Aşılar üretiliyor, peki hangi yöntemlerle? İşte gelecekte yaygınlaşması beklenen 5 aşı türü...

Bundan bir sene önce başımıza gelen salgının ne olduğunu anlama çalışırken, şimdi günlük ne kadar aşı yapabildiğmizi ve aşı tedarikinin ne durumda olduğunu konuşuyoruz. Bir yıl gibi kısa sürede bilim insanları aşılama çalışmalarında önemli bir yol katetti, hala da ediyorlar. Neredeyse 8 milyar insanın geleceği bilim insanlarının ellerinde.

Elbette ki aşının bulunması umuduyla birçok konuyla hiç olmadığı kadar daha fazla ilgilendik. Faz çalışmaları, insan denemeleri vs... Şu an 82’si insan denemelerinde olmak üzere 250 aşı adayı bulunuyor. Bu rakamlara ek olarak şu an kullanmakta olduklarımızın yanında çok sayıda benzersiz avantaj sunan aşılar da var.

Bu aşıların arasında Türkiye'nin da Faz1 çalışmalarını sürdürdüğü sprey aşı da bulunuyor. Bu gibi aşılar enjeksiyon gerektirmeden aşılama işlemini yapabiliyorlar. 

Covid-19 aşıları da dahil olmak üzere aşıların daha hızlı bir şekilde geliştirilmesi üzerine çalışan Salgın Hastalıklara Hazırlık Buluşları Koalisyonu (CEPI) Başkanı Richard Hatchett, “Aşıları mümkün olduğunca en kısa sürede dünyaya ulaştırmak gerekli. Bu sayede virüsün mutasyona uğramasının önüne de geçilir” değerlendirmesinde bulunuyor. Peki aşılar hangi yöntemlerle üretiliyor. İşte gelecekte yaygınlaşması beklenen 5 aşı türü.

1. TEK DOZ AŞILAR

Salgında şu ana kadar geliştirilen aşıların neredeyse tamamının çift doz uygulanması gerekiyor. Ancak tek doz uygulanması süreci çok daha hızlandırıcı bir etken. Buna en çok yaklaşan ise viral vektör teknolojisi. Bu teknolojide sağlıklı hücrelerin koronavirüsün spike proteinini üretebilmeleri için başka bir virüs kullanılır. Bu hücreler büyük miktarda başak proteini açığa çıkararak bağışıklık tepkisini tetikler. 

Artıları ✔️

-Tek doz oldukları için oldukça hızlıdırlar. (Güçlendiricilere ihtiyaç duyulabilir)

-Yeni mutasyonlara karşı geliştirilebilmesi daha kolaydır. 

-2 yıla kadar buzdolabında saklanabilirler. 

Eksileri ❌

-İnsanlar genelde soğuk algınlığının nedeni olan adenovirüs olan vektöre karşı bağışıklık kazanabilirler.

-Daha güçlü yan etkiler görülebilir.

Diğer Aşılarda Mevcut Kullanımı ?

-Ebola aşıları viral vektör teknolojisi kullanıyorlar. Bilim insanları bu aşının Zika, influenza ve HIV’e karşı etkili olup olmadığını araştırıyorlar. 

Üreten Şirketler

-CanSino Biologics, Johnson & Johnson, Gamaleya Araştırma Enstitüsü/Rusya Sağlık Bakanlığı.

Güncel Aşama

-Üretildi.

2. BAĞIŞIKLIĞI TETİKLEYİCİ AŞILAR

İnsan denemelerindeki en yaygın aşı türüdür. Şu an geliştirilmekte olan aşı türlerinin 3’te 1’ini oluşturur. Bağışıklık tepkisi oluşturmak için virüsün bir parçasını kullanır. Koronavirüsün yüzeyini hedef alan spike proteini reaksiyonunu derinleştirebilmek için adjuvan olarak bilinen bir kimyasal ile birleştirilir. 

Artıları ✔️

-Hedefli bir doz uygulanan olgun bir teknoloji.

-Enfeksiyon riski yoktur. Aşıda canlı virüs kullanılmaz.

-Üretim için daha ucuz ve daha kolay.

Eksileri ❌

-Doğru protein segmentini bulmak zaman alabilir. 

-Bağışıklık sistemi protein parçalarını ciddi bir tehlike olarak algılamayıp daha düşük bir karşılık gösterebilir.

-Güçlendirici bir doz gerekebilir.

-Adjuvanların üretimi yavaş olabilir. 

Diğer Aşılarda Mevcut Kullanımı ?

-Hepatit B, şiddetli öksürük ve pnömokokal pnömoni’yi önlemek için kullanılır. 

İlgili Şirketler

-Novavax, Anhui Zhifei Longcom Biopharmaceutical/Chinese Academy of Sciences, Clover Biopharmaceuticals Inc./GSK/Dynavax, COVAXX/United Biomedical.

Güncel Aşama

-Faz3 aşaması.

Haber Global'den Murat Karataş ve Kameraman Tansel Can, yerli aşı çalışmalarının devam ettiği laboratuvarı böyle görüntüledi.?

3. TUZAK VİRÜS 

Koronavirüse karşı tuzak bir virüs içerir. Şekli ve genetik materyali olmaksızın virüsü yakından taklit edebilen bir tuzaktır. Virüs benzeri olan parçacık, gerçek virüse karşı bir bağışıklık tepkisi oluşturabilir.

Artıları ✔️

-Enfeksiyon riski yoktur.

-Daha düşük bağışıklık sistemi olanlar için güvenlidir. 

-Mutasyonlara karşı daha etkili olabilir. 

Eksileri ❌

-Bu aşıyla yüksek bir etkinlik oranı yakalamak çok kolay değildir. 

-Üretimi pahalıdır.

-Covid virüsü karışık olduğu için taklit edilmesi zordur.

Diğer Aşılarda Mevcut Kullanımı ?

-Bu yaklaşım kansere neden olan insan papillomavirüsü enfeksiyonuna karşı ve Hepatit B ile Malaria’ya karşı kullanılır. 

İlgili Şirketler

-Medicago, VBI Vaccines Inc., Serum Institute of India/Accelagen Pty/SpyBiotech

Güncel Aşama

-Faz3 aşamasında 

4. DNA YAPI TAŞI 

mRNA aşılarında olduğu gibi DNA aşıları da bir insan hücresine bir miktar genetik kod ekler. Hücre, koronavirüsün spike proteinini üreten bir fabrikaya dönüşür. Ancak DNA aşıları kendilerini geliştirmek durumunda. Bu yaklaşımı kullanarak üretilen aşı ilk aşı olarak tarihe geçecek. 

Artıları ✔️

-Virüs saldırısını önlemenin yanı sıra virüsün bulaştığı hücreleri öldürmek için bağışıklık sistemini harekete geçirebilir. 

-Protein bazlı aşılardan daha ucuz olabilir.

-Bağışıklık sistemi zayıf olanlar için idealdir. 

Eksileri ❌

-Bağışıklık sistemi zayıf kalabilir ve aşı etkisiz olabilir. 

-Genetik materyali hücrelere sokabilmek için elektrik darbeleriyle bir gen tabancasının kullanılması gerekebilir. Bu da lojistik bir zorluktur. 

İlgili Şirketler 

-Zydus Cadila, AnGes/Takara Bio/Osaka University, Inovio Pharmaceuticals/International Vaccine Institute/Advaccine Biopharmaceutical Co.

Güncel Aşama

-Faz3 aşamasında.

5. SPREY AŞI

Aşılanmak için enjeksiyon gerektirmez. Virüslerin genel olarak virüsün ilk yerleştiği buruna uygulanır. Viral vektör ve virüs benzeri partikül yaklaşımları dahil olmak üzere birkaç tip burun spreyi olarak verilebilir.

Artıları ✔️

-Virüsler tipik olarak solunum yoluyla bulaştığı için virüse karşı daha iyi bir koruma sağlayabilir.

-İğne gerektirmez

-Saklama koşulları daha kolaydır.

Eksileri ❌

-Birden fazla yan etkiye sebep olabilir.

-Belirli yaş gruplarında kullanımları ve etkileri sınırlı olabilir.

Diğer Aşılarda Mevcut Kullanımı ?

-Burun spreyleri grip aşılarına alternatif olarak yaygın kullanılmaktadır.

İlgili Şirketler

-Codagenix/ Serum Institute of India, Hong Kong University/Xiamen University/Beijing Wantai Biological Pharmacy

Güncel Aşama

-Faz2 aşamasında.

İLGİLİ HABER

Türkiye'nin aşı adayı DSÖ listesine girdi

Bu haberde yer alan bilgilerin önemli bir bölümü Bloomberg'te yayınlanan Mark Pernice imzalı "A New Generation of Vaccines Is Coming, Some With No Needles (Yeni nesil aşılar geliyor. Bazıları iğnesiz) isimli makaleden alınmıştır.

Kaynak: Web Özel