'Uydurduğu gözlerinden belli' | Karşımızdakinin yalan söylediğini nasıl anlarız?

Bütün insanlar yalan söyleme yeteneğine sahip. Bazen durumu kurtarmak için kurduğumuz “Pardon, aramanı yeni gördüm” ya da “Yoldayım” gibi cümlelerin de pembe yalan olduğunu düşünürsek gün içinde birkaç kere yalan söyleyebiliyoruz.

ABD'de yürütülen bir araştırma Amerikalıların haftada ortalama 11 kere yalan söylediğini ortaya koyuyor. Journal of Basic and Applied Social Psychology isimli derginin araştırması ise katılımcıların yüzde 60'nın 10 dakikada bir yalan söylediğini gösteriyor. Daha da kötüsü, bu yalanların ortalama 3 tanesi kısa diyaloglar arasında söyleniyor. Wake Forest Üniversitesi'nden Doç. Dr. Leslie Martin, genelde bir utançtan, üzüntüden ya da yargılanmaktan kaçtığımız için yalan söylediğimizi aktarıyor.

'ÖNCE DOĞRU SÖYLERKEN GÖRÜN'

Beden dili uzmanı Traci Brown, birinin yalan söylediğini anlayabilmek için yalan söylemedikleri zamanlarda nasıl davrandıklarını tespit etmek gerektiğini kaydediyor. Mesela, “Nerelisin?” gibi temel bir soru sorarak bunun saptanabileceğini dile getiren Brown, bundan sonra 4 kategoriye bakılacağını aktarıyor: Beden hareketleri, yüz ifadeleri, ses tonu ve konuşmanın içeriği.

Burada ufak bir parantez açan Brown, bahse konu unsurların temel dayanak olamayabileceğini belirtiyor. Brown, “Kişi oturduğu yerde rahatsızsa kıpırdanabilir ya da gerginse sesi dalgalanabilir” diyerek, başka unsurların da göz önünde bulundurulması gerektiğine işaret ediyor.

Uzman psikolog Dr. Jenny Taitz de bakış açılarımızın işaretleri yorumlama becerimizi etkileyebileceğine işaret ederek, yine de bazı noktalara dikkat edilmesinin yalanları tespit etmeye yardımcı olabileceğini aktarıyor.

'EL HAREKETLERİ GERİDEN GELİR'

FBI mensuplarıyla yalancılık eğitimi programına katılan Traci Brown, yalan söyleyen kişilerin genelde el hareketlerini konuşmaları bittikten sonra yapma gibi bir eğilim sergilediğinin altını çiziyor. Brown sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Yalan söylendiği sırada beyinde hikaye uydurma, sözlerin inandırıcılığı ve hikayeye uygun başka yalanlar ekleme gibi o kadar çok şey oluyor ki yalan söyleyen kişi normalde söze başlamadan önce yapacağı el hareketlerini sözleri bittikten sonra yapıyor.”

2015'te Michigan Üniversitesi'nde yapılan bir araştırmada, adliyede yürütülen önemli davaların videoları izlendi ve analiz edildi. İncelenen 120 videoya göre, yalan söyleyenlerin yüzde 40'ı ifade sırasında iki elini birden kullanma eğilimi gösteriyor.

AVUÇ İÇLERİ GİZLENİR VE SORULAR TEKRARLANIR

Traci Brown, insanların yalan söyledikleri sırada bilinçsiz bir şekilde avuç içlerini gizlediklerini dile getiriyor. Brown, “Ellerini ceplerine ya da masanın altına koyabilirler” demekte.

Long Island Enstitüsü'nden ilişki terapisti John Mutziger ise, kişilerin yalan söyledikleri sırada genelde cevap vermeden önce, kendisine sorulan soruları tekrar ettiklerine işaret ediyor.

Mutziger, “Çünkü daha yalanlarını düşünmemişlerdir ya da detay uydurmaları gerekiyordur, o nedenle inandırıcı bir şeyler söyleyebilmek için zaman kazanmaya ihtiyaçları vardır” demekte.

Mutziger, yalan söyleyenlerin ayrıca konuşmalarına yavaş başlayıp sonrasında hızlandığının altını çizmekte. Yavaş konuşmanın da zaman kazandırdığını ve karşı tarafın tepkisine göre cevap bulmayı sağladığına vurgu yapan Mutziger, bu kişilerin genelde yalnızca bir cümle sonra hızlanabildiğini kaydediyor. Mutziger, “Çünkü yavaş konuşmanın kendilerini şüpheli göstereceğini düşünürler” ifadesine yer veriyor ve doğruları söyleyen kişilerde böyle keskin hız değişimleri görülmediğini aktarıyor.

DUDAKLARI GİZLEME

Farkında olmadan dudakları görünmeyecek şekilde içeri kıvırmak da yalan söyleme belirtilerinden biri olarak kabul ediliyor. Traci Brown, “Gözlemlerime göre, insanları bazı duyguları ve gerçekleri saklamak istediklerinde bu hareketi yapıyorlar” değerlendirmesine yer veriyor.

'Hayır canım, benim yüzüm doğal!' | Estetik yaptırdığımızı neden gizleyebiliyoruz?Sağlık

Kaliforniya Üniversitesi'nde yapılan bir çalışma ise, insanların hassas sorular karşısında dudaklarını gizlediğini ortaya koyuyor. Yalancıların Beden Dili isimli kitabın yazarı Dr. Lillian Glass ise, “Bu hareket, konuşmak istemediğinizi gösteren içgüdüsel bir refleks” açıklamasını yapıyor.

Öte yandan Glass, sinir sisteminin önemine de dikkat çekiyor. Yalan söyleyenlerde göz ya da dudak kuruluğu olabileceğini söyleyen Glass, “Kişi sürekli gözlerini kırpıyorsa, dudaklarını yalıyor ya da ısırıyorsa ve sertçe yutkunuyorsa yalan söylüyor olabilir” diyor.

Kaynaklar: Time, Insider, CNBC News

Kaynak: Web Özel