Merkez Bankası yönetimi neden bu kadar sık değişiyor?

Merkez Bankası 2010’lu yılların özellikle ikinci yarısından itibaren Türkiye’nin en çok tartışılan kurumlarından biri. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan sık sık bankanın politikalarını eleştiriyor. Bu eleştiriler, Temmuz 2019 tarihinde, Merkez Bankası başkanının çok da görülmeyen bir şekilde kararname ile görevinden alınması sürecine kadar gitti. 2015'ten bu yana sırasıyla Erdem Başçı, Murat Çetinkaya, Murat Uysal, Naci Ağbal ve Şahap Kavcıoğlu dönemlerini gördük. Her görevden alınmadan sonra dolar/TL kurunda hareketlenmeler oldu.

Bu gece yarısı Resmi Gazete’de yer alan başka bir kararname ile Merkez Bankası’nın banka meclisinde önemli değişiklikler yaşandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan dün (önceki gün) Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu ile görüştükten sonra faiz kararlarında oy hakkı bulunan TCMB başkan yardımcıları Semih Tümen, Uğur Küçük ile PPK üyesi Abdullah Yavaş görevden alındı.

Bu kararın ardından gece (dün) illikit piyasada dolar/TL 9.19’a kadar yükseldi.

Reuters’ta yer alan bir analize göre; Uğur Küçük faiz indirim kararına geçen eylül ayında itiraz etmişti. Abdullah Yavaş ise ABD’de yaşıyor ve sadece PPK kararları için Türkiye’ye geliyordu. 

DOLAR NEDEN YÜKSELİYOR?

Piyasalar Merkez Bankası yönetiminde yaşanan belirsizliklerin fiyatlandığını düşünüyor. Sadece Eylül ayından bu yana TL dolar karşısında yüzde 10’a yakın değer kaybetti. Bu değer kaybının ise enflasyon üzerinde baskı oluşturduğu ifade ediliyor. Döviz kurundaki bu artışın TÜFE üzerinde yüzde 2’lik bir etkisi olabileceği aktarılıyor. Enflasyon yüzde 19.58 ile iki buçuk yılın zirvesinde bulunuyor. TL yılbaşından beri ise dolar karşısında ise yaklaşık yüzde 20 değer kaybetti.

ERDEM BAŞÇI

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan uzun yıllardır yüksek faizin enflasyona sebep olduğunu düşünüyor. Cumhurbaşkanı 2015 yılında faizlerin oldukça yüksek olduğunu söyleyerek Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı’yı eleştirmişti. Bunun üzerine Erdem Başçı ve Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Cumhurbaşkanlığı başdanışmanlarından Yiğit Bulut ve Cemil Ertem’in de hazır olduğu bir toplantıda 130 sayfalık bir sunum yapmıştı. Bu sunumun ardından Erdoğan 12 Mart 2015 tarihinde yaptığı ilk konuşmada, “Sonunu tatlıya bağladık” demişti.

MURAT ÇETİNKAYA

Başçı’nın görev süresinin dolmasının ardından yerine Nisan 2016’da yardımcılarından Murat Çetinkaya getirildi. Çetinkaya’nın görev zamanı Türkiye’nin ekonomik olarak ciddi sıkıntılar yaşadığı bir döneme denk geldi. Rahip Brunson krizi ile birlikte kurda yaşanan gelişmelerle birlikte dolar/TL bu periyotta sık sık rekorlar kırdı. Murat Çetinkaya alışılmadık bir şekilde Temmuz 2019’da görev süresi dolmadan kararname ile görevinden alındı. Cumhurbaşkanı Erdoğan bu görevden almaya ilişkin olarak, “TCMB (başkanını) görevden alma yetkisini de aldık, laf dinlemiyordu. Yeni arkadaş ile devam ettik, dedik ki faiz oranlarını düşüreceğiz” açıklamasında bulunmuştu.

MURAT UYSAL

Çetinkaya’nın ardından Murat Uysal dönemi başladı. Uysal dönemi uzun süre sabit tutulan faizler ve faiz indirimleri ile gündeme geldi. Uysal pandemi döneminde para politikasının dümenindeydi.

NACİ AĞBAL

Yukarıda sayılan isimler arasında görev süresi kısa olsa da belki en radikal adımlar Naci Ağbal döneminde atıldı. Ağbal, Kasım 2020 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı iken Merkez Bankası’nın başına atandı. Ağbal dönemi şok faiz artırımları ile biliniyor.

132 gün görevde kalan Ağbal 7 Kasım 2020 tarihinde görevine başladığında dolar/TL 8.57 idi, görev sürecinde kur 7,20’ye kadar gerilemişti. Ağbal göreve geldikten sonra ilk faiz toplantısında politika faizini 475 baz puan artırmıştı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ağbal’ın faiz politikasını eleştirerek, “Şimdi bizim arkadaşlar da bana kızıyor biliyorum ama kusura bakmasınlar. Eğer ben bu ülkenin başkanıysam, cumhurbaşkanıysam ben bunu anlatmaya devam edeceğim. Çünkü ben yüksek faizle ülkemin kalkınacağına inanmıyorum” demişti.

ŞAHAP KAVCIOĞLU

Ağbal 7 Kasım 2020’de görevine başlarken 20 Mart 2021 tarihinde görevinden alındı. Yerine Profesör Şahap Kavcıoğlu atandı. Kavcıoğlu döneminde faizler bir kez indirildi.

Kaynaklar: Reuters, Anadolu Ajansı, DHA, haberglobal.com.tr

Merkez Bankası'na yeni atamalarGündem