e-Devlet'te neler oluyor? Muaf çalışanlar ne yapacak?

ÖZEL: Merthan Sümbelli/Gamze Bal

Türkiye, koronavirüsle mücadele kapsamında tam kapanmaya geçti. Bu kapanmadan muaf olan meslek sahiplerinin alması gereken 'izin belgesi' ise, e-Devlet'te yaşanan yoğunluk nedeniyle alınamayabiliyor. Gerekli sistem faaliyette olmasına karşın, işlemler ya gerçekleşemiyor ya da çok ağır gerçekleşebiliyor. 

E-Devlet'ten kalıcı izin belgesi alabilmek için ilk olarak arama kısmına "İçişleri Bakanlığı/E-Başvuru" yazarak çıkan butona tıklamak gerekiyor. Vatandaşlar butona tıkladıktan sonra şöyle bir pencereyle karşılaşabiliyor.? Çıkan pencerede, "Şu anda kullandığınız hizmette yaşanan talep yoğunluğu nedeni ile işleminiz sıraya alınmıştır. İşlem sonucunuz birazdan otomatik olarak görüntülenecektir..." ifadeleri yer alıyor.

Bu pencere açıldıktan bir süre sonra da şu ifade ortaya çıkabiliyor: Sistemde yaşanan bir teknik aksaklık nedeni ile işleminiz tamamlanamadı.?

Buna çözüm olarak iş yerleri, çalışanlarına "geçici iş belgesi formunu" doldurarak kurumunun insan kaynaklarına imzalatmasını; olası bir polis denetiminde bu belgeyi göstermeleri gerektiğini söylüyor. Ancak bu belgenin süresi 2 Mayıs 2021 tarihinden sonra geçerliliğini yitiriyor.

VATANDAŞ SAYFASINI YENİLİYOR

Sorun dünden bu yana devam ederken bugün ise bazı vatandaşlar izin belgeleri için gerekli işlemleri e-başvuru üzerinden yapabildiler. Vatandaşlar sık sık ekranlarını güncellerken (F5) adım adım aşamaları geçerek muafiyet belgelerini almaya çalışıyor.

Sistem bazen hata verirken sayfanın yenilenmesi sonucu başvuru ekranlarına ulaşılabiliyor. Bazı vatandaşların cep telefonuna SMS gelmesine rağmen başvuru ekranlarında başvurularını göremedikleri gözlendi.

Başvurusunu yapan bir vatandaş ilk başvurusunu göremediği için ikinci kez başvuruda bulundu. Bu başvurusunu da göremeyip yeniden başvuru yapmak istediğinde '24 saat içinde en fazla iki başvuru yapabilirsiniz' uyarısı ile karşılaştı. Bu sürede cep telefonuna gelen resmi SMS'te başvuru formunu şirketine onaylatması gerektiği bilgisi verilmişti.

16.4 MİLYON İNSAN ÇALIŞIYOR

Yoğunluğun nedeni ise, iş gücünün önemli bir bölümünü oluşturan mesleklerin bu kapanmadan muaf olmasına bağlanıyor. TÜİK'in Hanehalkı İşgücü Araştırması'nın verilerine göre, tam kapanmada istihdamın yaklaşık yüzde 61'i, yani 16.4 milyon insan çalışıyor. Bunların içinde doktorlar, eczacılar, bankacılar, fabrika ve sanayide çalışanlar, çiftçiler de var; gazeteciler, market çalışanları, fırınlar, güvenlik güçleri ve otel çalışanları da...

Peki 16.4 milyon insanın çalıştığı tam kapanma için gerekli olan izin belgesinin alınamaması ne gibi sonuçlara yol açar? Diğer belirli dönemlerde internet sitelerinde yaşadığmız bu aksaklık neden meydana geliyor? 

Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi İdare Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Oğuz Sancakdar ve Bilişim ve Siber Güvenlik Uzmanı Osman Demircan ile haberglobal.com.tr için sorularımızı yanıtladı.

"DURUM, KOLLUK GÜÇLERİNE İZAH EDİLMELİ"

Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi İdare Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Oğuz Sancakdar, "Teknik aksaklıklar nedeniyle sisteme ulaşılamaması halinde ilgililer polis ve jandarmaya giderek, durumu izah edebilir" diyor.

Teknik bir sorundan dolayı e-Devlet'ten alınması gereken belgenin kolluk güçleri aracılığıyla alınabileceğine işaret eden Sancakdar, "Kolluk güçleri hem sorunu ilgili birimlere iletmeli, aynı zamanda mümkünse kişinin bağlı olduğu kurumla iletişime geçerek sorunu çözebilme yönünde yetkilendirilebilir" diye konuştu.

"Covid-19 pandemisinin dünya ölçeğinde benzeri olmayan bir salgın olduğu için sadece idarenin değil, vatandaşların da idareyle bir bütün olarak topyekun bilinçli şekilde hareket etmesi büyük önem taşımaktadır" diyen Sancakdar, şöyle devam etti:

"Genel bir kural olmamakla birlikte yaşlı kesim tecrübeleri nedeniyle daha bilinçli hareket edebilmekte iken, gençlerimiz de daha dikkatli ve temkinli olmalıdır. Öte yandan turizmin ülke ekonomisindeki önemi nedeniyle belki steril oteller veya bölgeler şeklinde çok sıkı sağlık tedbirleri alınarak turistlerin temmuzdan itibaren belirli koşullarla gelmeleri mümkün hale getirilebilir."

İNTERNET SİTELERİNDE YAVAŞLAMA NEDEN MEYDANA GELİYOR?

Bilişim ve Siber Güvenlik Uzmanı Osman Demircan, yaşanan aksaklıkla ilgili olarak internet sitelerinde bir ölçeklendirme olduğunu ve bunun da siteye aynı anda erişebilecek insan sayısını belirlediğini söylüyor. E-Devlet’te yaşanan erişim sıkıntısını da buna bağlayan Demircan, “Bu sadece E-Devlet’e özel bir şey değil. Bu genel olarak dünyadaki tüm elektronik sistemlerde kullanılan bir yöntem” diyor. 

Bilişim ve Siber Güvenlik Uzmanı Osman Demircan

“80 MİLYON KİŞİLİK SİSTEMİ KURMAK İSRAF OLURDU”

Demircan, E-Devlet ya da diğer internet siteleriyle ilgili olarak aynı anda 80 milyon kişinin bağlanabileceği bir sistem kurulsaydı, bunun sadece yılında çok kısıtlı bir zamanında olacağını vurguluyor. Aynı zamanda bunun bir israf olacağını da ekleyen Demircan, “Oraya konulan kaynaklar, o kodların işlenmesi için harcanan para, o kadar sunucunun çalışması için harcanan enerji tamamen israf ve boşa giden kaynak olacaktı” değerlendirmesinde bulunuyor. 

“AYNI DURUMU GSM OPERATÖRLERİNDE DE YAŞIYORUZ”

Aynı anda çok sayıda kişinin internet sitesine giriyor olmasını deprem zamanlarında da yaşadığımızı anımsatan Demircan, “Benzer durumu GSM operatörlerinde de yaşıyoruz” diyoruz. Ancak bu gibi sorunları sadece bizim yaşamadığımızın da altını çizen Bilişim Uzmanı, “Bunu Japonya da yaşıyor, ABD de yaşıyor” ifadelerini kullanıyor.

“ŞU ANKİ İNTERNET ALTYAPISIYLA İMKANSIZ”

Geçmişten bugüne hayatımızda meydana gelen değişikliklere atıfta bulunan Osman Demircan, “Hayatımıza akıllı telefonlar, uygulamalar, internet alışverişi girdi ancak değişmeyen tek şey ‘www (world wide web)’ yazarak internet sitelerine girmemiz” diyerek, dünyada bu altyapının değişmesi gerektiğini söylüyor. 

Bu altyapının hem güvensiz olduğunu hem de potansiyel olarak düşük kaldığını ifade eden Demircan, sözlerine şöyle devam ediyor:

Bununla alakalı dünya genelinde çok ciddi çalışmalar yapılıyor. Kripto paralarda duyduğumuz ‘Blockchain’ altyapısı aslında bir gün internetin de temelini oluşturacak. İnternet çok daha hızlı ve güvenli çalışacak ve bizi bu ‘www’dan kurtaracak. IP yapısının da tamamen değişmesi gerekiyor.

PEKİ BLOCKCHAIN NEDİR?

Demircan, blockchain altyapısının büyük bir veri tabanı olarak düşünülebileceğini söylüyor. Sanal para örneğini veren Demircan, “Blokchain altyapısını şimdi kripto paralarla anıyoruz ama yarın bambaşka şeylerle anabiliriz” diyerek, sistemin nasıl çalıştığını basitçe şöyle izah ediyor:

Siz bir işlemi doğrularsınız, şifrelersiniz ve kendi bünyenizde barındırırsınız. Bunu bütün kullanıcılar yapar. Bu işlem blok blok yapılır ve bütün bilgisayarların içerisinde bütün işlemler var olur. Çünkü zaten doğrulanmış veriler insanların bilgisayarlarındadır. Blockchain temel olarak bu yapı üzerine çalışır.

İNTERNET ALTYAPISININ GÜVENLİĞİ NASIL SAĞLANIYOR?

Savunma Sanayii Müsteşarlığı bünyesinde siber kümenin bununla ilgili çok ciddi çalışmaları olduğunu söyleyen Siber Güvenlik Uzmanı Demircan, Türkiye’deki bütün güvenlik firmalarının burada olduğunu belirtiyor. Burada kodların dünya standartlarında ve güvenli olarak üretildiğini aktaran Demircan, sözlerini şöyle noktalıyor: 

E-Devlet özellikle bu anlamda çok iyi çalışıyor. Banka entegrasyonları kurumlar arasındaki entegrasyon ve ortak veri tabanı kullanımı gibi konularda güvenli ve hızlı bir şekilde çalışıyor. Hatta birçok ülkenin bizdeki E-Devlet yapısını örnek aldığını biliyorum.

gamze.bal@haberglobal.com.tr / merthan.sumbelli@haberglobal.com.tr

Kaynak: Haber Global TV