Ayşen Gruda'yı ölümünün birinci yılında saygı ve özlemle anıyoruz

60 yıla yaklaşan olağanüstü bir kariyer, olağanüstü filmler, oyunlar, diziler, canlandırdığı unutulmaz karakterler... 

Hemen herkesin hayatına dokunmuştu o. 

Arzu Film ekolünün defalarca da izlense bıkılmayan filmlerinin evde kalmış geçkince ablası veya koca hayali kuran genç kızıydı. Vecihi'nin biricik aşkıydı, Apti'nin iki gözünün çiçeği Hacer'di, Çiçek Abbas'ta "Ceyar Şakir"in kız kardeşi Şükriye'ydi. Serkomser Ziver'i sonunda oyuna getiren Şekerpare'nin saf Peyker'i, Öyle Olsun'un Tarık Akan'a hayran hayran bakan Ayşen Huyugüzel'i, Süt Kardeşler'in Emine'si, Bizim Aile'nin kardeşlerinin abla diyerek kızdırdığı Feride'siydi...

Bunun gibi onlarca unutulmaz karaktere can verdi Ayşen Gruda. 

Erman Ailesi'nin ortanca kızı olarak 1944'te, İstanbul Yeşilköy'de Osmanlı döneminde karargâh olarak kullanılan, aynı zamanda Halid Ziya Uşaklıgil'in kitaplarını yazdığı köşkte dünyaya geldi.  

Sanata düşkün bir ailenin kızıydı, gençlik günlerini kardeşleriyle birlikte tiyatrocu annesinin gölge oyunlarını izleyerek geçirdi. Çocuk yaşta Ermeni komşularının taklidini yaparken yeteneği keşfedilen sanatçı, makinist babasının ölümüyle eğitimini yarıda bırakarak çalışma hayatına atılmak zorunda kaldı.

İlk kez 1962'de Kongre Eğleniyor adlı vodvildeki hizmetçi rolüyle Tevfik Bilge'nin turne tiyatrosunda profesyonel oyunculuğa başlayan Gruda'nın ablası Ayten Erman'la kardeşi Ayben Erman da kendisi gibi oyunculuğu seçti.  

Sanatçı, bu turneler sırasında Ankara Meydan Sahnesi'nde tanıştığı tiyatro oyuncusu Yılmaz Gruda ile 1965'te evlendi. 

Gruda, 1977'de televizyonda yaptığı skeçlerden birinde canlandırdığı Domates Güzeli Nahide Şerbet karakterinin ardından "Domates Güzeli" olarak anılmaya başlandı.

"Domates Güzeli" karakterini "Dişi bir Şarlo" olarak tanımlayan Gruda, bir söyleşide bu rolle içindeki "Kavuklu"yu yakaladığını dile getirdi.

Ayşen Gruda bir röportajında oyuncu olma hikayesiniyse şöyle anlatmıştı: ''Ben çok hevesliydim, 5 yaşından beri oyuncu olmak istiyordum diye bir şey yok. Her şey ihtiyaçtan olur. Ben yeteneğimi bilmiyordum ama oyuncu olmak zorundaydım. Ablam Ayten Erman, tiyatro için öldü dirildi ve tiyatrocu oldu. Benim aklımın ucunda yoktu, hiç öyle bir şey istemiyordum. Fakat babam ölünce çalışmak zorunda kaldım. Daha lise 2 öğrencisiydim. Evde geçim sıkıntısı başladı. Kardeşim küçüktü, ablamla ben anneme yardımcı olmak zorundaydık. Ablam aracı oldu, oyuncu oldum. Yoksa çok güzel okuyan bir çocuktum. Avukat olmak istiyordum.''  

UNUTULMAZ FİLMLER, UNUTULMAZ KARAKTERLER 

Türk sinemasının sayılı kadın komedyenlerinden Gruda, dostu, sırdaşı ve komşusu Adile Naşit'le Ertem Eğilmez filmlerinin ana kadrosunda yer alarak sayısız karaktere imza attı.

Gruda, hiç tiyatro eğitimi almadan, kendi deyimiyle "ustalarını izleyerek" öğrendiği oyunculuk hayatında ayrıca Yeşilçam'ın unutulmaz isimleriyle onlarca filmde oynadı.

"YAN ROL, ORTA ROL, KENAR ROL YOKTUR, ROL VARDIR"

Hep yan karakterleri canlandırmasına rağmen hep zirvede kalmasına dair şunları söylemişti Gruda: "Arzu Film ekolünden geliyorum. Orada hepimizin senaryoya hakkıyla hizmet etmesi beklenirdi. Biz çok özgür oyunculardık ama başı boş değildik. Arzu Film'de çok sıkı bir disiplin vardı. Bunların dışında da ben bir komedyenim. Komedyen her rolü oynar, yan rol, orta rol, kenar rol yoktur. Bir film seyredersiniz, küçücük bir rol hafızanıza kazınır. Olay budur."  

Başarılı oyuncu, 1974'te bilgi yarışmasının sunucusunu canlandırdığı Hababam Sınıfı'nın ardından 1975'te Bizim Aile, Delisin, Bitirimler Sınıfı, Bir Araya Gelemeyiz ve Hanzo, 1976'da Öyle Olsun, Aile Şerefi, Güngörmüşler, Süt Kardeşler ve Tosun Paşa, 1977'de Çöpçüler Kralı, Gülen Gözler, Hababam Sınıfı Tatilde, İbo ile Gülşah, Şabanoğlu Şaban, 1978'de Avanak Apti, Neşeli Günler, 1979'da Doktor, Şark Bülbülü, 1980'de Renkli Dünya, 1981'de Gırgıriyede Şenlik Var, Davaro, Gırgıriye ve Hababam Sınıfı Güle Güle gibi Türk sinemasının klasikleşmiş yapıtlarında rol aldı.  

Gruda, Ah Evlendim Vah Evlenemedim, Bizim Sınıf, Papaz Kaçtı, Hisseli Harikalar Kumpanyası ve Dün Gece Yolda Giderken Çok Tuhaf Bir Şey Oldu adlı tiyatro oyunlarının yanı sıra Mum Söndü, Deve Kuşu Kabare, Hababam Sınıfı Müzikali ve Yedi Kocalı Hürmüz müzikallerinde de yer aldı.

80'lerde de aralarında Çiçek Abbas, Şekerpare, Aşık Oldum ve Namuslu gibi önemli filmlerin olduğu yapımlarda önemli roller üstlenen Ayşen Gruda, Kaygısızlar'dan Cennet Mahallesi'ne, Leyla ile Mecnun'dan son olarak Bizim Aile'ye farklı dizilerde iz bırakan karakterlere hayat verdi. 

SAYGI VE ÖZLEMLE ANIYORUZ

Sağlığı izin verdiği ölçüde ömrünün sonuna kadar sahne ve setlerden kopmayan sanatçı, bir söyleşisinde "Çalışmaktan vazgeçmek, çürümek olur benim için," demişti.

Gruda, 2006'da Sadri Alışık Ödülleri'nde ve 2010'da Uluslararası Altın Portakal Film Festivali'nde En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu ödüllerini, 2012'de İstanbul Film Festivali'nde Onur Ödülü, 2015'teyse 52. Uluslararası Antalya Film Festivali'nde Yaşam Boyu Onur Ödülü'nü almıştı. 

Bir süre pankreas kanseri tedavisi gören sanatçı, son olarak mide kanaması şikayetiyle hastaneye kaldırıldı. Yoğun bakımda tedavisi devam ettiği sırada solunum yetmezliği de yaşayan Gruda, 74 yaşında aramızdan ayrıldı. 

Zincirlikuyu Mezarlığı'nda yatıyor. 

Saygıyla anıyoruz...