Merkez: Güney Amerika | Dünya devlerinin lityum oyunu!

Hemen hemen her dönemin yazarları, düşünürleri ellerine kalem aldıklarında çağlarını anlattılar. Pek çoğu içinde bulunduğu dönemi ‘emsalsiz’ kabul ederken, dünyanın pek çok değişim içinde olduğunu dile getirdi.

Bu kuşkusuz belki de en fazla 21. yüzyıl için geçerli. (Bize göre) 21. yüzyılda teknoloji hayatın tam ortasına otururken internet kitleleri birbirine bağladı. Dünyada herkes birbirine saniyeler içinde ulaşabilirken, ulaşımda da devrim niteliğinde gelişmeler yaşanıyor.

Dünyanın otomotiv devleri yavaş yavaş fosil yakıtları geride bırakıyor. Her marka kendisine göre dizel motorları terk edeceği bir takvim açıklarken, bugün dünyanın en zengin insanı Elon Musk’ın servetinin büyük bir kısmının elektrikli otomobil şirketi Tesla’nın hisselerine dayanması sürpriz değil.

Elektrikli otomobiller için en hayati kısımlardan biri batarya. Bu bataryanın lityum-ion olması, enerji yoğunluğu ve daha az bakım gerektirmesi açısından çok önemli. Dünyanın zengin lityum kaynaklarının bir kısmı Güney Amerika’da bulunuyor.

SUUDİ ARABİSTAN İÇİN PETROL NE İSE...

Kimilerine göre Suudi Arabistan petrol için ne anlama geliyorsa Şili de lityum için o anlama geliyor. Dünyada bilinen rezervlerin yüzde 55’ini bu ülkede olduğu ifade ediliyor. Şili’de devlet lityum çıkarma işini yabancı firmalara ihale ederken, bu firmalar yerel halkın direnişi ile karşılaşabiliyor. Şili, Bolivya ve Arjantin, dünya lityum pazarında önde gelen üç ülke.

2021’in başından bu yana lityumun fiyatı yüzde 750 arttı! ABD’li lityum uzmanı Brian Jaskula, “Şu an bütün büyük markalar elektrikli araçlar için sırada bekliyor” demekte. Bolivya yıllar önce bu madenin stratejik önemini öngörerek lityum madenlerini kamulaştırdı. Onu geçen yıllarda Meksika da izledi.Şili Devlet Başkanı Gabriel Boric de benzer bir düzenlemeye gitmek istiyor. Eylül’de referanduma gidecek olan ülkede yeni kanunlar geçerse çevre kanunu daha sıkılaşacak. Şili Çevre Bakanı Marcela Hernando, ülkesinin lityum madenini nasıl işleyeceğini bilmediğini ancak kamu şirketine ortak alarak alınacak özel bir firma ile bunu yapabileceklerini aktardı. Şili 30 yıldır yeni bir lityum sahası açmıyor. Bir dönem dünyanın en fazla lityum üreten ülkesi iken şimdi birinci Avustralya’nın yarısı kadar bu kıymetli madeni çıkarabiliyor.

Modern 'altına hücum' okyanusların sonunu mu getirecek?Dünya

SU ENDİŞESİ

Şili’de lityum çıkarmada en büyük endişe, yeraltı su kaynaklarının kirletilmesi. 70 metreküp su ile bir ton bakır çıkartılabilirken, lityum için yaklaşık 2 bin 800 metreküp su kullanmak gerekiyor. Şili’nin lityum üretiminde yıllar içerisinde gerilemesinin en büyük sebebi, General Pinochet döneminde lityumun nükleer bomba yapımında kullanıldığı için stratejik bir ürün olarak ilan edilmesi.

Şili’de şu an ABD’li Albemarle şirketi yüzde 40 komisyon ödeyerek lityum çıkartıyor. Hükümet şirketten lityumun yüzde 25’ini iç pazara vermesini de zorunlu tutuyor. Ülkede oluşan mevcut hava, lityum madenciliğinin kamulaştırılmasının ekonomiyi canlandıracağı yönünde.

Washington’da yaşayan analist Benjamin Gedan, Latin Amerika ülkelerinin doğal kaynakları millileştirdikleri zaman "altın yumurtlayan tavuğu kestiklerini" düşünüyor. Bolivya lityum fabrikası açabilmek için 900 milyon dolar harcamış, ardından kayda değer bir üretim yapamamıştı. 2021 yılında bu ülke 540 ton lityum karbonat çıkarmıştı, bu Şili’nin 1.5 günlük üretimine denk.

Küçük bir ada ülkesi Elon Musk'ın ihtiyacını karşılayabilecek mi?Dünya

ASIL PROBLEM BİLGİ

Kısa bir dönem Bolivya lityum şirketinin başında bulunan Juan Carlos Zuleta, asıl problemin işin nasıl yapılacağının tam kavranmaması ve teknoloji olduğunu söylüyor. Bolivyalılar tuttukları rezervlerin yüzde 9’undan faydalanabiliyorlar. Zuleta, “Ülke olarak altın bir fırsatı kaçırdığımıza eminim” demekte.

Lityum açısından zengin olan Arjantin, biraz da yüksek enflasyonun olduğu ülkeye döviz girişi sağlamak adına dünyanın dört bir yanından lityum yatırımcılarını kabul ediliyor. Burada Şili ve Bolivya'dan farklı bir yaklaşım olduğunu söylemek mümkün. Avustralyalı Rio Tinto, Çinli Gangfeng, Fransız Eramet bu ülkede faaliyetlerini sürdürüyor. Japon Toyota'nın bir madende hissesi bulunurken Ford ve BMW, Arjantin'den lityum tedarik ediyor. Arjantin'de 2031 yılına kadar 19 lityum madeni olması bekleniyor.

*Yukarıdaki derlemede yer alan bilgilerin tamamı The Wall Street Journal'da Ryan Dube imzasıyla yayımlanan 'The Place With the Most Lithium Is Blowing the Electric-Car Revolution' isimli makaleden alınmıştır.

Kaynak: Web Özel