6 soru 6 cevap | Marmara'da müsilaj istilası! 'Denize girilmemeli...'

Marmara Denizi, bir süredir müsilaj krizi ile karşı karşıya. Estetik açıdan rahatsız edici bir görüntü oluşturduğu gibi koku da vatandaşları rahatsız etmekte. Ancak müsilaj diğer deniz canlıları için de bir tehdit oluşturuyor.

Uzmanlar müsilajın doğal bir durum olduğunu belirtse de bu yıl yaşanan durumun, normalden daha yoğun olduğunun da altı çiziliyor. Peki bu yıl neden bu kadar yoğun bir tablo ortaya çıktı? Müsilaj neden olur? Balıkçılar ve deniz yaşamı nasıl etkileniyor?

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yeşim Büyükateş, Haberglobal.com.tr okurları için yanıtladı.

1. Müsilaj nasıl bir şeydir? Neden görülür?

Müsilaj olayı; şartlar uygun olduğunda çeşitli organizmaların çoğalması sonucu ortaya çıkan doğal bir olaydır. Özellikle durgun hava şartlarında ve rüzgarın az olduğu durumlarda bu olayı yoğun olarak görmekteyiz. Deniz suyu sıcaklığının yükselmesi, ilkbaharın gelmesiyle güneş ışığı açısının artması, günlerin uzun olması fitoplanktonik organizmaların yoğun olarak çoğalmasına sebep olur.

Bu organizmalar çeşitli organik maddeler salgılar. Bunların birleşmesiyle de müsilaj, kaykay ya da salya olarak isimlendirdiğimiz oluşumlar meydana gelir. Rüzgarların etkisi arttığında yavaş yavaş bu olayın sonlandığını görmekteyiz.

Ülkemizde ilk kez 1994'te Çanakkale Boğazı ve Marmara Denizi’nde meydana gelmiştir. Aynı iki bölgede 2007-2008 döneminde yoğun bir şekilde görülmüş ve oldukça uzun sürmüştü.

2. Bu kez anormal bir yoğunluk mu var? 

Bu yılki müsilaj oluşumu, marttan beri devam etmekte. Haberlere bu kadar yoğun yansımasının nedeni de bu. Çünkü önceki senelerde oluşum genellikle ekim ayı gibi başlayıp kısa zamanda hava şartlarının da uygun olmasıyla dağılım göstermekteydi.

Özellikle iklimlerin yer değiştirmesi, dolayısıyla mevsimlerin kayması ya da bazı mevsimleri tam olarak yaşamıyor olmamız -örneğin ilkbaharın çok uzun sürmesi ya da kış aylarıyla ilkbahar sıcaklıklarındaki benzerlikler- bu sürecin uzamasında önemli etkenler.

3. Denizlerimizdeki biyoçeşitlilik açısından müsilaj ne anlam ifade ediyor?

Müsilaja bağlı olarak denizel sistemde sahte bir dip yapısı oluşur. Bu da balıkların beslenmesini, üremesini ve göçlerini negatif etkiler. Deniz dibini kaplayarak deniz çayırlarının, mercanların, çift kabuklu yumuşakçaların, balık yuvalarının ve yumurtalarının üzerini örtebilir. Dolayısıyla oksijen alışverişinde sıkıntılarla karşılaşılır.

Işık geçirgenliğini etkilediğinden fotosentez mekanizması üzerinde de negatif etkisi söz konusudur. Bu nedenlerle besin ağında sorunlar oluşur ve biyolojik çeşitlilik üzerine negatif etkiler görebiliriz. Bu dönemlerde balıkçılık faaliyetlerine geçici sınırlandırmaların konulması hem popülasyonun devamı hem de balıkçılar için önemlidir.

4. Bu durum balıkçılık için nasıl bir tehdit doğuruyor?

Müsilaj, avcılığın aktif olarak yapıldığı dönemlerde ağların gözlerini kapatarak balıkçılığı negatif şekilde etkilemekte. Ayrıca teknelerin pompalarına, filtrelerine de ciddi hasar vermekte.

5. Fitoplankton patlaması ve deniz marulları, kırmızı yosunlar, alg patlaması... Bunlar korkmamız gereken durumlar mı? Bunların toplanıp, elimine edilmesi ile ilgili bir problem mi var?

İlkbaharın gelmesi, su sıcaklıklarının artması ve ışık miktarının fazlalaşması, fırsatçı türlerin sayılarını artırarak alg patlamasına sebep olur. Genellikle bu türlerin tüketicileri yoktur dolayısıyla sayılarını hızla artırabilirler. Bunların toplanarak elimine edilmesi çok mümkün değil, zira bölünerek çoğalırlar. Çoğalmaları ortam şartları onlar için uygun olmadığında yavaşlar.

6. İnsan sağlığına bir etkisi var mı? Ne yapmak lazım?

Müsilajın insan sağlığına doğrudan bir etkisi yok ancak ortamda sirkülasyonun azalmasıyla birlikte çeşitli mikrobiyal faaliyetler meydana gelebilir ve insan sağlığı olumsuz yönde etkilenebilir. Bu nedenle müsilajın bulunduğu alanda denize girilmemesi tavsiye edilebilir.

Evsel, endüstriyel, kanalizasyon atıklarının deniz boşaltılması gibi denizi kirletici faaliyetlerden bu dönemde uzak durulmalı. Müsilaj oluşumunun çevreye verdiği etki ve değişimlerin belirlenmesi amacıyla özellikle sorun yaşanan bölgelerde ekolojik parametrelerin izlenmesi de oldukça önemlidir.

metin.aktasoglu@haberglobal.com.tr

Kaynak: Web Özel