AB’nin vize çilesi iş dünyasını da bıktırdı! Schengen’e ‘ticari’ formül arıyorlar

Schengen vizesinde son 3 yıldır yaşanan sorunlar iş dünyasını iyice bezdirdi. İş dünyasının tepe örgütleri ticari vizelere öncelik tanınması için temaslarını artırırken, TİM’in de vize sorunlarıyla ilgili bir rapor hazırlığında olduğu öğrenildi. Öte yandan TIR sürücü vizelerinde artan retler ihracat taşımalarına büyük sekte vururken, geciken teslimatlar pazar kaybına kadar çeşitli sorunlara yol açıyor.

Pandemi sonrası artarak devam eden Schengen vizesi retleri, ihracatçıları iş yapamaz hale getirirdi. Birçok iş insanı vize alamadığı için fuar ziyaretlerini ve iş görüşmelerini yapamamaktan şikayet ederken, ihraç ettikleri ürünün satış sonrası servisini gerçekleştirmek isteyen firmalar da vize engeline takıldıkları için müşterileriyle sorun yaşadıklarını dile getiriyor. Lojistikçiler ise TIR sürücü ve gemi adamlığı vizelerinde durumun daha da kötüleştiğini ifade ediyor. İstanbul Ticaret Odası (İTO) ve İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) gibi iş dünyasının önde gelen örgütleri ticari vize kolaylığı için girişimlerde bulunurken, Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin de vize sorunlarına ilişkin bir rapor hazırladığı öğrenildi.

2023'te ret sayısında artış tahmin ediliyor

Avrupa Komisyonu verilerine göre, Türkiye’nin 2014, 2015 ve 2016 yıllarında Schengen vizelerinde ret oranı yüzde 4 civarında iken, bu oran pandemi dönemi olan 2021 yılında yüzde 17’6’ya çıkmış, 2022 yılında da yüzde 15,5 olarak gerçekleşmişti. Yani bir önceki yıl Türkiye’den yapılan 778 bin 409 başvurunun 120 bin 876’sı ret ile yanıtlanmıştı. Türkiye aynı zamanda 2022 yılında Schengen vizesine en fazla başvuru yapılan ülke olmuştu. Avrupa Komisyonu henüz 2023 yılına ilişkin rakamları açıklamadı, ancak tahminler geçen yıl hem ret sayısının hem de ret oranın arttığı şeklinde. 2021 yılında ret sayısında yaşanan zirvenin nedeni olarak ‘pandemi etkisi’ gösterilse de, sorunun 2022’de ve 2023’te de artarak devam etmesi, sorunun ‘siyasi’ olduğu fikrinin ağır basmasına neden oldu. Zira konuyla ilgili Dışişleri Bakanı Hakan Fidan geçen yılın sonlarında Meclis'te bu konuda bir soru önergesine cevap verirken, sorunların aşılması için girişimlerde bulunulduğunu, ilgili ülke büyükelçilerinin bakanlığa davet edilerek beklenti ve taleplerin birinci elden iletildiğini, bu hususların diplomatik notayla da paylaşıldığını aktarmıştı. Son yıllarda Türkiye’den bir Avrupa ülkesine giden ve sonrasında sığınmacılık başvurusunda bulunanların sayısı da az değil. Bu durum Schengen vizesinde yaşanan sorunların en önemli nedenini oluşturuyor. Şu anda Schengen vize randevusu 8-10 hafta sonrasına alınabiliyor. Özellikle yaz aylarının yaklaşmasıyla vize başvurularında görülen artış da sürenin uzamasına neden olurken, kısa bir süre önce Yunanistan’ın 3 bin adet randevu açtığı ve bunun 2 saat içinde dolduğu öğrenildi.

Avdagiç: Randevularda yığılma yaşanıyor

Schengen vizesinde bir süredir devan eden bu sorunlar iş dünyasını da bezdirmiş durumda. Yurtdışı fuarlara katılma konusunda şikayetlerini EKONOMİ’ye ileten iş insanları, hiçbir gerekçe gösterilmeden reddedilen vize başvuruları nedeniyle fuarlara katılamadıklarını, iş bağlantıları kurmak için ihtiyaç duydukları toplantıları yapamadıklarını ve ihraç ettikleri ürünlerin satış sonrası hizmetini yerine getirmek için gerekli olan müşteri ve fabrika ziyaretlerini gerçekleştiremediklerini dile getiriyor. Vize konusunda yaşanan sorunlar nedeniyle Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin de bir rapor hazırladığı ve yakın zamanda kamuoyu ile paylaşılacağı öğrenildi. Bu noktada EKONOMİ’ye konuşan İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç, vize konusunda yaşanan sorunların devam ettiğine işaret ederek, vize randevuları dönem dönem açıldığı için yığılmaların yaşandığını kaydetti. Yaz mevsiminin yaklaşmasıyla turistik vize talebinin patladığını dile getiren Avdagiç, vize başvuru sayılarına bakıldığında pandemi öncesi döneme göre ciddi bir artışın olduğunu, arzın talebe yetişemediğini vurguladı. Bu noktada ticari vize başvurularına öncelik verilmesi için çeşitli konsolosluklarla temasta olduklarını ifade eden Avdagiç, İTO olarak üzerinde çalıştıkları birtakım formüller olduğunu sözlerine ekledi.

Zeytinoğlu: Retler tarife dışı engel

İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, geçen hafta Brüksel’de gerçekleşen Eurochambers toplantısında konuyu gündeme getirdiğini söylerken, Avrupalı iş dünyası temsilcilerinin de bir an önce vize sorununun çözülmesini istediğini ifade etti. Avrupalı iş dünyası vize konusunda Türkiye’ye sıcak baksa da, siyasi nedenlerden dolayı Türkiye’nin engellendiğini kaydeden Zeytinoğlu, “Talep çok fazla, diye şikayet ediyorlar. Ama biz ülke olarak Schengen vizesine yıllık bazda 80 milyon Euro civarı bir bedel ödüyoruz. Bu aslında tarife dışı engel… İş dünyası olarak haksızlığa uğruyoruz. Ret oranların 2023’te daha da arttığını tahmin ediyoruz” diye konuştu. İş dünyasına kolay ve uzun vadeli vize verilmesi yönündeki taleplerini her fırsatta dile getirdiklerini söyleyen Zeytinoğlu, seçim sonrası süreçte karşılıklı atılacak adımlarla vize konusunda bir rahatlama yaşanacağına inandığını da sözlerine ekledi.

Bayrak: Bazen yük yabancı firmalara aktarılıyor

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkan Vekili Başaran Bayrak, iş insanlarının vize konusunda yaşadığı sıkıntıların TİM’in öncelikli gündemleri arasında yer aldığını ifade ederek, konuyla ilgili EKONOMİ’ye şu açıklamayı yaptı: “Vizeye tabi ülkeler çok fazla ince eleyip sık dokuyorlar. Çok fazla sayıda kaçak ya da istenmeyen kişilerin Türkiye’den giriş yaptığını iddia ediyorlar. Ayrıca, vize talebinin fazlalığı nedeniyle yoğunluk olduğunu söylüyorlar. Gemi adamlarının vize almasında da benzer sorunlar yaşanıyor. Biz her seferinde ilgililere bu konudaki şikayetleri iletiyoruz, ancak maalesef değişen bir durum yok. Şoför vizesi nedeniyle araçlar çıkamıyor, kapasite kullanımı düşüyor. Bazen yük yabancı firmalara aktarma yapılıyor.”

Aras: TIR sürücü vizelerinde durum daha da kötüleşti

Schengen vizesi konusunda uluslararası taşıma yapan lojistik firmaları da uzun süredir büyük mağduriyet yaşıyordu. TIR şoförlerinin vize almak konusunda yaşadığı sıkıntıların arttığını ifade eden Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) Başkanı Şerafettin Aras, “Sürücü vizeleri konusunda durum daha da kötüleşiyor maalesef. Sorun çözülecek gibi de durmuyor. Kapalı bir ambargo var. Sürücülerimiz vize randevusu alamıyor. En az iki ay beklemek gerekiyor randevu için. Randevu alanların önemli bir kısmı da ret alıyor ya da çok daha kısa süreli vize veriliyor. Eskiden ret oranı yüzde 4’ler civarındaydı ama şimdi bu oranın yüzde 20’leri aştığı belirtiliyor. Bu durum ihracat taşımalarının da aksamasına neden oluyor. Firmalar taahhüdünü yerine getiremediği için cezaya maruz kalabiliyor. Nakliyeci zamanında teslimat yapamadığı için lojistik maliyetleri artıyor. Navlundaki artış, Türk ihracatçısının rekabet gücünü aşındırıyor. Öte yandan, malını zamanında alamayan yabancı firmalar yeni pazar arayışına girebiliyor” ifadelerini kullandı.