Sinemada gündem uzunluk: 'Sekiz saat dizi izliyorsunuz!'

James Cameron, vizyona girdiği dönemde tüm dünyayı kasıp kavuran Avatar'ın devamı Avatar: Suyun Yolu ile beyazperdeye dönmek üzere. 16 Aralık 2022'de vizyona girecek film için geri sayım başlarken film ve Cameron, dünyaca ünlü sinema dergisi Empire'ın Ağustos 2022 sayısına kapak oldu. Gündem oluşturan tartışma ise filmin süresi olarak öne çıkıyor. Filmin yaklaşık 3 saat sürmesi bekleniyor. Serinin ilk filmi ise 162 dakikaydı. Cameron süreye yönelik eleştirilere şöyle yanıt veriyor:

“Herkes oturup sekiz saat dizi izlerken (binge-watch*) kimsenin uzunluk hakkında mızmızlanmasını istemiyorum. İncelemelerin o bölümlerini yazabilirim: 'Acı verici derecede uzun üç saatlik film...' Yani, haydi lan oradan! Çocuklarımı birer saatlik 5 bölümü peş peşe izlerken görüyorum.”

Uzunluk meselesi 2019'da, Martin Scorsese'nin yönettiği 3 saat 29 dakikalık İrlandalı ile bir kez daha tartışılmıştı. Peki filmin uzunluğu bir şey ifade eder mi?

Sinema sektörü iletişim uzmanı Nizam Eren, James Cameron üzerinden bir örnek veriyor. Uzun yıllar Türkiye'nin en önemli yapım ve dağıtım şirketlerinden birinde çalışan Eren, Titanik'i anımsatıyor:

“Titanik'in gösterimine 6-7 ay varken ABD tarafıyla yaptığımız bir telefon görüşmesinde filmin süresinin 5 buçuk saat olacağını söylediklerinde yanlış anladım sandım. Tekrar sordum. Karşımdaki '5 buçuk saat ama ikna etmeye çalışıyoruz' dedi. Sonunda 3 saat 15 dakikaya kurguladılar ve film Türkiye'de tüm zamanların en çok izlenen yabancı filmi oldu. Sonuçta süreye değil işleve bakmak gerek.”

'DİZİ İZLEME MANTIĞINI DEĞİŞTİRDİLER'

Film eleştirmeni Burak Göral ise tartışmayı Avatar 2 üzerinden değerlendiriyor ve “Cameron’a Avatar 2 üzerinden yapılan eleştiriyi filmin biraz heyecansız beklenmesinin etkisi olarak değerlendiriyorum” ifadelerini kullanıyor. Aslında Cameron gibi bir yönetmenin, amacına ilk filmle ulaşmış bir seriye yıllarını adamasının eleştirildiğini ifade eden Göral, James Cameron'ın filmin süresi hakkında söylediklerine ise hak veriyor:

“Verdiği cevap çok doğru. Netflix başta olmak üzere pek çok dijital platform, insanları binge-watching’e alıştırdı. Dizi izleme mantığını değiştirdiler. Dizilerin etkileri artık 15 gün kadar sürüyor. Halbuki hafta hafta yayınlansa etkisi daha uzun süreye yayılabilir. 'Dizi' böyle bir şey zaten. Sonra 180 dakikalık filme kızıyorlar, üstelik sinema salonunda izlenebilecek bir James Cameron filmine!”

Peki filmler için optimum bir süre var mı? 2015'te Birleşik Krallık'ta yapılan bir araştırmada ise izleyiciler yüzde 55 oranında 2 saatin altındaki filmleri tercih edeceklerini söylüyor.

Ancak “iyi filmlere” ait veriler çok başka bir hikaye anlatıyor. Tüm zamanların en büyük gişe hasılatı yapan 10 filminin süre ortalaması 174 dakika. IMDB'de Top 250 filmin ilk 20'sinin ortalama süresi ise 157 dakika olarak dikkat çekiyor.

İlginçtir ki en çok izlenen ilk 10 Netflix yapımı filmin ortalama süresi de 130 dakika ile 2 saatin üzerinde. Son bakacağımız veri de bir gişe verisi... Son 10 yılda o yılın en çok izlenen filmlerine bakıp ortalama sürelerini hesapladığımızda karşımıza çıkan süre 143 dakika.

'SÜRE GÖRECELİ BİR KAVRAM'

Burada pası dünyaca ünlü sinema eleştirmeni Roger Ebert'e atalım. Ebert, “Kötü filmler her zaman (izleyiciye) 'fazla uzun' gelir. İyi filmler ise ya çok kısadır ya da tam ayarında...” diyor. Nizam Eren de aynı görüşte:

“Süre göreceli bir kavram. Sıkıcıysa, 'sarmazsa' 75 dakikalık film bile bitmez. Kısacası oflar puflarla biten film 'uzundur'... Bazı filmlerde de zamanın nasıl geçtiğini anlamadan antrakt gelir. Ara verildi diye kızarsınız! Ben lisede roman bitti diye yazarına kızdığımı anımsarım!”

Dijital teknoloji ve ticari kaygılar da süre için elbette önemli. Göral, “Dijital teknoloji film sürelerini uzattı, orası kesin. Eskiden büyük, epik, tarihi filmlerin böyle bir lüksü olurken 'Baba' ve 'Bir Zamanlar Amerika' gibi filmlerin gişe zaferleri sayesinde başka türden filmler için de seans kayıpları göze alınan bir risk haline gelmişti” diyor.

Nizam Eren ise “seans” konusuna ilişkin, “Her salon ne kadar sıklıkla filmi gösterirse o kadar çok başına ve araya reklam alır. O kadar çok büfe ve bilet satışı olur” ifadelerini kullanıyor.

Göral son olarak pelikülden dijitale geçişin de etkisinden söz ederken bu zorluklardan uzaklaşan Hollywood'un neredeyse her türden filmde 150 dakikanın üzerine çıkabildiğini belirtiyor.

metin.aktasoglu@haberglobal.com.tr 

Ek kaynaklar: Empire, YouGov, Box Office, IMDB, The New York Times

*Binge-watch kavramının Türkçeleştirilmesi için seri-izleme, aşırı izleme ve bir oturuşta izleme gibi öneriler söz konusu. (Binge-Watching Kavramı ve Türkçe Karşılıkları Üzerine – Adem Terzi / Türk Dili, Mayıs 2021)

Kaynak: Web Özel