Kredi paketinden saatler sonra eve zam yapmak serbest piyasa kapsamında değerlendirilebilir mi?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ilk evini, birinci el konut olarak satın almak isteyen vatandaşlara yönelik kredi paketini dün (önceki) akşam açıkladı. Kamu bankalarının başlatacağı ‘İlk evim konut finansman paketi’ kapsamında 10 yıla kadar vade ile konutun 2 milyon liraya kadar olan kısmı için yüzde 0.99 vade ile kredi verilecek.

Paketin ikinci ayağında ise konut fiyatının yarısı 1 Nisan 2022 tarihinden önce döviz hesaplarında olan veya hurda altınını Merkez Bankası’na satan vatandaşlara 0.89 vade ile kredi sağlanacak. Bu şekilde Merkez Bankası’nın rezervleri güçlendirilmek isteniyor.

Cumhurbaşkanı’nın yeni finansman paketini duyurmasından sonra saatler içinde konut fiyatlarında büyük bir yükseliş görüldü. Örneğin bir internet sitesinde 19 Nisan 2022 tarihinde 1 milyon 450 bin TL olan konutun dün (önceki) geceki fiyatı 1 milyon 650 bin TL olarak gözlendi. Kredi paketi haricinde bu süre içerisinde söz konusu konutun fiyatını artıracak bir gelişme gözlenmedi. Önceki gün ve dünkü hareketi saymazsak dolar kuru 5 aydır 15 TL sınırının altında seyrediyordu.

FİYATLAR KALICI OLARAK YÜKSELİYOR MU?

Başka bir konutun fiyatı ise 17 Mart 2022 tarihinde 855 bin TL olurken, 9 Mayıs akşamında 1 milyon 250 bin TL olarak göze çarptı. Peki bu yaşananlar serbest piyasa kapsamında değerlendirilebilir mi? Söz konusu ev sahipleri fiyatları bu seviyeye getirerek kredi paketi sona erdikten sonra da piyasadaki fiyatların kalıcı olarak yükselmesine sebep olmuyor mu?

Haberglobal.com.tr’de 14 Nisan 2022 tarihinde ikinci el otomobil piyasasında oluşan suni fiyatları incelemiştik. İstanbul Barosu Tüketici Hakları ve Rekabet Hukuku Merkezi eski Başkanı Avukat Şükran Eroğlu, Türkiye serbest piyasa ekonomisine geçince insanların bunu hiçbir denetimi olmayan, herkesin kafasına göre hareket edebileceği bir biçim olarak algıladığını ifade etmişti.

'İNSANLARI MAĞDUR ETMEYECEK BİR SİSTEM KURULMALI'

Burada denetimin olması gerektiğini aktaran Eroğlu, "Bu kadar denetimsiz bir piyasa olabilir mi? Markete giriyorsunuz, yürürken fiyatlar değişiyor. Böyle bir haldeyiz. Bu durumda tabi ki birtakım önlemlerin alınması lazım, piyasayı yükseltmeyecek ekonomik politikaların üretilmesi lazım. Ama ortada serbest piyasa ekonomisi var. İsteyen istediği fiyata satıyor, burada insanları mağdur etmeyecek bir sistemin kurulması gerekiyor" şeklinde konuşmuştu.

İnsanların kâr amacı güderek birtakım işlemler yapabileceğini dile getiren Eroğlu, "Ama bunun piyasadaki fiyat dengesini alt üst edecek şekilde yapılmasına da izin vermemek gerekiyor" demişti.

Piyasayı bozucu bu davranışların kontrolü için birtakım önlemlerin alınması ya da enflasyonun kontrol edilmesi gerektiğini söyleyen Eroğlu, "Çünkü bütün işletmeler onu dayanak gösteriyor. Bir de çoğu şeyi ithal ettiğimiz için döviz kurlarının oynamasıyla herkes durmaksızın fiyat artırımı yapıyor. 'Ramazan geldi fiyat artır, bayram geldi fiyat artır' böyle bir alışkanlık var" ifadelerini kullanmıştı.

'SİTELER SADECE YER SAĞLAYICIDIR'

İnternetteki satış platformlarının satıcıların koyduğu fiyatlardan kaynaklı bir sorumluluğunun olmadığına dikkat çeken Eroğlu, "Malın afaki bir fiyatının olması, her dakika yükseltilmesi gibi şeyler sitelerin sorumluluğunda değil. Siteler orada sadece yer sağlayıcıdır" diyordu.

Avukat Sinan Keskin, yüksek fiyatlı satışlar ile gün aşırı değişikliğin serbest piyasadaki arz-talep meselesinin alanı olduğunu söylüyor. Keskin, ancak eğer bir balon fiyat veya piyasayı bozucu şekilde kasti bir hareketin cezai sorumluluğu olacağını belirterek, "Mesela emlakçılar, balon bir fiyat yaratabiliyorlar, ya da bazı kişiler bir araya gelip piyasayı bozucu şekilde kasti olarak fiyat artışı yaptıkları tespiti halinde soruşturma açılır" şeklinde konuşmuştu.

"Burada ne kasıtla hareket edildiği önemlidir" diyen Keskin, "Bir kişi evini satmak istiyor. 2 milyona koyuyorsa, yarın 4 milyona koyabilir ancak bu bir grup hareketi olarak yapılırsa çok başka. Yapay piyasa hareketleri kasıt çerçevesinde yapılıyorsa, bunun hukuki, idari ve cezai yaptırımları söz konusu olur. 'Ben yaptım oldu' gibi, yapay piyasa hareketlerinde araba, ev veya kıymete haiz ne varsa hiç farketmez" demişti.

Aracı sitelerin burada sorumluluğu olmadığına değinen Keskin, "Denetleyici ve düzenleyici otorite devlet ve ilgili kurumları. Cezada şahsilik ilkesi var" diye sözlerine noktayı koymuştu.

*Yukarıdaki derlemede yer alan bilgilerin önemli bir bölümü Haberglobal.com.tr'de Cihat Aslan imzasıyla yer alan '500 bin TL'lik otomobili 600 bin TL'ye internete koymanın cezası olur mu?' isimli makaleden alınmıştır.

Kaynak: Web Özel