Yeniden 'nükleer' ağızlara alındı! İşte tarihin akışını etkileyen 3 kriz

*Bu haber ilk kez 3 Mart 2022 tarihinde yayınlandı.

Ukrayna'ya saldıran Rusya dünya çapında yaptırımlarla karşı karşıya kaldı. Saldırılarında her geçen gün daha çok sertleşmesi beklenen Rusya, Batı'nın askeri desteğini müdahaleye dönüştürme ihtimaline karşı olarak “nükleer silah” kozunu ileri sürdü.

Putin, 27 Şubat Pazar günü orduya, nükleer silahları da içeren “caydırıcı güçlerini, özel bir savaş görevi seviyesine” yükseltmesini emretti. Bu, uzmanlar tarafından NATO'ya yönelik bir uyarı olarak görülüyor. 

'ALARM SEVİYEMİZİ DEĞİŞTİRMEK İÇİN BİR SEBEP YOK'

Peki mevcut riskler neler? Söz konusu uyarı sadece bir “uyarı” olsa da bir tarafın yanlış anlayacağı bir mesaj, çok riskli. Beyaz Saray Basın Sözcüsü Jen Psaki, “Nükleer alarm seviyelerini değiştirmek için hiçbir neden yok” dedi. Birleşik Krallık Savunma Bakanı Ben Wallace ise “Birleşik Krallık, Rusya'nın nükleer silahlarının fiili durumunda henüz bir değişiklik görmüyor” diye konuştu.

İstihbarat kaynaklarının konuyu yakından izleyeceği aşikar. Buradan pası geçmiş nükleer krizlerine atmakta fayda var. Zira Soğuk Savaş döneminde Rus istihbaratının nükleer faaliyetleri takip etmek için geniş bir istihbarat mekanizması kurduğu biliniyor.

İkinci Dünya Savaşı'nı noktalayan atom bombaları dünyayı şoke ederken o günden bu yana insanlığın bu ölümcül keşfi yine insanlığın en büyük korkularından oldu. Aslında tüm dünyayı Üçüncü Dünya Savaşı'ndan koruyan da farklı görüşlerin elinde nükleer silahlar bulunması diyenler var. Bu argümana uluslararası ilişkiler literatüründe “nükleer barış” deniyor.

1) 1962: SOĞUK SAVAŞ'IN ZİRVESİ!

Nükleer kriz denince ilk akla gelen örnek hiç kuşkusuz Küba Füze Krizi. Ekim 1962'de Sovyetler Birliği ve ABD'yi karşı karşıya getiren olay, Soğuk Savaş'ın zirve noktası olarak da görülüyor.

İki ülkenin Moskova’da, 5 Temmuz 1963’te 'Nükleer Silah Denemelerinin Kısmi Yasaklanması Anlaşması'nı imzalamasına da yol açan krizde pek çok kez savaş eşiğine gelinse de son nokta silahlar patlamadan diplomasiyle çözüldü.

Küba'ya giden ve füzelere silah taşıyan Rus gemilerinin abluka kurallarına uymamaları halinde batırılacakları yönünde uyarılmalarına rağmen Küba'ya devam etmeleri, savaşa en çok yaklaşılan nokta olmuştu.

Suların durulmasını sağlayan ve Soğuk Savaş'ta tansiyonun düşmeye başladığı ilk noktayı yaratan anlaşmaya göre ABD, Türkiye'ye yerleştirdiği füzeleri kaldıracaktı; Rusya da Küba'daki füzeleri...

2) 2002: GİZLİ TESİSLER İFŞA EDİLİNCE...

İran'daki rejime yönelik sert eleştiriler getirmekten çekinmeyen Yazar Alirıza Caferzade, ülkenin yönetimi içindeki sağlam kaynaklardan edindiği bilgilere dayanarak Natanz ve Arak’taki iki gizli nükleer tesisi ifşa etti.

Bunun üzerine 16 Mart'ta dönemin ABD Başkanı George W. Bush, "muhalif bir grubun ortaya çıkarmasıyla" İran'ın gizli nükleer programının keşfedildiğini açıkladı. Daha sonra Beyaz Saray ise Başkan tarafından atıfta bulunulan muhalif grubun AB ve ABD'nin terör örgütü olarak kabul ettiği İran Milli Direniş Konseyi (NCRI) olduğunu açıkladı.

İki gizli tesisin keşfinin ardından ABD, İran’ı nükleer silah yapmaya teşebbüs etmekle suçladı ve nükleer kriz süreci böyle başladı. Rusya ve Çin, krizde ABD'nin karşısında yer alıyor. Krizin en yüksek olduğu Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad döneminde ABD; İran'a askeri müdahaleyi dahi gündeme getirmekteydi.

3) 2017-2018: REJİMİN TEK DAYANAĞI

CIA, Ocak 1994'te Kuzey Kore'nin birkaç nükleer silah üretmiş olabileceğini bildirdi. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı yetkilileri inceleme yapmak adına ülkeye gitti ancak kendilerine izin verilmeyince olay krize dönüştü.

Kuzey Kore ajanstan çekildi; dönemin ABD Başkanı Jimmy Carter, uzlaşı yolu aradı... Dört aylık sürecin sonunda yakıt ambargosuyla enerji krizi yaşayan Kuzey Kore nükleer silah programlarını dondurmayı kabul etti. Kriz durulsa da George W. Bush döneminde yeniden alevlendi.

9 Eylül sonrasında ABD iyice agresif bir tavır alırken Başkan Bush, Ocak 2002'de Kuzey Kore, İran ve Irak'ı şer odağı olarak niteledi. Kuzey Kore açıklamaların savaş ilanı ile eş olduğunu söyledi.

Bu dönemden beri Kuzey Kore'de rejim kendini bir müdahaleden bu yolla koruyor. Testler yapıyor, tehditler savuruyor... Kimse tam olarak Kuzey Kore'nin nükleer gücünün boyutlarını bilemiyor.

Krizde son ve en gergin perde Ağustos 2017'de Güney Kore ile ABD'nin ortak askeri tatbikat yapması oldu. Bu Kuzey Kore'yi küplere bindirdi ve kriz, Kim Jong-un ve Donald Trump'ın Haziran 2018'de Singapur'da bir araya gelmesiyle duruldu...

metin.aktasoglu@haberglobal.com.tr 

*BBC, CNN, The Telegraph, NBC News, USA Today

Korkutan 'olası nükleer savaş simülasyonu'Dünya

Kaynak: Web Özel