İranlı koleksiyoncular, Şah Pehlevi'nin hediye ettiği arabanın peşinde

İran Şahı Muhammed Rıza Pehlevi’nin eski Romanya Sosyalist Cumhuriyeti Devlet Başkanı Nikolay Çavuşesku’ya hediye ettiği "Paykan Hillman Hunter" olarak bilinen lüks araç, Romanya'nın başkenti Bükreş’teki Artmark adlı müzayede evinde açık artırmaya sunuldu. İranlıların Şah Pehlevi’nin hediye ettiği lüks araca ilgileri yoğun oldu. İranlı koleksiyoncular, Pehlevi’nin 1966 yılında Çavuşesku’ya hediye ettiği lüks aracı açık artırmada almak için yarışa girdiler.

Müzayede evi yetkilisi Alina Panico yaptığı açıklamada, İranlıların yoğun ilgisine işaret ederek, "Araç için yüzlerce kişiden teklif aldık" ifadelerini kullandı. Aracın açık artırmadaki başlangıç fiyatı 4 bin euro olurken, Artmark’ın resmi sitesinde verilen son fiyatın ise 95 bin euro olduğu görüldü.

İran’da 1967 yılında üretilen ilk otomobil olan “Paykan Hillman Hunter” İranlılar için ulusal bir sembol anlamı taşıyor. Pehlevi, 1966 yılında gerçekleştirdiği Romanya ziyaretinde Çavuşesku’ya karşılıklı dostluk ve güven sembolü olarak söz konusu otomobili hediye etmişti.

MUHAMMED RIZA ŞAH PEHLEVİ KİMDİR?

27 Ekim 1919 tarihinde Tahran’da doğdu; Rızâ Şah Pehlevî’nin oğludur. 26 Ocak 1926’da veliaht ilân edildi. 1931’de gönderildiği İsviçre’de bir kolejde dört yıl eğitim gördükten sonra 1936’da Tahran’a döndü. İki yıl devam ettiği Tahran’daki askerî akademiyi bitirince 1938’de ordu müfettişliğine getirildi. 1939’da Mısır Kralı I. Fuâd’ın kız kardeşi Fevziye ile evlendi. 25 Ağustos 1941’de İngiliz ve Rus kuvvetleri İran’ı işgal edince Rızâ Şah’ın Alman yanlısı olduğundan endişe duyan Rusya ve İngiltere onun oğlu lehine tahttan çekilmesini sağladılar. Meclis, Rızâ Şah’ı Güney Afrika’ya sürgüne yollamasının ardından yerine Muhammed Rızâ’yı getirdi.

Suçlular için af çıkaran Muhammed Rızâ, siyasî partilerin kurulmasına izin vererek ülkede çok partili hayatı başlattı. II. Dünya Savaşı sırasında İran topraklarını İngiltere ve Rusya’nın kullanımına açtı. Ulemânın etkisini azaltan babasının aksine güçlenen dinî kurumların politika ile uğraşmasını engelleyemedi ve 1943 seçimlerinin ardından muhafazakâr ağırlıklı bir meclis ortaya çıktı.

1949’da Muhammed Rızâ, anayasa İran asıllı olmayan birinin tahta vâris olmasına izin vermediği için, kendisinden Şahnâz adlı bir kız çocuğu bulunan Kraliçe Fevziye’den ayrıldı. 1951’de Bahtiyârî kabilesinden Süreyyâ ile evlendi. Kraliçe Süreyyâ’dan çocuğu olmayınca Mart 1958’de ondan boşandı ve Aralık 1959’da Tebrizli bir aileye mensup Farah Dîbâ ile evlendi. 1960’ta oğlu Prens Rızâ dünyaya geldi. 1967’de anayasada yapılan bir değişiklikle vârisi yirmi yaşına ulaşmadan kendisinin ölümü halinde kraliçeye şah vekili olarak hareket etme izni verildi.

Petrol krizinin 1954’te çözülmesinin ardından Şah Rızâ, Batı ile ilişkilerini geliştirdi. Bu süreçte petrol konsorsiyumundaki İngiltere ağırlığını kaybederken yerini alan Amerika Birleşik Devletleri, İran tarihi açısından yeni bir devir başlattı. İran 1955’te Türkiye, Irak, Pakistan ve İngiltere’nin oluşturduğu Bağdat Paktı’na üye oldu.

1973 ve 1974’te petrol fiyatlarının artmasıyla millî gelirde görülen yükseliş üzerine Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Richard M. Nixon’la kurduğu yakın ilişkiler çerçevesinde ordunun modernleştirilmesine yöneldi ve Amerika Birleşik Devletleri’nin desteğiyle İran’ı bölgede güçlü bir devlet yapmak için büyük ölçüde askerî harcamalara girdi. Ancak onun bu politikası muhaliflerinin sert eleştirilerine yol açtı. şah 16 Ocak 1979’da İran’ı terketmek zorunda kaldı. Böylece ülkede Pehlevî hânedanının yıkılmasıyla Batılılaşma ve laikleşme politikaları da son buldu. Mısır’da Asvan’a yerleşen Şah Rızâ, kısa bir süre sonra tedavi için gizlice Amerika Birleşik Devletleri’ne gittiyse de 1980 yılında Mısır’a geri dönmek zorunda kaldı ve aynı yılın 27 Temmuzunda orada öldü.

Kaynak: İHA