İngilizce dünyaya hakimken, Amerika'da Fince akımı başladı...

Latince ‘lingua franca’ kavramı dünya üzerindeki hakim iletişim dili anlamına geliyor. Daha sözlük tabirine inecek olursak ‘ana dili ortak olmayan insanların anlaştığı dil’ demek. Bugün bu dilin İngilizce olduğuna şüphe yok. ABD’nin İkinci Dünya Savaşı sonrası kurduğu kültürel hegemonyanın bir parçası da İngilizcenin dünyada hakim dil olmasıydı. İngilizcenin zaman içerisinde Fransızcayı tahtından indirdiği kabul ediliyor. Aslına bakarsanız bugün anadili İspanyolca olan 471 milyon, İngilizce olan ise 370 milyon insan var.

İngilizcenin küresel hegemonyası bugün Türkiye'de de hissediliyor. Sokak tabelalarındaki ifadelerden şarkı sözlerine kadar İngilizcenin hayatın pek çok alanına girdiğini görmek mümkün. Türk Standartları Enstitüsü sokak tabelalarına ilişkin 2018 yılında bir standart belirlemişti. Bu standarda göre; tabelada yabancı dilde de ifadeler kullanılacaksa Türkçe kelimenin yaklaşık %25’i büyüklüğündeki puntolarla yazılması gerekiyor. Yani tabeladaki yabancı kelimenin Türkçe kelimeyi gölgede bırakmaması amaçlandı.

Peki bugün dünyada en fazla insanın İngilizce konuştuğu Amerika Birleşik Devletleri’nin ‘kendi dilini korumakta zorlandığını’ söylesek... Son zamanlarda ülkedeki şirketlere Fince isimler verilmesi dikkat çekiyor. İskandinav kültürü halihazırda bir yükselişte. Marvel’in Thor, History Chanel’ın Vikings serisi ile pek çok insan bu kültür hakkında detaylı bilgi sahibi oldu.

Popüler kültür ne oldu da Vikingleri keşfetti? Gösterilenler gerçek mi?Kültür Sanat

PORTAL YERİNE EERO

ABD’li bir Wi-Fi modem şirketi kendisine isim ararken Portal isminde karar kıldı. Ancak daha sonra bu ismin meşhur bir bilgisayar oyununa verildiği ortaya çıktığı için isimden vazgeçildi. Firma bir marka danışmanlığı şirketi ile anlaştı ve firmanın adı Eero olarak tescillendi.

İsim kısa ve net olduğu için sevildi. ABD’lilerin kısaltmalara ve lakaplara duyduğu büyük ilginin isim tercihinde etkili olduğu vurgulandı. Firmanın isminde ABD’deki havalimanı kapılarını tasarlamasıyla tanınan Fin mimar Eero Saarinen’den esinlenildi.

Bugün pek çok yeni kurulan ABD firması Finlandiya ile hiçbir bağlantısı olmasa dahi, şirketlerinin ismi için Finceyi tercih ediyor. Spor giyim markaları (Vuori), çikolata markası (Raaka) bu örneklerden biri. (Bugün İstanbul’da da ismini İskandinav dillerinden alan pek çok mekan var.)

ÖZNE-FİİL-NESNE

Türkçe gibi yazıldığı şekilde okunan Fince, Ural dil ailesinin bir üyesi. Cümleler normalde özne-fiil-nesne şeklinde oluşuyor. ABD’de İngilizce dışındaki dillerden işletme isimleri var ancak bu isimler genellikle şirketlerin yaptığı işle özdeşleşiyor, Fince burada bir istisna.

Amerikan Çikolata markası Raaka internet sitesinde markasının ismini şöyle açıklıyor: “Finlandiya ile hiçbir bağ iddia etmiyoruz ancak kelimenin anlamı (Raaka: ham) çikolatamızın özünü ve imalat sürecimizi anlatıyor” ifadelerini kullanıyor.

Amerika’da iş yapmaya gelen Finlandiyalılar da kendi dillerinde işletmeler açma konusunda daha cesur olmaya başladı. Taika kahvecisi, Elo gıda takviyesi gibi ürünler ülkenin sokaklarında görülebiliyor. 7 senedir San Fransisco’da yaşayan Finlandiyalı Kal Freese, ülkesinde iki kez barista şampiyonu olmuş bir isim. Freese, ABD’de açtığı ilk şirketine Sudden Coffee ismini vermiş, daha sonra markasının ismini Taika’ya (Fince ‘sihir) çevirmiş.

Türkiye’de üniversitelerde Fin Dili ve Kültürü bölümü bulunmuyor. Bu konuda güçlü bir talep olduğunu söylemek de zor. Facebook’ta 8 kişiden oluşan “Türkiye’de Fin Dili ve Edebiyatı bölümü okutulsun diyenler!” isimli bir grup var ancak uzun süredir bu grup da aktif değil.

Kaynaklar: Bloomberg Businessweek, Babbel.com, Türk Standartları Enstitüsü