İstanbul'un hafızası bakımda... Suikast de gördü düşman çizmesi de

İstanbul'un simge mekanlarından biri olan Galata Köprüsü’nde 40 gün sürecek bakım ve onarım çalışmaları başladı. Çalışmanın ilk etabı için köprünün Eminönü yönü araç ve yaya trafiğine kapatıldı. Sürücülerin zorunlu olarak Atatürk Köprüsü’ne yönelmesi 40 gün boyunca uzun araç kuyruklarına neden olacak. 111 yıl önce bir nisan gününde hizmete açılan köprü, İstanbul'da yangınlara, suikastlara, işgale, Osmanlı'nın yıkılışına, Cumhuriyetin kuruluşuna tanıklık etti. Üzerinden ilk otomobiller, elektrikli tramvaylar geçti.

HALİÇ ÜZERİNDE İLK KÖPRÜLER

Eminönü-Karaköy arası ilk kez 1845'te ahşap bir köprüyle bağlanmıştı. Ancak Haliç üzerindeki köprülerin tarihi çok daha eskilere uzanıyor. İlk köprünün, Doğu Roma İmparatoru I. Justinianus tarafından Milattan Sonra 6. yüzyılda “Aya Kalinikos” adıyla yaptırıldığı bilgisine tarihsel kayıtlarda rastlanıyor. Köprünün Eyüp-Sütlüce arasında yapıldığı tahmin edilmekle birlikte tam olarak hangi güzergahta yapıldığı bilinmiyor.

FATİH DE BİR KÖPRÜ YAPTIRDI

Fatih Sultan Mehmed de Haliç üzerine birbirine bağlanmış dev fıçılardan oluşan bir köprü yaptırmıştı. Köprünün Ayvansaray-Kasımpaşa arasında uzatıldığı ve fetih sırasında askeri malzemenin bu köprüden geçirildiği biliniyor. Bölgede kalıcı bir köprü için ilk girişim ise II. Bayezid döneminde oldu. İlk teklif Leonardo Da Vinci'ye yapıldı. Ancak 24 metre genişliğinde bir köprü projesi hazırlayan Da Vinci Sultan'dan onay alamadı.

1930'A KADAR GEÇİŞ PARALIYDI

1845'te Sultan Abdülmecit'in annesi Bezmi Alem Valide Sultan'ın inşa ettirdiği ahşap köprü 18 yıl kullanıldı. İlk üç gün geçiş ücretsizdi ancak 1863 ve 1870'te yenilenen, 1912'de yeniden inşa edilen Galata köprülerinden geçişler 1930 yılına kadar ücretliydi. Tarihi kayıtlara göre köprü ilk açıldığında yaya geçenler '5 para' ödüyordu. At arabalarının ücreti ise '100 para' idi. Geçirilen hayvanlar içinse '3 para' ödeniyordu.

İLK GAZETECİ SUİKASTINA TANIKLIK ETTİ

Yazı işleri müdürü ve başyazarı olduğu Serbesti Gazetesi’ndeki yazılarında İttihat ve Terakki yönetimini eleştiren gazeteci Hasan Fehmi Bey, 6 Nisan 1909 günü Galata Köprüsü'nde vurularak öldürüldü ve Türkiye'de ilk basın şehidi olarak tarihe geçti. 6 Nisan gecesi kaymakam Ertuğrul Şakir ile Beyoğlu'na giden Hasan Fehmi, Sirkeci'ye dönerken girişinde güvenlik kontrolü yapılan Galata Köprüsü'nde silahlı saldırıya uğradı. Kurşunlar ensesinden girip alnından çıktı. Saldırıda Ertuğrul Şakir Bey de göğsünden yaralandı. 

EN ÇOK İZ BIRAKAN 4. KÖPRÜ OLDU

20. yüzyılın başlarında ise yeni bir köprü ihtiyacı ortaya çıktı. İki yıl süren inşaatın ardından Galata Köprüsü 14 Nisan 1912'de kullanıma açıldı. Bir Alman firmasına yaptırılan dördüncü köprü, 'Tarihi Galata Köprüsü' adıyla anılacak ve İstanbul'da silinmez izler bırakacaktı. 1986'da köprü altında açılan “Kemancı” adlı mekan İstanbul'da rock müzik tutkunlarının hafzasında önemli bir yer edindi. Tarihi Galata Köprüsü 1992 yılında çıkan yangına kadar kullanıldı. Hasköy tarafına çekilen köprünün alt tarafları bir süre sergi mekanı olarak kullanıldıktan sonra köprü İstanbul'a veda etti.

TRAMVAY GEÇEN ENDER BİR KÖPRÜ

Bugünlerde 40 günlük bakım ve onarıma alınan köprünün yapımı 1994 yılında tamamlandı. Dünyada üzerinden tramvay geçen ender köprülerden biri olan Galata Köprüsü, gemi geçişlerinde açılabilen 'basküler köprü' olarak tasarlandı. Ancak açılış ve kapanışlarda tramvay hattında bazı sorunlar çıkmıştı. Altında restoranlar üzerinde balıkçılarla Galata Köprüsü, turistlerin en çok ziyaret ettiği İstanbul sembolleri arasında yer alıyor.

ertan.altan@haberglobal.com.tr

Kaynak: Web Özel