Nazım Hikmet kimdir?

Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının dikkat çekici isimlerinden olan ve adı üzerinde çok farklı tartışmalar bulunan şair, tiyatro yazarı, romancı, gazete yazarı ve sanatçı Nazım Hikmet, 15 Ocak 1902'de Selanik'te dünyaya geldi. Asıl adı Mehmet Nazım'dır. Hikmet ismi ise babasının adından geliyor. Sanatçı, edebi hayatı boyunca Nazım Hikmet ismini kullanmayı tercih etmiştir. Soyadı kanunu çıkınca da eşi eşi Hatice Piraye Hanım'ın aldığı Ran soy adını almıştır.

Babasının memuriyeti dolayısıyla Selanik'te dünyaya gelen Nazım hikmet, babasının istifası üzerine dedesi Nazım Paşa'nın vali olduğu Diyarbakır'a 1904'te götürülür. Dedesinin yanında Anadolu'nun birçok şehrini gezen şair, anne ve babasından uzak büyümüştür. Nazım Hikmet, şiirle ilk dedesi sayesinde tanışmıştır ve ilk derslerini de dedesinden almıştır. Nazım Hikmet'in dedesi emekli olup İstanbul'a yerleşmiştir ve Nazım ilk okula İstanbul'da başlamıştır. İlk olarak Fransızca eğitim veren bir okula giden Nazım Hikmet, daha sonra Göztepe'deki Nümune Mektebi'ne gitmiştir. Nazım Hikmet, daha iyi bir eğitim için 1913'te Galatasaray Lisesi'nin hazırlık sınıfına verilmiştir ve burada Fransızcasını geliştirmiştir. Ailesinin ekonomik durumundan kaynaklı bu okuldan alınan Nazım Hikmet, Nişantaşı Sultanisi'ne verilmiştir. 1917 yılında kendi isteğiyle Heybeliada Bahariye Mektebi'ne girmiştir ve bu okul Nazım'ın hayatını büyük ölçüde etkilemiştir. Okula girdikten 2 yıl sonra 1919'de Nazım'ın okuldan atıldığı iddialar arasındaki güncelliğini koruyor.

Bahariye yıllarının ardından bir süre öğretmenlik yaptıktan sonra Moskova'da Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesi'nde Siyasi Bilimler ve İktisat bölümü okudu. İlk şiir kitabı 28 Kanunisani'i Moskova'da yayınladı. Ardından Türkiye'ye dönerek Aydınlık Dergisinde çalışmaya başladı. Dergide yazdıkları şiir ve yazılardan ötürü hakkında 15 yıl hapis istendi. O sırada Sovyet Rusya'ya gitti. 1928 Af Kanunu ile cezası kaldırıldı. Tekrak Türkiye'ye dönerek Resimli Ay dergisinde yazılar yazmaya başladı. 1938 yılında burada da yazdıklarından dolayı 12 yıl hapis cezası aldı. 1951 yılında Bakanlar Kurulu tarafından Türk Vatandaşlığından çıkarılan Nazım Hikmet, büyük dedesinin memleketi olan Polonya vatandaşlığına geçti ve Borzecki soyadını aldı. 3 Haziran 1963 yılında geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybetti.

NAZIM HİKMET'İN YAPITLARI

Nazım Hikmet'in ilk kitabı Güneşi İçenlerin Türküsü, 1928'de Bakû'de yayımlandı. Kitaplarının toplu basımı, ilk kez Sofya'da Ekber Babayev tarafından 1967-1968'de; Türkiye'de ise Asım Bezirci tarafından "Bütün Şiirleri" adıyla 8 ciltte toplanarak basıldı (Cem Yayınevi). 1988'de 30 ciltte derlenerek Adam Yayınevi'nce sunulan "Bütün Eserleri" dizisi, 2002'yle birlikte Yapı Kredi Yayınları'nca yayımlanmaya başlandı. Aşağıda, ülkemizde ölümünden önce yayımlananlarla, "Bütün Eserleri"nde yer alan kitaplarının listesi yer almaktadır.

NAZIM HİKMET'İN ÖLÜMÜNDEN ÖNCE YAYIMLANAN KİTAPLARI

835 Satır, Ahmet Halit Kitaphanesi, İstanbul 1929

Jokond ile Si-Ya-U, İstanbul, 1929

Varan 3, Ahmet Halit Kitaphanesi, İstanbul 1930

1+1=1 (Nail V. İle), Ahmet Halit Kitaphanesi, İstanbul 1930

Sesini Kaybeden Şehir, Remzi Kitaphanesi, İstanbul 1931

Gece Gelen Telgraf, Ahmet Halit Kitaphanesi, İstanbul 1932

Benerci Kendini Niçin Öldürdü?, Sühulet Kütüphanesi, İstanbul 1932

Bir Ölü Evi yahut Merhumun Hanesi, Ahmet Halit Kitaphanesi, İstanbul 1932

Kafatası, Sühulet Kütüphanesi, İstanbul 1932

Orman Cücelerinin Sergüzeşti, Sühulet Kütüphanesi, İstanbul 1932

Unutulan Adam, Resimli Ay Matbaası, İstanbul 1934

Portreler, Şirketi Mürettibiye Matbaası, İstanbul 1935

Taranta Babu'ya Mektuplar, Yeni Kitapçı, İstanbul 1935

Simavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedreddin Destanı, İstanbul 1936

İt Ürür Kervan Yürür (Orhan Selim" imzasıyla), Selamet Matbaası, İstanbul 1936

Milli Gurur, Kader Matbaası, İstanbul 1936

Sovyet Demokrasisi, Selamet Matbaası, İstanbul 1936

Alman Faşizmi ve Irkçılığı, Kader Matbaası, İstanbul 1936

Kurtuluş Savaşı Destanı, Numune Matbaası, İstanbul 1937

Yeşil Elmalar (Dünyanın en meşhur on iki muharririnin müşterek romanı imzasıyla), Yenlap Neşriyat, İstanbul 1938

La Fontaine'den Masallar, Ahmet Halit Kitabevi, İstanbul 1949

NAZIM HİKMET'İN "BÜTÜN ESERLERİ" DİZİSİNDEKİ KİTAPLARI

Siyah yazılanlar kitabın adı, diğerleri de içindeki yapıtlardır. Kitapların tek olarak ülkemizdeki ilk basım tarihleri de eklenmiştir.

ŞİİRLER

1. 835 Satır: 835 Satır (1929), Jokond ile Si-Ya-U (1929), Varan 3 (1930), 1+1=1 (1930), Sesini Kaybeden Şehir (1931)

2. Benerci Kendini Niçin Öldürdü?: Benerci Kendini Niçin Öldürdü? (1932), Gece Gelen Telgraf (1932), Portreler (1935), Taranta Babu'ya Mektuplar (1935), Simavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedreddin Destanı ve Şeyh Bedreddin Destanı'na Zeyl (1936)

3. Kuvâyi Milliye: Kuvâyi Milliye (1968), 21–22 Şiirleri (1965), Dört Hapishaneden (1966), Rubailer (1966)

4. Yatar Bursa Kalesinde (Kitaplarına girmeyen şiirleri 1929–1951): (1991)

5. Memleketimden İnsan Manzaraları (1966)

6. Yeni Şiirler–1951–1959 (1969)

7. Son Şiirleri–1959–1963 (1969)

8. İlk Şiirleri–1913–1927 (1974)

OYUNLAR

1. Kafatası: Ocak Başında (1966), Kafatası (1966), Bir Ölü Evi (1966), Unutulan Adam (1966), Bu Bir Rüyadır (1966)

2. Ferhad ile Şirin: Yolcu (1965), Ferhad ile Şirin (1965), Sabahat (1966), Enayi (1965)

3. Yusuf ile Menofis: İnsanlık Ölmedi ya (1967), Allah Rahatlık Versin (1967), Evler Yıkılınca (1967), Yusuf ile Menofis (1967), İvan İvanoviç Var mıydı Yok muydu? (1985)

4. Demokles’in Kılıcı: İstasyon (1965), İnek (1965), Demokles’in Kılıcı (1974), Tartüf-59 (1990)

5. Kadınların İsyanı: Kadınların İsyanı (1990), Yalancı Tanık (1990), Kör Padişah (1990), Her Şeye Rağmen (1990)

ROMANLAR

1. Kan Konuşmaz (1965)

2. Yeşil Elmalar-Yaşamak Hakkı (1965)

3. Yaşamak Güzel Şey Be Kardeşim (1966)

MASALLAR HİKAYELER

1. La Fontaine’den Masallar (1949)

2. Çeviri Hikayeler (1987)

3. Masallar (1991)

4. Hikâyeler (1991)

YAZILAR

1. Sanat, Edebiyat, Kültür, Dil (1991)

2. Yazılar–1924–1934 (1991)

3. Yazılar–1935 (1991)

4. Yazılar–1936 (1991)

5. Yazılar–1937–1962 (1991)

6. Konuşmalar (1991)

MEKTUPLAR

1. Nazım ile Piraye (1975)

2. Cezaevinden Memet Fuat’a Mektuplar (1968)

3. Piraye’ye Mektuplar–1 (1998)

4. Piraye’ye Mektuplar–2 (1998)