Doğalgaz neden zamlanıyor? Neye göre fiyatlanıyor?

Botaş geçtiğimiz günlerde Mart ayı doğalgaz tarifelerini açıkladı. Botaş, Ocak ve şubattaki zamların ardından mart ayında da konut, ticarethane, sanayi ve elektrik üretim santralleri abone gruplarında yüzde bir zam yapıldı. Böylece 2021 yılında toplam yüzde 3 zam yapıldı. 

Botaş’ın yayınladığı Mart ayı tarife tablosuna göre konut tüketicileri için gaz dağıtım şirketlerine uyguladığı satış fiyatı, şubatta geçerli olan tarifeye göre yüzde 1 artışla 1000 metreküp doğal gaz için 1289 lira oldu. Ticarethane, sanayi ve elektrik üretim santralleri için ise tarife 1442 lira oldu. 

Dolar kuru kasım 2020’den beri değişen ekonomi yönetimi ve politikasıyla birlikte sert bir gerileme yaşadı. Dolar TL karşısında kasım ayından bu yana yüzde 13,5 geriledi. Uluslararası piyasalarda doğalgaz fiyatları da Bloomberg verilerine göre yüzde 13 geriledi. 

Peki doğalgaz fiyatları neye göre belirleniyor? Kurlardaki gerilemeler doğalgaz fiyatlarına neden yansımıyor?  Biz sorduk. TMMOB  Makina Mühendisleri Odası Enerji Çalışma Grubu Başkanı Oğuz Türkyılmaz yanıtladı.

Samet Cambaz: Botaş bu zamları neye göre yapıyor? Dolar kasım ayından beri değişen ekonomi yönetimi ve ekonomi politikasının etkisiyle yüzde 13 geriledi. Yine aynı şekilde  uluslarası alanda doğalgaz fiyatları da gerileme yaşamış durumda… Peki bu veriler Türkiye’de doğalgaz fiyatlarına neden yansımıyor?

Oğuz Türkyılmaz: "2021 içinde her ay doğal gaz  fiyatlarına zam yapan BOTAŞ’ın gaz satış fiyatları aşağıdaki tabloda verilmiştir. 2019 Mart – 2021 Mart  döneminde konut aboneleri ve küçük ticari/sınai işletmeler için yüzde 44,9 oranında artmıştır. Aynı  dönemde,  büyük sanayi kuruluşlarına satılan doğal gazın fiyatı artmamış, tersine yüzde 4,6 oranında  düşmüştür. Elektrik üretimi amaçlı gaz tüketimini desteklemek için, doğal gaz yakıtlı elektrik santrallarının satış fiyatlarında da artış olmamış  ve yüzde 6,9 oranında indirim uygulanmıştır.

SİSTEM KULLANIM BEDELLERİNİN ARTMASI

Konutlar ve küçük işyerlerinin doğal gaz faturaları, BOTAŞ’ın  yaptığı zamların yanı sıra özel doğal gaz dağıtım şirketlerinin BOTAŞ’ta aldıkları gazı fiyatına eklenen ve sürekli artan sistem kullanım bedelleri ile artmaktadır. sistem kullanım bedelleri, EPDK  tarafından  her dağıtım bölgesi ve şirketi için ayrı ayrı  belirlenmektedir. Fiyat artışlarının   sürekli olarak yansıtıldığı sistem kullanım bedeli, tüketicinin ödediği tutarın üçte birine ulaşmaktadır. 

Her ne kadar ,Türkiye’nin doğal gaz alım fiyatları ticari sır olduğu gerekçesiyle kamuoyuna açıklanmasa da, basında  yer alan çeşitli haberlere göre BOTAŞ’ın uzun vadeli anlaşmalarla çeşitli ülkelerin boru hatları ile ithal ettiği doğal gazın fiyatı 170-190 dolar/1000m3 düzeyindedir. Kaba bir hesapla, doğal gaz ithal fiyatını ortalama  180 USD/1000 m3 olduğu kabul edersek, 1 USD =7.30 TL dolar kuru  üzerinden, 1 m3 gazın çıplak alım maliyeti,  1,31 TL’ye gelmektedir. İşletme giderleri de eklendiğinde , BOTAŞ’In 1m3 doğal gaz maliyetinin 1.50 TL’yi geçmesi söz konusudur. 

Bu rakamlar, halen doğal gazda sübvansiyonun sürdüğünü göstermektedir. Ancak, daha çarpıcı olan husus, fiyatlandırma  politikasında, BOTAŞ’ın konut ve  küçük sanayi için fiyatları yüzde 44,9 oranınında arttırırken, özel büyük sanayi kuruluşlarını ve elektrik santrallarına bırakın zammı, indirim yaparak kollamasıdır. Özel elektrik santrallarına kamudan sağlanan kapasite tahsis, yüksek fiyatla alım ve YEKDEM’e düşük fiyatla gaz satışı da eklemlenmektedir.

Botaş'ın elektrik üreten santrallere verilen doğalgazda herhangi bir zam yapmadığını belirten Oğuz Türkyılmaz, bu nedenle elektrik fiyatlarının artmaması gerektiğini belirtti.

Kaynak: Web Özel