Devlet bütçesinde görünüm ne?

Temel gıda ürünlerinde KDV’nin yüzde 8’den yüzde 1’e inmesi vatandaş açısından olumlu bir gelişme olarak gözlendi. Market raflarında gözle görülür indirimler gerçekleşirken durumun devlet bütçesine getireceği ek yük de hesaplandı. Bloomberg HT yayınına katılan Dr. Numan Emre Ergin’in TÜİK rakamları ve Türkiye’deki hane sayısı üzerinden yaptığı hesaba göre 25-30 milyar TL arasında bütçeye bir yük gelmesi bekleniyor.

TÜİK Aralık 2021 enflasyonunu yıllık yüzde 36.08 olarak açıklamıştı. Devlet 2020 yılında 1 trilyon 28 milyar 446 milyon TL’lik gelir elde ederken 2021 yılında bu rakam 1 trilyon 407 milyar 399 milyon liraya çıktı. Yani bütçe gelirleri yüzde 36,8 artış gösterdi. Tabi bu oranın yüksek olmasında 2020 yılında tüketim kaynaklı toplanan vergilerin de azalmasının etkisi var.

Devlet 2021 yılında 1 trilyon 164 milyar 809 milyon TL’lik vergi tahsil ederek geçen yıla göre yüzde 39,8 daha fazla vergi tahsil etmiş oldu.

KURUMLAR VERGİSİ'NDE YÜZDE 70 ARTIŞ

2021 yılı sonu ile bütçede en ciddi artışlardan biri şirketlerden alınan Kurumlar Vergisi’nde gerçekleşti. 2020 yılında 105,5 milyar TL toplanan şirketlerden 2021 yılı sonunda 177,9 milyar TL toplandı. Toplanan Kurumlar Vergisi miktarındaki artış oranı yüzde 69,4 oldu.

Devlet şu sıralar döviz kurunu sabit tutmakta kullandığı en büyük enstrüman olan Kur Korumalı TL Mevduat’a şirketleri de katmak için ciddi Kurumlar Vergisi avantajları sağlıyor. Bu avantajın da 2022 yılının tamamında toplanacak Kurumlar Vergisi tutarı için soru işaretleri doğurduğu düşünülüyor. Merkez Bankası verilerine göre; 31 Aralık 2021 itibarıyla şirketlerin 89 milyar 101 milyon dolar değerinde döviz mevduatı varken bu tutar 4 Şubat 2022’de 82 milyar 833 milyon dolara indi.

DAYANIKLI TÜKETİM MALLARI ENFLASYONA YENİLDİ

Dayanıklı Tüketim Malları ve Diğer Mallar’dan alınan Özel Tüketim Vergisi 2021 yılında 15 milyar 348 milyona çıktı. Artış yüzde 27,2 olarak gerçekleşti. 2020 yılında devletin gelirleri Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’nın yüzde 19,6’sına gelirken 2021 yılında da oran yüzde 19,5 oldu.

PETROL VE DOĞALGAZDAN TOPLANAN ÖTV’DE BÜYÜK DÜŞÜŞ

Peki vatandaşın son günlerde gördüğü fiyatlara inanamadığı Petrol ve Doğalgaz ürünlerinde durum ne? 2020 yılında bu ürünlerden 69 milyar 9 milyon TL’lik ÖTV toplandı. 2021 yılında ise bu tutar 31 milyar 292 milyon TL’ye indi. Önceki yıla göre devletin bu ürünlerden topladığı ÖTV yüzde 54,7 oranında azaldı.

ÖTV RESMİ ENFLASYONA YENİLMEDİ

Araç fiyatlarındaki büyük artış vergi gelirlerinde de kendisini gösterdi. Geçen yıl otomobil satışlarından 66 milyar 372 milyon TL ÖTV toplanırken 2020’de bu tutar 46 milyar 596 milyon TL idi. Devletin geçen yıl sıfır araç satışlarından elde ettiği ÖTV yüzde 42,4 arttı.

Alkollü içkilerin satışından 2020 yılında 16 milyar 464 milyon, 2021 yılında ise 22 milyar 785 milyon TL’lik ÖTV toplandı. Alkollü içki satışından elde edilen ÖTV tutarı yüzde 38,4 arttı.

Türkiye’ye yayın yapan ve belli bir kullanıcı sayısının üstündeki dijital platformların ödemesi beklenen Dijital Hizmet Vergisi’nden de toplanan tutar belli oldu. 2021 yılı sonu itibarıyla 2 milyar 830 milyon TL dijital platformlardan toplandı.

Uluslararası Ticaret ve Muamelelerden Alınan Vergiler’deki artış ise dikkat çekiyor. 2020 yılında ithal ürünler, ithalatta alınan KDV ve diğer dış ticaret gelirlerinden 185 milyar 452 milyon TL toplanmıştı. 2021 yılında bu tutar tam olarak yüzde 60,4 artarak 297 milyar 477 milyon TL’ye çıktı. Mal ve ürünlerin fiyatları pahalandıkça kurda yaşanan artışlar da devletin bir kısım vergi gelirlerinin resmi enflasyondan fazla artmasına neden oluyor.

GİDERLERDE DURUM NE?

2020 yılında 1 trilyon 203 milyar 737 milyon TL’lik bütçe gideri gerçekleşirken 2021 yılında bu giderler 1 milyar 599 milyar 642 milyon TL oldu. Giderlerdeki artış yüzde 32,9 olarak açıklanan yıllık aralık ayı resmi enflasyonunun altında gerçekleşti. Gelirdeki artış ise yüzde 36,8 oldu. Gerçekleşen değerlere bakıldığında devletin 2021 yılındaki vergi, harç ve diğer gideri gelirinden 192 milyar daha fazla. Bütçe açığı önceki yıla göre yüzde 9.7 arttı.

Böylece 2021 yılında merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 1 trilyon 346 milyar 139 milyon lira ödeneğin yüzde 118,8'i kullanılmış oldu.

*Yukarıdaki haberde yer alan rakamlar Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın Aylık Bütçe Bülteni'nden alınmıştır.

Kaynak: Web Özel