Amonyum nitrat nedir?

Lübnan Sağlık Bakanı Hamad Hasan, Lübnan'ın başkenti Beyrut'taki patlamada 63 kişinin hayatını kaybettiğini, 3 binden fazla kişinin yaralandığını duyurdu. Lübnan Cumhurbaşkanı Mişel Avn, Beyrut Limanı'ndaki patlamada 6 yıldır bir depoda tutulan 2 bin 750 ton amonyum nitratın infilak ettiğini belirtti. Lübnan'daki bu acı olayın ardından amonyum nitrat kullanıcılar tarafından merak edilmeye başlandı. Peki amonyum nitrat nedir? Amonyum nitrat nasıl patlayıcıya dönüşür? Amonyum nitratın kullanım alanı neler? İşte merak edilen soruların yanıtları...

AMONYUM NİTRAT GÜÇLÜ BİR PATLAYICIDIR 

Amonyum nitrat, dünyadaki en önemli gübrelerdendir. Amonyum nitrat aynı zamanda güçlü bir patlayıcıdır. 

Oda sıcaklığında güçlü bir oksitleyici ve stabil ( kararlı ) olan amonyum nitrat 250 ° C’ de aşağıdaki gibi ayrışmaya başlar.

NH4 N03 (g)  =  N2O (g)  +  2H2O (g)

300 ° C’ de ise farklı gaz ürünleri ve daha fazla ısı üretir;

2NH4N03 (g)  = 2N2 (g) + 4H2O (g) +  O2 (g)

Ayrışan bileşiğin gramı başına yaklaşık 1.46 kJ ısı açığa çıkar.

Amonyum nitrat yakıt benzeri yanıcı bir malzemeyle birleştirildiğinde, açığa çıkan enerji neredeyse üç kat artar. Amonyum nitrat da bir patlayıcı oluşturmak için odun kömürü, flor, şeker, kükürt, rosin ve parafin ile karıştırılabilir. Patlamadan gelen yoğun sıcaklık, gazların hızla genişlemesine neden olur ve yollarındaki çoğu cismi yok eden şok dalgaları üretir.

Bu patlayıcı nitelikli amonyum nitrat yol, inşaat ve madencilikteki tüm ticari patlamaların yüzde 95′ inde kullanılmaktadır. Bununla birlikte, büyük miktarlarda amonyum nitratın ve patlayıcı gücü arttıran diğer maddelerin geniş ölçüde bulunması, bomba yapmaya çok eğilimli olan herkes için mümkün olmaktadır. 

AMONYUM NİTRATIN TARIMDA KULLANIMI 

Amonyum nitrat gübresi, azotu iki ayrı formda ihtiva eden, granül yapıda, suda erime oranı yüksek bir gübredir. Bünyesindeki %33 oranındaki azot (N) hem amonyum (NH4), hem de nitrat (NO3) formundadır. Amonyum nitrat gübresi toprağa verildiğinde toprak suyunda hızla eriyerek (çözünerek) (+) elektrik yüklü amonyum ve (–) yüklü nitrat iyonları haline gelir. Bitkiler her iki formdaki azotu kılcal kökleri ile bünyelerine alırlar. Amonyum nitrat gübresi suda eridiği zaman eşit adette (+) ve (–) yüke sahip olduğu için nötr karakterli bir gübredir. Bu nedenle toprağın pH değerini artırmaz.

Amonyum nitrat gübresi çeltik tarımı hariç, tüm tarla bitkilerinde, yazlık ve kışlık sebzelerde, zeytin, bağ ve tüm meyve ağaçlarında bitkilerin gelişme dönemlerine göre 2 ila 5 kez uygulanabilir. Örtüaltı (sera) yetiştiriciliğinde ise damla sulamaya uygun amonyum nitrat gübresi sulama programına göre yeterli miktarda uygulanmalıdır. Her iki tip amonyum nitratta da eşit miktarda bulunan azot, bitki kökleri ile hızla alınarak ürün miktarının ve kalitesinin artmasını sağlar.