Gözler şimdi Odessa'da! Türkiye için de önemli...

GÖKHAN KAM - METİN AKTAŞOĞLU / Barikatların ardında ağırlıklı olarak turistlerin ziyaret ettiği hoş kafelerin sandalyeleri görünüyor. Büyük opera solununun etrafı kum torbalarıyla çevrelenmiş. Efsanevi Potemkin Merdivenleri'ne doğru giden yola tank tuzakları kurulmuş. Akıllarda Odessa halkının da aklını kurcalayan bir soru yer almakta: "Putin gerçekten Odessa'yı da mı işgal etmeyi düşünüyor?" 8 Mart, pek çok uzmanın ihtmal vermediği bir işgalin 13. günü olarak kayıtlara geçti.

ZELENSKİ DE DİKKAT ÇEKMİŞTİ

Peki bu soruyu sorduran ne? Bu soruyu sorduran; Odessa'nın Rus kültüründe önemli bir yer tutması. Şehir Rusya tarihine de derin bağlarla bağlı. Volodimir Zelenski, Odessa'ya yapılması muhtemel bir saldırıya ilişkin şu çarpıcı ifadeleri kullanırken bu bağa vurgu yapmaktaydı:

“Ruslar her zaman Odessa'ya gelmişlerdir. Odessa'da hep sadece sıcaklıkla karşılandılar. Sadece samimiyetle... Peki ya şimdi? Odessa'yı mı bombalayacaklar? Odessa'yı toplarla vuracaklar mı? Odessa'ya füzeler mi atacaklar yani? Bu bir savaş suçu olacak. Bu tarihi bir suç olacak.”

Odessa, şu ana kadar Rusya'nın sert bir şekilde saldırdığı şehirler arasında yer almıyor. Ancak şehirde zaman zaman sirenler çalınıyor ve insanlar sığınaklara iniyor. Peki Odessa neden önemli? Öncelikle hazır sözü gelmişken sığınaklardan söz etmekte fayda var.

Taş ocaklarında 18. yüzyıldan beri kokina denen kireçtaşı çıkarılıyor. Bu madencilik Odessa şehrinin altını neredeyse tamamen kaplayan Odessa Katakombları adı verilen tünellere neden olmuş. Hristiyanlığın erken çağlarında çoğunlukla ölülerin gömülmesine hizmet eden bu yapılar, Odessa'da Rus Devrimi sürecinde ve İkinci Dünya Savaşı'nda sığınak olarak kullanılmış. SSCB döneminde ise Soğuk Savaş sırasında Odessa Katakombları tamamen sığınağa çevrilmiş.

Şehir sinema tarihinde de önemli bir yer tutuyor. Sergey Ayzenştayn'ın 1925 tarihli unutulmaz filmi Potemkin Zırhlısı'nın sinema tarihine geçen en önemli sahnesi Potemkin Merdivenleri'nde geçiyor. Film tüm zamanların en önemli propaganda filmlerinden biri olarak görülmekte. Peki bu savaşta Odessa'nın önemi ne?

UKRAYNA'NIN DENİZE TEK ÇIKIŞ YOLU!

Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (ANKASAM) Uluslararası İlişkiler Uzmanı Dr. Sabir Askeroğlu, “Kırım Rusya'nın kontrolünde olduğu sürece Ukrayna'nın denize tek çıkış yolu Odessa” diyor ve devam ediyor:

“Odessa'yı da kapattıktan sonra Ukrayna'nın güneyi hem kuşatılmış hem de ticaret yapamaz hale gelmiş olur. Denizden bir yardım gelecekse o da engellenmiş olur.”

Rusya'nın Ukrayna'yı öncelikli olarak bir kara devletine dönüştürmeye çalışacağı tahmin edilen bir stratejiydi. Bununla birlikte bir başka açıdan daha önem taşıyor. Dr. Askeroğlu “Aynı zamanda Odessa'nın Rusya açısından bir başka stratejik önemi de Moldova'dan ayrılmak isteyen Transdinyester bölgesiyle bitişik olması” ifadelerini kullanmakta.

“Odessa'nın kontrol edilmesi Transdinyester'in (Moldova sınırlarında Rusya yanlısı tek taraflı bağımsızlık ilan etmiş de facto bir cumhuriyet) stratejik olarak kontrol edilmesi ve desteklenmesini daha kolay kılıyor” diyen Dr. Askeroğlu, “Bu, Ukrayna'nın da Transdinyester'e olan iletişiminin karasal anlamda kesilmesi anlamına geliyor” diye konuşuyor.

Peki olası bir Rusya saldırısı Odessa'da yaşayan Rusları nasıl etkiler? Zira şehirde 19. yüzyılın tamamında ve 20. yüzyılın ortalarına kadar Ruslar ağırlıklı etnik grup olarak bulunmuş. 2001'de yapılan çalışmada Rusların oranı hala yüzde 30 olarak tespit edilmiş. 1926'da yüzde 18 olan Ukraynalı oranı 2001'de yüzde 61.6'ya yükselmiş.

Bu noktada Dr. Askeroğlu, 2014'ü hatırlatıyor. “Ukrayna'daki Ruslar, 2014 yılında Kırım'ın ilhakına ve doğu bölgelerinde Rusya'nın müdahalesine belli bir anlamda sıcak bakmışlardı” diyen Dr. Askeroğlu, “Ancak geçen 8 yılın ardından onların da fikirleri değişti. Oradaki Rus nüfus eskisi kadar Rusya'ya sempati duymuyor, politikalarını da onaylamıyor” diye ekliyor.

TÜRKİYE NASIL ETKİLENİR?

Ukrayna'nın en büyük, Karadeniz'in de en önemli ticaret limanı olan Odessa Limanı'nın önemi aşikar. Peki olası bir işgal Türkiye'yi ticaret açısından nasıl etkiler? Dr. Askeroğlu şöyle yanıtlıyor:

“Odessa'da Türkiye'nin Başkonsolosluğu var. Kırım'ın ilhakının ardından Türkiye, Ukrayna'yla deniz ticaretini Odessa üzerinden yapıyor. Türkiye'nin burada ciddi yatırımları var. Şehrin, Rusya'nın kontrolüne geçmesi aynı zamanda Türkiye'nin deniz üzerinde Ukrayna'yla yaptığı ticaretinde sorunların ortaya çıkmasına neden oluyor.”

metin.aktasoglu@haberglobal.com.tr 

gokhan.kam@haberglobal.com.tr 

*“demoscope.ru” ve “ukrcensus.gov.ua”

Kaynak: Web Özel