Bir yanda normalleşme bir yanda ölüm! Aşı dağıtımdaki eşitsizlik artıyor…

Dünya koronavirüsle mücadelede şu ana kadar meydana gelen salgınlara kıyasla en kısa sürede gerekli aşıyı üretti. Aşıların etkinlik oranlarında farklılıklar olsa da her aşı virüse karşı başarılı bir koruma sağlıyor. Ancak burada iki nokta göze çarpıyor: Aşı üretimi ve dağıtımı.

Şu ana kadar ülkeler bu konuda başarılı bir sınav veremedi. Özellikle yüksek gelirli ülkeler aşı stoku yapmakla gündeme gelirken orta gelirli ya da az gelişmiş ülkeler aşıya sahip olma konusunda ne yazık ki geride kaldı. Bu da salgının ortasında ülkeleri “Aşıya sahip olanlar ve aşıya sahip olmayanlar” olarak ikiye ayırdı.

AŞILARIN YARISI ZENGİN ÜLKELERE 

Aşıların adaletsiz bir şekilde dağıtıldığını aslında rakamlar da tüm açıklığıyla ortaya koyuyor. Ourworldindata verilerine göre, bugüne kadar uygulanan tüm aşı dozlarının neredeyse yarısı Dünya Bankası’nın zengin ülkeler olarak kabul ettiği ve dünya nüfusunun yüzde 16’sını oluşturan yüksek gelirli ülkelere gitti.

Aşıların gelir düzeyi düşük ülkelere ulaştırılması için kurulan Covax da zengin ülkelerin bu tavrına maalesef engel olamadı. Zengin ülkelerin, aşı üreticileri ve aşıların lojistiğini üstlenen firmalarla yaptıkları anlaşmalar, Covax’ın kuruluş amacını adeta baltaladı. Bu durumda aşıyla bağışıklığı kazanmak, imkanı olmayan ülkeler için uzak bir hayal gibi görünüyor.

TOPLUMSAL BAĞIŞIKLIK 2023 SONRASINA BİLE KALABİLİR

Duke Üniversitesi Küresel Sağlık İnovasyon Merkezi’nden bir ekip, yüksek gelirli ülkelerin kısa vadeli aşı tedarikinin neredeyse yüzde 53’ünü kilitlediğini ortaya çıkardı. Yapılan araştırmaya göre dünyanın az gelişmiş 93 ülkesinin toplumsal bağışıklığı kazanmasının 2023 sonrasına kalacağından endişe ediliyor.

İSRAİL, NÜFUSUNUN YÜZDE 60’INDAN FAZLASINI AŞILADI

Nüfusunun yüzde altmışından fazlasına en az 1 doz aşı uygulayan İsrail’de nüfusun yüzde 58’inden fazlasına da çift doz aşı uygulandı. Ülke, aşı üreticileriyle anlaşma konusunda nispeten geç davransa da şirketlere prim ödemeyi ve kendi sağlık hizmetleri verilerini açmayı teklif ederek bu sorunun üstesinden geldi.

Salgının başından bu yana aşılar için 788 milyon dolar harcayan İsrail, ağırlıklı olarak Pfizer/Biontech aşısı satın aldı. Öyle ki ülkede hayat yavaş yavaş normale dönmeye başladı. Dış mekanlarda maske yasağı kaldırıldı. Geçtiğimiz günlerde salgının başından bu yana ilk kez sıfır ölüm bildirildi. Bu süreçte İsrail, Filistinlilerin aşılanmamasıyla ilgili eleştirilere de konu olmuştu.

İsrail'de nüfusun önemli bir bölümünün aşılanmasıyla kısıtlamalar büyük ölçüde kalktı. Vatandaşlar kafede maskesiz bir şekilde oturuyorlar. Tarih: 19 Nisan Kaynak: Reuters

İNGİLTERE AŞIYA 16 MİLYAR DOLAR HARCAYACAK

İngilizler de aşılamada nüfusa oranla başı çeken ülkelerden. İngiltere Ulusal Denetim Ofisi verilerine göre, ülke aşı geliştirme, satın alma ve uygulama aşamalarında toplamda 16 milyar dolar harcayacak. İngiltere bu süreçte toplumsal bağışıklığı hızlı bir şekilde sağlayabilmek adına 1. doz ile 2. doz arasındaki süreyi uzun tutarak, daha fazla vatandaşını aşılamayı hedefledi.

Şu an ülke nüfusunun neredeyse yüzde ellisi bir doz aşısını olmuş durumda. Nüfusun 16’sından fazlası da tamamen aşılandı. Üstelik bu süreçte kanda pıhtılaşmaya neden olduğu gerekçesiyle AstraZeneca aşısı 30 yaş altındakilere de uygulanmamaya başladı. Yine de İngiltere’deki araştırmalar AstraZeneca ve Pfizer/Biontech aşılarının ilk dozdan sonra önemli bir koruma sağladığını gösteriyor.

ABD’DE 18 YAŞ ÜSTÜ HERKES AŞILANIYOR  

Amerika Birleşik Devletleri, eski Başkan Trump yönetiminin eleştirilen salgın politikaları sebebiyle zor günler geçirdi. Ancak aşılamanın hızlanması ve ciddi kısıtlamalarla birlikte kara bulutlar aralandı. Şu anda ABD’de ikamet eden vatandaşların yüzde 41’i en az bir doz aşı olurken, yüzde 26’sından fazlası da tamamen aşılandı. Ayrıca bu hafta itibarıyla da ülkede 18 yaş üstü herkesin aşılanmasına başlanıyor ki daha önce birçok eyalette bu uygulamaya geçilmişti.

Başkan Biden’ın seçim kampanyasındaki en büyük taahhüdü aşılamanın hızlı bir şekilde artmasıydı. Öyle de oldu. Ancak ülke hızlı bir şekilde aşılanırken, Biden yönetimi halk sağlığı uzmanları ve aktivistlerin de hedefi haline geldi. Aşıların diğer ülkelere gönderilmesinde aksaklıklara yol açan ihracat kısıtlamalarının kaldırılması istendi. Ayrıca Başkan Biden bu kişiler tarafından, aşıların gelir düzeyi düşük ülkelerle yeteri kadar paylaşılmaması konusunda olumsuz şekilde eleştirildi.

İkinci doz aşısını olmak için aşı merkezine gelen bir ABD vatandaşı. Kaynak: Reuters

ŞİLİ’DE AŞILAMA HIZLI AMA VAKA DÜŞMÜYOR

Güney Amerika ülkesi olan Şili’de aşılama hızlı bir şekilde ilerlese de ülke bir türlü salgının pençesinden kurtulamıyor. Ülke aşı tedariki konusunda hızlı davrandı ve en kısa sürede aşılar ülkeye ulaştı. Şu ana kadar ülke nüfusunun yüzde 41’inden fazlası ilk doz aşısını olurken, nüfusun yüzde 29’u tamamen aşılandı. Ancak aşıya erken güvenen Şili hükümeti kısıtlamaları kaldırınca bağışıklık sağlanamadan vaka ve ölüm sayılarında ciddi artışlar meydana geldi.

MACARİSTAN AŞI KONUSUNDA AVRUPA BİRLİĞİ’NDEN AYRILDI

Macaristan, salgının başından bu yana aşılara erişebilmek adına erken hareket etme çabası içine girdi. Bu noktada Avrupa Birliği’nden ayrılan Macaristan, Rusya’dan Sputnik V ve Çin’den SinoVac aşısı satın aldı. Bu sayede nüfusunun yüzde 35’i ilk doz aşısını oldu. Ancak yine de ocak ayında bin civarı vaka bildiren ülkede nisan ayının başında vaka sayısı 9 binlerin üzerine çıktı. Vefat sayılarında da benzer oranda bir artış yaşandı ve 23 Nisan’da 207 kişi Covid-19 nedeniyle hayatını kaybetti.

AB’DE AŞI TEDARİĞİNE SİYASET ELEŞTİRİSİ

Avrupa Birliği ilk aşamada erken bir dönemde aşıların tedariki için aşı üreticileriyle anlaşmaya vardı. Diğer yandan Kanada da AB gibi benzer bir politika uyguladı. Ancak hem AB hem Kanada anlaşmaların sağlanması için gerçekleştirilen müzakerelerin uzun sürmesi nedeniyle eleştiriliyor. Bu da AB ve Kanadalı yetkilileri zor duruma sokuyor. Hal böyle olunca aşı anlaşmalarında erken davranmış olsalar da nüfuslarının önemli bir bölümünü aşılama konusunda geride kaldılar. Bu sebeple vaka sayılarında da artışlar meydana geliyor.

İLGİLİ HABER

Aşı krizinde yeni gelişme

ALT GELİRLİ ÜLKELERDE DURUM KÖTÜ

Dünya Bankası verilerine göre Sırbistan orta sınıfta yer alsa da Çin ve Rusya’dan aşı alarak nüfusunun yüzde 27’sine ilk doz aşılarını yaptı. Ancak diğer ülkelerde durum vefametini koruyor. Brezilya’da her gün binlerce kişi Covid-19’a yakalanıyor. Varyantların da etkili olduğu ülkede şu ana kadar yüzde 12’lik kesim ilk doz aşısını oldu.

HİNDİSTAN’DA SALGIN KONTROLDEN ÇIKTI

Rekor vaka ve ölüm rakamları Hindistan’ın yakasını bırakmıyor. Sağlık sistemi çökmüş durumda. Birçok kişi hastanelerde yaşanan yoğunluk nedeniyle gereken tedaviyi alamıyor. Aynı zamanda ülkede medikal malzeme ve oksijen konusunda da ciddi sıkıntılar yaşanıyor. Ülke son olarak 345 bin 147 vaka ve 2 bin 621 vefat rakamlarıyla küresel anlamda rekor kırdı. Artık vefat edenlerin yakılması için krematoryumların önünde sıra oluşmaya başladı. Bu sebeple bazı bölgelerde vefat eden vatandaşlar açık alanlarda yakıldı. Şu ana kadar ülke nüfusunun yüzde 8’i ilk doz aşılarını alabilirken, yalnızca yüzde 1’i tamamen aşı olabildi.

Hindistan'da açık hava krematoryumu. Tarih: 23 Nisan 2021 Kaynak: Reuters

DÜŞÜK GELİRLİ ÜLKELERDE IŞIK GÖRÜNMÜYOR

Dünya Sağlık Örgütü’nün desteklediği ve gelir düzeyi düşük ülkelere aşı ulaştırmayı hedefleyen Covax, yıl sonuna kadar katılımcı ülkelerin yüzde 20’sine yetecek miktarda aşı sağlamayı hedefliyor. Ancak bu hedefin tutmayacağına neredeyse kesin gözüyle bakılıyor. Bazı ülkelere aşı sevkiyatı ulaşmış olsa da doz sayısının sınırlı olması endişe uyandırıyor.

Covax programı dahilinde Gana ilk aşı sevkiyatını aldı. Ancak birçok düşük gelirli ülkedeki gibi Gana’ya giden aşıların doz sayısı yeterli değil. Gana’da şimdiye kadar nüfusun yüzde 3’ü ilk dozlarını alabildi. Nijerya’da da nüfusun yalnızca yüzde 1’i ilk doz aşısını olabildi. Diğer yandan Tanzanya gibi birkaç düşük gelirli ülke aşıya ihtiyaç duymadıklarını belirtti.

Bu haberdeki bilgilerin önemli bir bölümü Washington Post’ta yayınlanan Atthar Mirza ve Emily Rauhala imzalı Here’s just how unequal the global coronavirus vaccine rollout has been (Koronavirüs aşılarının küresel çapta dağıtımdaki eşitsizlik) isimli makaleden alınmıştır.

Kaynak: Web Özel