TÜİK fahiş fiyatlara ne diyor? 🛒

CAN MUMAY-CİHAT ASLAN

Türkiye’de herkes hayat pahalılığından şikayetçi. Hükümet de bu soruna çare bulmak için alternatif arayışında. Şimdilik oklar marketlerdeki fahiş fiyatlara çevrildi. Marketler hakkında yürütülen Rekabet Kurumu soruşturmaları hızlandırılıyor. Ticaret Bakanlığı müfettişleri marketleri sıkı bir şekilde denetliyor. Bazı ekonomistler ise sorunun marketlerden kaynaklanmadığını maliyet artışlarının son 3 yılda ciddi bir şekilde yükseldiğini söylüyorlar.

Peki son yıllarda market fiyatları ne kadar arttı? Bunu tam olarak söyleyebilmemiz için bu marketlerdeki fiyatları arşivlemiş olmamız veya marketlerin broşürlerini saklamış olmamız gerekiyor. Bunlar yoksa TÜİK’in rakamlarına başvuruyoruz. Türkiye İstatistik Kurumu memurları ayın belli zamanlarında marketlerde incelemeler yaparak fiyatları bir sepette topluyor ve enflasyon rakamlarını (TÜFE) belirliyor. Şimdi bazı ürünlerden yola çıkarak son yıllardaki fiyat artışlarına grafiklerle bir göz atalım.

BEYAZ PEYNİR

Peynir fiyatları gerçekten çok zamlandı. Üreticiler bunu çiğ süt fiyatlarındaki artışa bağlıyor. Geçen aylarda haberglobal.com.tr'nin sorularını yanıtlayan SETBİR Başkanı Tarık Tezel, 2020 boyunca yüzde 30'u aşan girdi maliyetlerindeki artışa rağmen süt ve süt ürünleri fiyatlarının ortalama yüzde 16 artabildiğini söylemişti.

MAKARNA

Türkiye Makarna Sanayicileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Abdülkadir Külahçıoğlu, fiyatın olağan olduğunu belirterek, makarna fiyatında yıl sonuna kadar yeni bir artış öngörülmediğini söyledi.

SÜT

SETBİR Başkanı Tarık Tezel süt fiyatlarına ilişkin olarak maliyet artışlarını şöyle sıralamıştı: "Çiğ süt fiyatı yüzde 39.13, ambalaj hammaddeleri fiyatları yüzde 80, elektrik yüzde 30, doğalgaz yüzde 26.4, işçilik bedelleri yüzde 21.56, endüstriyel işletme giderleri yüzde 17, akaryakıt fiyatı yüzde 23 ve pazarlama ile dağıtım hariç maliyetlerdeki toplam artış yüzde 40.65 oldu."

TAVUK ETİ

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, "Tavuk eti üreticisi son dönemde artan girdi maliyetlerini karşılayamıyor. Tavuk etindeki fiyat artışlarından üreticiler yeterli payı alamamaktadır" diyor.

TÜİK BU FİYATLARI NASIL TOPLUYOR?

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Tüketici Fiyat Endeksi'ni (TÜFE) oluştururken TÜFE sepeti için 407 ürün kategorisinde yer alan 895 adet ürün çeşidinin fiyatını 28.015 iş yeri ve 4.274 konuttan her ay topluyor ve bu fiyatları ayda dört kez denetliyor. Bu hesapta Türkiye ortalaması bir fiyat belirlendiği için sizin alışveriş yaptığınız markette TÜİK'e göre daha yüksek fiyata ürün alabiliyor olmanız muhtemel.

Sözcü Gazetesi yazarı Ekonomist Ege Cansen TÜİK'in Türkiye genelinden bilgi topladığını belirtirken, "Numune alınan öyle yerler var ki, oradaki fiyat artışları marketlerden düşük. Ortalama alınınca da böyle sonuçlar çıkıyor." diyor.

'50 LİRADAN AŞAĞI PEYNİR YOK'

Ekonomist Prof. Dr. Veysel Ulusoy ise TÜİK'in hesabında bir ürünün en düşük kaliteden en kalitelisine kadar ortalama bir fiyat belirlediğini anlatıyor. Ulusoy, "Mesela peynir en son 31 lira civarındaydı. Ama şu anda soframıza gelen peynirin 50 liradan aşağı alınamayacağını herkes biliyor. Geniş bir yelpazede fiyatlar alındığı için kalitesiz ürünler kapsamında ortalamayı aşağıya çekiyor" değerlendirmesinde bulunuyor.

İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sefer Şener ise TÜİK'in aynı muhitteki 7-8 farklı marketten bile fiyat örnekleri aldığını söylerken 

"Örneğin, TÜİK Çengelköy'de büyük bir marketten 100 gram ezine beyaz peynirini her 15 günde bir alıyor. 12 ay boyu aynı yerden, aynı gramaj, aynı marka ürünü alınıyor. Ve ortalamasını söylüyor. Zaten belirlenmiş markaları da Avrupa İstatistik Ofisi'ne bildiriyor" ifadelerini kullandı.

Şener sözlerini şöyle noktaladı: 

Sadece İstanbul'dan değil, 81 il hatta bazı ilçelerden de fiyat alınıyor. Aynı zamanda aynı muhitten 7-8 farklı marketten fiyat alındığı da oluyor. Yoksa İstanbul'da herhangi bir markette makarna alırsın 6.50 TL. TÜİK ise makarna fiyatı 5.90 TL açıklamıştır. 'Neden bu fark var' dersin. Sebze-meyve fiyatlarında TÜİK ayda 4 defa, gıda ürünlerinde aylık 2 kez, benzin ve altın fiyatlarını günlük alıyor. TÜİK'in yaptığı bütün geneli yansıtır. Bu farklılığın sebebi böyle.