Çin'in hayalet şehirleri neden bu hale geldi?

Çin’in hayalet şehirleri son 10 yıldır internet sitelerinin foto galeri sayfalarını süslüyor. 30 katlı apartmanların olduğu siteler ve önünde paslanmış otomobil fotoğrafları…

Çin’deki hayalet yaşam alanlarını inceleyen Ohio Devlet Üniversitesi’nden profesör Max Woodworth, “Bu projeler yatırıma rağmen insan çekemedi” diyor.

Bu yaşam alanlarının boş duruyor olmasına rağmen ülkede emlak fiyatlarının sürekli artması enteresan bir görüntü ortaya koyuyor. 1978 yılında Çin nüfusunun yüzde 18’i kentlerde yaşarken bu oran şu an yüzde 64’e ulaşmış durumda.

Şu an ülkede en az 10 milyon kişinin ikamet ettiği 10 şehir bulunuyor ve dünya nüfusunun 10’da 1’i bu şehirlerde yaşıyor. Bu kadar nüfusa sahip bir ülkede barınma ihtiyacını karşılamak da ayrı bir problem olsa da Çin son yıllarda o kadar çok inşaat yaptı ki pek çok mega emlak projesi boş kaldı.

Çin üretim dışında ekonomide büyüme planını inşaat üzerine de yaptı. Bu model son yıllarda Türkiye’de de eleştirilirken asıl plan inşaatın alt sektörlerini büyütmesi bu büyüyen işlerin de devlete daha çok vergi ödemesiydi.

Kangbashi Ordos City projesi yıllardır istendiği karar insan çekmiyor... Fotoğraf: Reuters

DEVLET BÜYÜTTÜ

İnşaat ekonomisini büyüten de devlet oldu. Önce yeni kamu binaları yapıldı, ardından konferans salonları inşa edildi ve çok büyük spor salonları yapıldı. Bu alanların etrafına da büyük konut projeleri yapıldı. Aslında bu projeler başlarda hiç de boş değildi. Örneğin Şanghay yakınlarındaki Pudong başarılıydı.

Çin hükümeti halkı kırsaldan daha çok kentlere çekmek istediği için bu konut projelerine pek çok teşvik de verdi. Pekin ve Şanghay her yıl şehre girebilecek insan sayısını kısıtladıktan sonra bu projeler daha da bir önem kazandı.

Fakat evdeki hesap çarşıya uymadı. Bu konut projelerine yerleşenler etraflarındaki iş yerlerinin talep ettiği harcamaları yapmadı. Bu tip mega şehirlerin yaşaması için etrafında iş sahaları, okullar, hastaneler de yaratmak gerekiyor. Çin bu ekosistemi oluşturmakta başarısız kaldı.

Bu projelerin kaç tanesinin son yıllarda hayalete dönüştüğünü söylemek kolay değil çünkü hükümet verileri açıklamıyor.

HALA YENİ KONUT PROJELERİ ONAYLANIYOR

2004 yılında başlayan Kangbashi Ordos City projesinde 119 bin kişi yaşıyordu. Moğol bölgesinin güneyinde bulunan bölgede 2.2 milyon insan vardı. Kent şu anda boş bulvarları ve binaları ile Çernobil faciyasının yaşandığı Ukrayna’nın Pripyat kentini andırıyor. Yine de yetkililer bu bölgenin hareketleneceğini düşünüyor olmalı ki yeni konut projeleri onaylanmaya devam ediyor.

Bölgedeki emlak danışmanları evlerin fiyatlarının çok yüksek olmasından şikayetçi. Yine de bu bölgeye taşınmak isteyen az sayıda insanın motivasyonu çevrede kalitesi ile bilinen devlet okulları. 

Ordos City'deki başka bir boş konut projesi. Fotoğraf: Reuters

2012 yılında Ordos’a taşınan Bank of China çalışanı Li Ning, “Taşındığımda etrafta kimse yoktu ama şimdi daha çok otobüs, hastane ve okul var” değerlendirmesinde bulunuyor. 2025 yılının sonunda bölgede 200 bin nüfus olması hedefleniyor.

Hayalet şehirlerin en büyük sıkıntılarından biri ise yerel yöneticilerin beş yıldan fazla görevde kalmıyor olması. Kangbashi’yi bir cazibe merkezi yapma planları arasında güllerin olduğu bir tarla oluşturmak ve buraya gelenlerin çektikleri fotoğrafları Instagram hesaplarına yüklemesini sağlamak var.

ÇİN'İN MANHATTAN'I OLACAKTI

Başka bir hayalet şehir ise Tianjin’deki Binhani Yeni Bölge.

Yeni Bölge, ‘Çin’in Mahnattan’ı olacak şeklinde planlanıyordu. Şehri gezenler bitmemiş binalar ve IMAX sinema salonlarının ilanları ile karşılaşıyor. 103 katlı Güney Çin’in en uzun binası da bölgede açılsa da henüz istenen kalabalıklar gelmedi. Bölgenin en büyük sorunlarından biri henüz bir ulaşım ağının olmaması. Komşu kentlere gitmek için doğru düzgün bir ulaşım sistemi yok.

2002 yılında yapımına başlanan Zhengdong Yeni Bölge’de 945 bin insan yaşıyor. Bu kent başarılı olmuş şehirlerden biri. Dünyadaki iPhone’ların yarısı buradaki Hon Hai Precision Industry tarafından üretiliyor. Konut fiyatları talep yüzünden son 10 yılda 10 katına çıkmış durumda.

-Yukarıdaki derlemede yer alan bilgilerin önemli bir bölümü Bloomberg'de 'China’s Ghost Cities Are Finally Stirring to Life After Years of Empty Streets' ismiyle yayımlanan makaleden alınmıştır.