Dev böcekler nasıl küçüldü? 2 metrelik kırkayaklar, karga kadar yusufçuklar...

Böcekler ekoloji ve çevreyi kontrol altında tutarlar ve bitkilerin üremesinde önemli rol oynarlar. Ancak milyonlarca yıl önce böcekler bu kadar küçük değildi. Karga büyüklüğünde yusufçuklar, dev kırkayaklar mevcuttu. Peki ne oldu da böcekler bu kadar küçüldü?

Eklembacaklıların atalarının 443,8 milyon yıl önce denizlerden karaya çıkmasına rağmen, ilk eklembacaklı fosili 541 milyon ila 485.4 milyon yıl öncesine ait. 

Ancak ilk böcekler günümüzdeki kadar ufak değillerdi. Bundan 290 milyon yıl önce yaşasaydınız, karga büyüklüğünde dev bir yusufçuğun saldırısına uğrayabilirdiniz. 299-252 milyon yıl öncesinde, yani Permiyen Dönemi'nde Meganeuropsis permiana adlı bu böceğin kanat açıklığı 71 cm'ye kadar ulaşıyordu.

Diğer böcekler de geçmişte devasa boyutlara ulaşmıştı. Günümüz kırkayaklarının ataları olan Arthropleura, 2 metre uzunluğa ve yaklaşık 50 kg ağırlığa sahipti. Bu dev böcek, 358-298 milyon yıl önce Karbonifer Dönemi'nin ormanlarında dolaşıyordu.

Başka bir dev böcek ise, paleopter böceklerin Palaeodictyoptera grubundan Mazothairos'du. Mazothairos'un yaklaşık 56 santimetre kanat açıklığına sahip olduğu ve bitki dokularını delmek için gaga benzeri bir ağız parçası geliştirdiği tahmin edilmekte.

'OKSİJEN SEVİYELERİNDEKİ DÜŞÜŞ BÖCEKLERİ KÜÇÜLTTÜ'

Böceklerin küçülmesindeki en büyük etmenlerden birinin değişen oksijen seviyeleri olduğu öne sürülüyor. Günümüzde atmosferdeki oksijen oranı yüzde 21 iken, bunun yaklaşık 299-252 milyon yıl önceki Permiyen Dönemi'nde yüzde 30 olduğu tahmin ediliyor. Böcekler, vücutlarının yanlarındaki açıklıklar, yani solungaçlar yoluyla nefes alıyor. Oksijen, vücutta sıvı içeren bir tüp ağı içinde toplanıyor.

Birleşik Krallık'taki Falmouth Üniversitesi'nin böcek bilimcilerinden Tim Cockerill, "Böceklerin nefes alma şekli, memelilerinki ile karşılaştırıldığında oldukça verimsiz. Böcekler şu an olduklarından daha büyük olsalardı aynı şekilde nefes alamazlardı" diyor.

Bazı bilim insanları ise, "Oksijen boldu, böcekler daha iyi nefes alıyorlardı ve bu yüzden büyüktüler" derken, bir kısım bilim insanı ise oksijen bolluğunun canlılarda zehirlenmeye yol açtığını ve oksijen zehirlenmesine karşı önlem olarak böceklerin büyük vücut geliştirdiğini ifade ediyor.

Balinalar neden bu kadar büyükler? Kanserle mücadeleye yardımcı olabilir...Yaşam

Aşırı oksijen tehlikeli olabiliyor. Aşırı oksijene maruz kalan insanlarda, görme sorunları, nefes alma zorluğu, mide bulantısı ve kasılmalar görülebiliyor. Çoğu böceğin larvası, oksijeni derileri yardımıyla emiyor. Canlıların hacimleri arttıkça, emilen oksijen miktarı da azalıyor. Bazı bilim insanları böceklerin o dönem oksijen zehirlenmesi yaşamamak için bu kadar büyük olduklarını ifade ediyorlar.

İngiltere'deki Plymouth Üniversitesi'nden Wilco Verberk , "Oksijenin larvalar üzerinde daha büyük bir etki yaratması nedeniyle erken dönemdeki böceklerin büyük olduğunu düşünüyoruz" diyor.

KUŞLARIN OLMAYIŞI VE DENİZLER DE BÖCEKLERİN BOYUTUNU ETKİLEDİ

Böceklerin büyüklüklerini sadece oksijen ile açıklamak yetersiz kalıyor. O dönem besin bolluğu ve böcekler ile beslenen kuşların henüz ortaya çıkmamış olması da böceklerin dev cüssesinin nedenleri arasında sayılıyor. Bunun yanında tıpkı memeliler gibi eklembacaklıların atalarının da ilk denizlerde oluşup sonra karaya çıkarak evrimleşmesi de böceklerin giderek küçülmesinin nedenlerine ışık tutuyor. 

Denizde yaşayan canlıların suyun kaldırma kuvveti ile oluşan düşük yer çekimi nedeniyle karadaki canlılara göre daha büyük olabileceklerini biliyoruz. Bilinen gelmiş geçmiş en büyük canlı olan Mavi Balina 30 metre uzunluğa ve neredeyse 190 ton ağırlığa sahip. Örneğin bundan 400 milyon yıl önce yaşamış Jaekelopterus rhenaniae ya da 'deniz akrebi' olarak bilinen böcek 2,5 metre uzunluğa kadar ulaşıyordu. Bu akrebin yengeç benzeri kıskaçları da vardı. Bu böcek eklembacaklıların denizden çıkıp karada yaşamaya başladığı dönemlerde mevcuttu. 

 Kaynaklar: BBC, National Geographic, Heritage Daily 

Kaynak: Web Özel