.

Enflasyon muhasebesi kapsamında 2023 dönemi sonuna ait mali tablolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak; izleyen dönemlerde enflasyon düzeltmesi yapılabilmesi için, fiyat endeksindeki (Yİ-ÜFE) artışın içinde bulunulan dönem dâhil son üç hesap döneminde yüzde 100'den ve içinde bulunulan hesap döneminde yüzde 10'dan fazla olması şartı gerekiyor.

Enflasyon muhasebesi alanında çalışan bir vergi uzmanı da, Türk şirketlerinin genelde aktiflerini borçla finanse eden şirketler olduğunu söyleyerek, "Türkiye'de sanayi sektörü ve ticaret sektöründeki şirketler genelde borçla yatırım yaparlar, aktiflerine enflasyondan etkilenmeyen kıymetler alırlar, sabit kıymet alır, makine teçhisat alırlar..." dedi ve ekledi:

"Ve bahsettiğimiz şirketlerin, yüksek borçluluklarından dolayı bu işten (enflasyon muhasebesi) kâr yazmaları daha yüksek bir ihtimal gibi görünüyor."

İstanbul Sanayi Odası'nın, Eylül sonunda açıkladığı ve Türkiye'nin 500 büyük sanayi kuruluşunun verilerinin yer aldığı İSO-500 2022 raporuna göre bu şirketlerin 2022'de toplam borçları yüzde 67 artarak 2.5 trilyon liraya ulaştı.

Hazine Reuters'a yaptığı açıklamada, enflasyon düzeltmesi yapacak mükelleflerin, bilançolarının aktif ve pasif yapısı, bilançolardaki parasal olan ve olmayan kıymetlerin dağılımı ile bu kıymetlerin kayıtlara girme tarihi ve kaynaklarının öz sermaye veya borçlanmayla karşılanma durumuna göre, kâr veya zarar oluşabileceğini söyledi.

Açıklamada ayrıca, Orta Vadeli Programdaki enflasyon tahminleri dikkate alındığında, enflasyon düzeltmesinin 2024-2026 yıllarında yapılacağı sonucunun ortaya çıktığı, 2027'den itibaren ise gerekli şartların oluşmayacağı ve düzeltme yapılmayacağının tahmin edildiği ifade edildi.

BANKA KÂRLARININ YÜZDE 50 DOLAYINDA AZALMASI BEKLENİYOR

Üst düzey bankacılık kaynakları bankaların yüksek kârlılık dönemlerinin geride kaldığına ve bu rakamların yüksek enflasyon döneminde gerçeği yansıtmadığına dikkat çekerek, enflasyon muhasebesi sonrası bankaların kârlarında yüzde 50'ye varan düşüş yaşanabileceğinin altını çiziyor.

Garanti Bankası Genel Müdürü Recep Baştuğ da medyada yer alan haberlerde, enflasyonun en çok bankaları yorduğunu belirterek, "Çünkü enflasyona maruz kalan diğer şirketlerden farklı olarak; sabit yatırımlarımız düşük, bizim asıl sermayemiz para" demişti. Bankanın bilançosunun ana ortak BBVA'ya enflasyon muhasebesi uygulanarak konsolide edildiğini ifade eden Baştuğu, "Biz 2022 sene sonunda 58.5 milyar lira kar ettik. İspanya'da bu kâr 10 milyar lira" dedi.

Ekim 2022'de enflasyon yüzde 85'i aşarken, Türk bankacılık sektörü ise bu ortamda tarihi kârlar açıklamış ve sektörün 2022 sonunda net kârı yüzde 366 artışla 433.46 milyar liraya çıkmıştı.

Borsa İstanbul günün ilk yarısında gerilediEkonomi

Kaynak: Reuters