ABD vatandaşları hastane kapılarında beklediği için ölüyor...

Toplam 42 milyonu aşkın vaka ve 700 bine yakın can kaybıyla ABD, koronavirüsten en sert biçimde etkilenen ülke olarak iki sıralamada da ilk sırada yer alıyor. Yaklaşık 9.5 milyon aktif vaka da cabası... Delta varyantının yoğun biçimde etkilediği ülkede sağlık sistemi ise derin bir kriz içinde.

Delta'nın ağırlıklı olarak rol oynadığı bu yeni dalgada hastalar, evlerinden yüzlerce kilometre ötedeki hastaneleri dahi gezmek durumunda kalıyorlar zira pek çok insan, hastanelerde yer bulmanın neredeyse imkansız hale geldiğini öne sürüyor.

BİR KITLIK VE SAVAŞ KAVRAMI...

Bazı talihsiz ABD vatandaşları ise hastane kapılarında kendilerine yer bulmak için mücadele verirken yaşamlarını yitiriyor. Bir başka deyişle ABD'de hastaneler, bir halk sağlığı acil durumunun tam ortasında, hangi hastalara hizmet vereceklerini tercih etmek durumunda kalıyor. Aslında savaş ve kıtlık dönemlerinde yapılan bu uygulamaya “tayınlama” (ing. Rationing) deniyor.

ABD sağlık sistemi içinde ise “tayınlama” uzun süredir can sıkan bir kavram olarak duruyor. Sosyal sağlık sisteminin karşısında, hangi tıbbi hizmetlerin kimleri kapsayacağına dair bir tatsız bir kavram bu.

Aslında ABD sağlık sistemi, pek çok vatandaşının karşılayamayacağı sağlık hizmetlerine ömür boyu başvurmamasıyla ve bu hizmetleri özellikle kırsalda alamamasıyla de facto bir “tayınlama” durumu yaşıyor.

Minnesota Üniversitesi'nden sağlık ekonomisti Doç. Dr. Hannah Neprash, “Bu ülkede ödeme gücüyle tayınlamaya maruz kalmaya o kadar alışmışız ki kapasite yetersizliğinden doğan aynı durumu yaşamak bir garip geliyor” ifadelerini kullanıyor.

TAYINLAMA NEDİR: Özellikle savaş, kıtlık ve kriz dönemlerinde artan talebi ve buna bağlı fiyat patlamasını kontrol altında tutmak için devletin basit bir şekilde arz kısması ve kişi, aile veya daha geniş gruplar için tüketim miktarı belirlemesine tayınlama deniyor.

Bu düzen karaborsaya neden olması, talebin belirlenememesi, belli kişilere ürün ayırma gibi sıkıntılar doğurmaya çok müsait bir sisteme olarak genellikle son çare olarak başvuruluyor. “Karneyle” yiyecek, yağ, tüp verilmesi tayınlamaya örnek olarak gösterilebilir.

Bununla birlikte krizin yaşandığı eyaletler arasında aşılama oranının ülke ortalamasının altında kaldığı eyaletler öne çıkmakta. ABD'de ülke nüfusunun yaklaşık yüzde 54'ü tamamen aşılanmış durumda.

Güney eyaletlerinde her dört hastaneden birinde, yoğun bakım ünitelerinin yüzde 95'i aşkın oranlarda dolu olduğu bildiriliyor. ABD Sağlık Bakanlığı'nın verilerine göre geçen hafta Alabama eyaletinde yoğun bakım ünitelerinin tamamı dolarken, onlarca hasta yatak bulamadı.

Alabama Hastaneler Birliği, yoğun bakım ünitesine ihtiyaç duyan hastaların bekleme odalarında ya da ambulanslarda bekletildiğini duyurdu.

AŞILAMA ORANI DİKKAT ÇEKİYOR

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), geçen hafta aşı olmayanların olanlara göre Covid-19 olma riskinin 4.5 kat, hastaneye yatma riskinin 10 kat, ölüm riskinin ise 11 kat yüksek olduğunu açıklamıştı.

Tennessee, Kentucky, Alaska, Wyoming, and West Virginia rekor kırmakta. Aynı zamanda bu eyaletlere ek olarak güney sınırında da yoğun bakım talepleri karşılanamıyor. Ülkedeki uzmanlar, ABD'nin sağlık sisteminin böylesi kriz süreçlerinden altından kalkmak için tasarlanmadığını ifade ediyor.

ABD'yi maddi durumu iyi diğer ülkelerle kıyaslayan uzmanlar, Almanya, Fransa, Birleşik Krallık gibi pandemiden sert biçimde etkilenen ülkelerde en kötü dönemde bu denli bir sağlık krizi yaşanmadığını vurguluyor. ABD'nin yatak sayısında bu ülkelerden çok da kötü durumda olmadığının bu raporlarda altı çizilirken oklar sisteme dönüyor.

Bir türlü kurulamayan sağlık sistemi ve bundan doğan organizasyonel eksiklik ABD'nin elindeki tüm maddi imkanlara rağmen böylesi bir sınavdan oldukça başarısız bir şekilde geçmesine neden olmakta.

[email protected]

Kaynaklar: Vox (Americans are dying because no hospital will take them), New York Times (Covid Hospitalizations Hit Crisis Levels in Southern I.C.U.s), AA (ABD’de aşılamanın düşük olduğu eyaletlerde yoğun bakım ünitesi bulunamıyor)

Kaynak: Web Özel