Google bilim insanları: Kuantum üstünlüğü ele geçirdik

Google bilim insanları, bilgisayar teknolojisinde Google olarak kuantum üstünlüğünü ele geçirdiklerini iddia etti. 

Google'ın Yapay Zeka Kuantum takımı tarafından Nature'da çarşamba günü yayınladığı bir dökümana göre, Google'ın Sycamore işlemcisi, dünya üzerinde var olan en güçlü klasik bilgisayarların 10 bin yılda tamamlayabileceği bir problemi 3.5 dakika içerisinde çözdü. Google bilim insanları, böylece kuantum üstünlüğünü ele geçirdiklerini öne sürdü. 

KUANTUM ÜSTÜNLÜĞÜ NEDİR?

Peki kuantum üstünlüğü nedir? Klasik sistemler veya bilgisayarlar ile çözülmesi imkansız veya çok uzun zaman alacak problemlerin, kuantum bilgisayarları veya işlemcileri ile en makul sürede çözebilme durumudur. Bu kavram ilk kez yine Google tarafından ortaya atılmış ve Google'ın geliştirildiği öne sürülen bu tarz bir sisteme ilişkin makale geçen ay NASA tarafından duyurulmuştu. Fakat daha sonra bu duyuru gizemli bir şekilde geri çekilmiş fakat arkasında o zamandan bu yana süregelen tartışma bırakmıştı. Ve Nature'da son yayınlanan makale ile bu geri çekilen makale bir anlamda resmen doğrulanmış oldu.

KUANTUM BİLGİSAYAR NE DEMEKTİR?

Kuantum bilgisayarları en basit tarifiyle, en ufak parçacıkların alışılmışın dışında davranışlarla devasa bilgi yığınlarına ulaşmasına dayanıyor. Parçacıkların bu denli küçük olduğunda hareket ve davranışları çok daha az enerji kullanarak ve çok hızlı işlem yapılabilmesini sağlıyor. Bu yolla oluşturulan işlemciler de klasik bilgisayarların binlerce yılda tamamlayabileceği bir işlemi dakikalarla hatta saniyelerle ölçülecek bir sürede tamamlayabiliyor. 

DÜNYADA KUANTUM SAVAŞLARI

Kuantum bilgisayar çalışmaları aslında bütün ülkelerde birer ulusal güvenlik projesi olarak devletlerle birlikte gerçekleştiriliyor. Çünkü kuantum üstünlüğü ele geçiren ülkelerin hem ekonomik hem de ulusal güvenlik açısından da üstünlüğü ele geçireceğine garanti gözüyle bakılıyor. Bu nedenle Google gibi ABD'li teknoloji devleri de ABD ile birlikte hareket ederken, Google'ın kuantum bilgisayarlar konusunda kat ettiği bu tarz önemli aşamalar da NASA gibi kuruluşları da heyecanlandırıyor.

İLK İTİRAZ IBM'DEN GELDİ

Öte yandan kuantum üstünlüğü ele geçirmenin teknoloji şirketleri açısından ticari rekabet boyutu da var. Örneğin Google'ın bunu ele geçirmesi demek IBM gibi dev teknoloji kuruluşlarının da mukayeseli üstünlüğü elinden kaybetmesi anlamına geliyor. hal böyle olunca Google'ın kuantum üstünlükle ilgili makalesine ilk itiraz da IBM'den geldi. IBM'in yayınladığı bir blog yazısında klasik bilgisayarların da bahsi geçen problemi iddia edildiği gibi 10 bin yılda değil sadece 2.5 günde tamamlayabildiğini öne sürdü. Ayrıca IBM mühendisleri kuantum üstünlüğü kavramının Google tarafından James Bondvari bir şekilde kullanılmasına da itiraz etti. Bu arada bir hatırlatma, IBM de kendi kuantum bilgisayar çalışmaları yürütüyor.

ÇİN'İN KUANTUM HABERLEŞME AĞI HEDEFİ

Yazının biraz önceki bölümünde de bahsettiğimiz gibi birçok ülke dünyadaki yeni süper güç olma fırsatının kuantum bilgisayarlardan geçtiği inancında. Bu nedenle de kuantum bilgisayarlar ve ulusal savunma ile entegrasyonu konusunda her yıl milyarlarca dolarlık yatırımlar sırf bu konu ile ilgili yapılıyor. İngiltere ve Çin de bu ülkelerin başında geliyor. Hatta Çin, bu konuda oldukça iddialı da bir takvime sahip. Çin, 2030 yılında küresel bir kuantum haberleşme ağı kuracağı iddiasında. Hatta bunun için Micius adını verdikleri bir kuantum uyduya dünyadan bir foton göndermeyi bile başardılar. Sadece bu projenin yatırım büyüklüğü 100 milyar doların üzerinde.

KUBİT NEDİR?

Kuantum bilgisayarlarla hayatımıza giren bir diğer kavram da kubit kavramı. 

Klasik bilgisayarlar, 0 ve 1 sayılarını kullanarak işlem yapıyor ve verilerin saklanması da bu sayılarla gerçekleşiyor. İşte bu kullanılan her bir 0 ve 1 sayısına bit deniyor. Kubit ise kuantum ve bit kavramlarının birleşiminden oluşuyor. Yani kuantum bilgisayarlarının kullandığı bitlere kubit deniyor. Ve her bir kubit bir elektronla temsil ediliyor. Fakat klasik bilgisayarların çalışma sisteminden farklı olarak kuantum bilgisayarlarda bir kubit, hem 0 hem de 1 değerini alabiliyor. Normal bilgisayarlarda ise her bit sadece 0 veya 1 değerlerinden birini alabiliyor.

Şimdi gelelim işin ilginç bir diğer tarafına. Google'ın son açıkladığı süper bilgisayarının 53 kubit gücünde işlemci ile kuantum üstünlüğü eline geçirdiğini iddia etti. Peki rakibi IBM'in ulaştığı en yüksek seviye nedir? O da 53 kubit. Fakat Google araştırmacıları aynı işlemci gücüyle daha hızlı işlem yapabilmenin yolunu bulduklarını iddia ediyorlar.