Ankara başvuru yaptı! Türkiye-Almanya arasında döner krizi büyüyor

Avrupa'da döner üretimi için standart bir düzenlemenin gerekip gerekmediği tartışması devam ediyor. Türkiye ve Almanya'nın döner lobileri arasında bu konuda yaşanan anlaşmazlık, İstanbul merkezli Uluslararası Döner Birliği'nin (Udofed) Avrupa Birliği'ne dönerin 'geleneksel ürün adı' (TGS) olarak tescil edilmesi başvurusuyla daha da derinleşti.

Alman Haber Ajansı'nın (dpa) bildirdiğine göre, 2022 yılında yapılan başvuruda önemli bir karar aşamasına gelindi ve Avrupa Komisyonu bu talebi detaylı şekilde inceliyor. DW Türkçe'nin aktardığına göre, itirazlar kabul edilirse, sorunun çözümü için müzakereler başlatılacak. Eğer bu müzakerelerde bir uzlaşmaya varılamazsa, AB üye devletlerinin temsilcilerinden oluşan bir komite devreye girecek ve oy çokluğuyla bir karar alarak Komisyon'a başvurunun onaylanıp onaylanmayacağı konusunda bilgi verecek.

Eğer Türkiye'nin başvurusu kabul edilirse, Almanya'da döner üretiminde dana ve genç sığır ile hindi etlerinin kullanılması yasaklanacak. Türkiye'nin başvurusu, dönerin en az on altı aylık sığır etinden veya en az altı aylık koyunların but ve/veya sırt etinden üretilmesini şart koşuyor. Bunun dışında, sadece tavuk göğsü ve/veya tavuk budundan yapılan tavuk döner olarak kabul ediliyor. Ayrıca, etlerin ne şekilde marine edileceği, ne kadar kalınlıkta dilimleneceği ve ne kadar süre marine edileceği gibi ayrıntılar da bu standartlar içinde yer alacak.

Ancak, başvurunun kabul edilmesi durumunda bile, Almanya'da döner üretimi açısından büyük bir değişiklik öngörülmüyor. 'Geleneksel ürün adı' kategorisi, şampanyanın sadece belirli bir bölgeyle sınırlı olmasından farklı olarak, üretim sürecini bölgeyle kısıtlamaktan çok, geleneksel tariflerin ve üretim yöntemlerinin takip edilmesini öngörüyor. Bu kategoriye şu ana kadar "Heumilch" (saman sütü) ve Napoli pizzası gibi ürünler dahil edildi. "Heumilch", ineklerin yeşil yemle beslenmesiyle elde edilen bir süt türüdür ve silajla beslenmiş hayvanlardan elde edilen sütleri kapsamaz.

Başvuru, döner yemeklerinin hazırlanmasını etkilemeyecek. Örneğin, dönerin içeriğindeki salata veya soslarla ilgili herhangi bir düzenleme yapılmayacak.

Almanya'da dönerin popülerliğine işaret eden Bavyera Eyalet Başbakanı Markus Söder gibi isimler, bu lezzeti korumak için kararlılıklarını sürdürüyor. Ancak, Almanya Tarım Bakanı Cem Özdemir, sosyal medya üzerinden "Döner Almanya'ya aittir. Nasıl hazırlandığı ve yendiği konusunda kendi kararımızı kendimiz verebilmeliyiz, Ankara'dan gelen bir talimata ihtiyaç yok" şeklinde tepkisini dile getirdi.

Özdemir'in yanı sıra, Avrupa Türk Döner Üreticileri Derneği ve Alman Otel ve Lokantacılar Birliği (Dehoga) de Türkiye'nin başvurusuna itiraz etti. Bu gruplar, başvurunun kabul edilmesinin gastronomi işletmeleri ve tüketiciler için belirsizlikler ve hukuki güvensizlikler yaratacağını savunuyor. Ayrıca, yeni isimlendirme gerekliliklerinin, sektördeki işletmeler ve tüketiciler için sorunlar doğurabileceğini belirtiyorlar.

Dönerin Almanya'daki ekonomik etkileri de büyük. 1972'de Türk işçi Kadir Nurman tarafından Almanya'ya tanıtılan döner, Avrupa genelinde günde yaklaşık 400 ton üretiliyor ve sektörde yaklaşık 60 bin kişi çalışıyor. Almanya'da döner sektörü yıllık yaklaşık 2 milyar 400 milyon euro, Avrupa genelinde ise yaklaşık 3 milyar 500 milyon euro ciro elde ediyor.