Dünya zorunlu askerliğe geri mi dönüyor?

Dünyada güvenlik paradigmaları değişiyor. Soğuk Savaş biçim değiştirerek verdiği aradan sonra geri döndü. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali önce Avrupa kıtasında, ardından da dünyada pek çok jeopolitik dengeyi değiştirdi. Berlin Duvarı’nın yıkılıp Soğuk Savaş’ın sona ermesinin ardından bazı ülkeler zorunlu askerlik süreleri ve uygulamalarını tartışmaya açmıştı.

Avrupa için modern askerlik hizmetinin hukuki çerçevesinin Fransa’da çıkan Jourdan Kanunu’na bağlayanlar çok. 1798 yılında çıkan kanunda, “Her Fransız askerdir ve ülkesine vatanın savunulması borcu vardır” ifadeleri yer alıyor.

Bu yasanın çıktığı Fransa 1997 yılında zorunlu askerliği kaldırdı. Avrupa ülkeleri 90’ların sonunda orduların profesyonelleşmesi gerektiğini düşünüyordu. İngiltere zorunlu hizmeti 1963 yılında askıya almış, Belçika 1992 yılında kaldırmıştı. AB sınırları içerisinde Danimarka, Estonya, Finlandiya, Güney Kıbrıs Rum Kesimi, Yunanistan, Avusturya’da zorunlu askerlik devam ediyor. Avusturya 2006 yılında zorunlu askerlik süresini 6 aya indirmişti.

Almanya'nın kritik sınavı: Nükleer silahlar gitsin mi, kalsın mı?Dünya

LİTVANYA UYGULAMAYI GERİ GETİRDİ

Rusya’nın 2014 yılında Kırım’ı ilhak etmesi, Avrupa’da askerlik hizmetinin süresi ve biçimini tekrar gündeme getirdi. Ukrayna 2014 yılında zorunlu askerlik uygulamasını yeniden devreye aldı. 2008 yılında zorunlu askerliği kaldıran Litvanya 2015 yılında parça parça bu uygulamayı geri getirdi. Norveç, Avrupa’da kadınlara da zorunlu askerliği getiren ilk Avrupa ülkesi oldu. İki yıl sonra İsveç de benzer bir kanunu yürürlüğe soktu.

Rusya’nın Ukrayna’yı işgali Avrupalıların zorunlu askerlik hizmetini tekrar düşünmelerine sebep olurken, Litvanya, Temmuz ayının başında yaşları 18-27 arasında olan erkeklerin 11 ay zorunlu askerlik yapacağını açıkladı. Kanun önümüzdeki yıl yürürlüğe girecek. Litvanya Savunma Bakanı Artis Pabriks, “Yaşamımızı sürdürebilmek için Litvanya nüfusunda askeri eğitim almış insan sayısını artırmalı, çatışmaya hazır olmalıyız” ifadelerini kullandı.

Hollandalı yetkililer Nisan ayında ülkedeki askeri pozisyonların dörtte birinin boş olduğunu açıklamış, kadınların da orduda görev yaptığı İskandinavya usulü bir askerlik kanununu düşündüklerini ifade etmişlerdi.

'ACİL BİR DURUMDA ÜLKENİZE GERİ DÖNÜN'

Birkaç yıl önce zorunlu askerlik uygulamasını gerçekleştirmeyi düşünmediğini söyleyen Romanya, acil bir durumda ülke dışında yaşayan soydaşlarının 15 gün içerisinde anavatana dönerek silah altına alınmalarını öngören bir kanunu parlamentoda görüşüyor.

Portekiz Başbakanı Antonio Costa zorunlu askerlik uygulamasına karşı olduğunu söylüyor. Belçika’da yapılan bir ankette halkın yüzde 60’ı eline silah alıp ülkesini savunmak konusunda istekli olmadığı ortaya kondu.

Almanya’da 2011 yılında zorunlu askerlik kaldırılmıştı, bazı politikacılar geri dönmesi gerektiğini düşünüyor. Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) Başkan Yardımcısı Carsten Linnemann, zorunlu askerliğin geri dönmesinin toplumun lehine olduğunu aktarırken, parlamentoda çoğunluğa sahip SDP’den Wolfgang Hellmich parlamentoyu konuyu acil görüşmeye çağırdı.

ALMANYA TARTIŞIYOR

Almanya’daki Kiel Üniversitesi’nden Siyaset Bilimi Profesörü Joachim Krause, Almanya’da ordunun zorunlu askerlik konusunda kafasının karışık olduğunu, günümüz kompleks teknolojik savaş unsurlarını sivillerin kullanmakta zorlanacağını düşündüklerini söylüyor. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra sınırlı savunma harcaması yapmasına izin verilen ve güvenliği büyük ölçüde ABD tarafından sağlanan Batı Almanya, Doğu ile birleştikten sonra uluslararası anlaşmalar çerçevesinde kendi ordusuna yatırım yapmıştı. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile birlikte Almanya 100 milyar euro kaynak ayırıp ordusuna yatırım yapmaya karar verdi.

1999-2021 yılları arasında Avrupa’nın yaptığı yıllık savunma harcaması sadece yüzde 20 artmıştı. Söz konusu dönemde ABD harcamalarını yüzde 66, Rusya yüzde 292, Çin ise yüzde 592 artırdı.

İngiliz stratejist Elisabeth Braw’a göre; ülkelerin artık insan gücü olarak geniş ordulara ihtiyacı yok. Daha eleyerek askeri personel almaya ihtiyaçları var. Dünyada 2010’lu yıllarla birlikte askerlik hizmeti gönüllü bir forma büründü.

26 Haziran 2019 tarihinde yürürlüğe giren kanun ile askerlik süresi Türkiye’de 6 aya düşürülmüş, bedelli askerlik ise sürekli bir hale getirilmişti. Milli Savunma Bakanlığı 2021 Faaliyet Raporu’na göre; 31 Aralık 2021 itibarıyla MSB’nin toplam personel mevcudu 430 bin 577 oldu. Bu sayının 390 bin 960’ını askeri personel oluşturdu. 2020 yılında toplam personel sayısı 494 bin 550 seviyesindeydi.

*Yukarıdaki derlemede yer alan bilgilerin önemli bir bölümü Euronews’da David Hutt imzasıyla yayımlanan ‘Which European countries are rethinking military service amid Ukraine war?’ isimli makaleden alınmıştır.

Ek kaynak: Milli Savunma Bakanlığı Faaliyet Raporları, AA

Kaynak: Web Özel