Esnafa 'Sen de zam yap' baskısı!

Enflasyondaki artış ve döviz kurundaki yükseliş, esnafı da iyiden iyiye düşündürüyor. Bazı ürünlerin esnaflara geliş maliyetleri artarken, bazılarının da dükkan ekipmanlarının fiyatı yükseltti.

Bazı sektörlerde işletmecilerin bağlı bulunduğu odalar, belli fiyat tarifeleri yayınlıyor. Ancak herhangi bir fiyat tarifesi yayınlanmayan sektörlerde esnaflar kendi belirlediği tarife üzerinden hizmet sunuyor. Bu kez diğer esnaflar oluşan rekabet ortamında fiyatların giderleri karşılamadığı ortak bir tarife belirleme yoluna gitmeye çalışıyorlar. Kimi zaman işletmeler aralarında anlaşırken, kimi zaman da tartışmalar çıkıyor.

Bu esnaflardan bazıları da Kadıköy'de bulunan müzik kayıt ve prova stüdyoları. İsmini vermek istemeyen Kadıköy'deki bir stüdyo işletmecisi, stüdyoyu saatte 100 liradan kiraya verdiğini söylüyor. Kadıköy'deki en ucuz stüdyolardan olduğu için, diğer stüdyo sahiplerinin kendisini ziyaret ettiğini ve zam yapması gerektiğini kendisine ilettiklerini belirtiyor. İşletmeci buna uyacağını ve zam yapacağını ifade ediyor.

Başka bir stüdyo sahibi bunu doğruluyor. Stüdyo için gerekli ekipman fiyatlarının kura endeksli olduğunu söylerken "Davul derisi değiştirmeye kalksak 400 dolar ödememiz lazım. Bunun zili, gitar kordonu, davulu, pedalı var" diyor.

İşletmeci şöyle devam ediyor: "Herkes tabiki ucuza verene gidiyor. O zaman giderleri karşılayamıyoruz. Biz de dükkan sahipleri olarak toplandık ve stüdyo kalitesine göre 100 ila 200 lira aralığında fiyat belirledik" diyerek bir Whatsapp grubu da kurduklarını söylüyor.

Tabi her sektörde böyle ortak karar alınamayabiliyor. Nitekim geçtiğimiz günlerde sosyal medyada yer alan Diyarbakır Sebze Hali'nde yer alan esnaf Ahmet Çelik ile Yenişehir Pazarcılar Derneği Başkanı Veysi Danış'ın tartışması.

Dernek Başkanı Danış, halde 6 lira olan bir ürünü Çelik'in 4 liraya sattığını belirterek piyasaya uyması gerektiğini söylüyor. Esnaf ise 4 liranın kendisini kurtardığını ve piyasaya uymak zorunda olmadığını ifade ediyor. Bunun üzerine ikili arasında tartışma başlıyor.

Başka bir örnek de Bursa'nın Kestel ilçesinden. Kestel'de bulunan fırıncı Kazım Balaban, geçtiğimiz yıl 400 gram ekmeği 1 liradan satıyordu. Ancak diğer fırıncılar Balaban'dan önce fiyatı artırmasını istediler. Fırın sahibi kabul etmeyince dava açtılar. Mahkeme, Kazım Balaban'ın haksız rekabet yarattığı gerekçesiyle davayı diğer fırıncılar lehine sonuçlandırdı. Halkın talebi doğrultusunda bu fiyattan ekmek sattığını söyleyen Balaban, Kasım 2021 itibariyle 400 gram ekmeği 1,25 liradan, 800 gram ekmeği ise 2,5 liradan satmaya başladı. 

HANGİ DURUMLARDA DAVA AÇILIR? 

Peki uzmanlar ne diyor? Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, kuaför, taşımacılık, hamam gibi bazı mesleklerde fiyat tarifeleri olduğunu azami ve asgari fiyat tarifeleri belirlendiğini söylüyor.

Aksi taktirde esnafa herhangi bir yaptırım uygulanamayacağını söyleyen Palandöken "Serbest piyasada isteyen, istediği malı, istediği fiyattan satar. Böylece rekabet ortamı oluşmuş olur. Başka biri gelip esnafa herhangi bir yaptırımda bulunamaz" diyor. Bu tarz bir olaya maruz kalan esnafın kendilerine şikayette bulunabileceğini söyleyen Palandöken "Meslekten men etmeye kadar yaptırımları var" dedi.

Av. Dr. Tamer Pekdinçer de esnafların meslek odalarının belirlediği tarifeye uymak zorunda olduğunu aksi takdirde ticari dürüstlüğe aykırı davranıldığına dikkat çekerek, "Bu tarifenin altında veya üstünde hizmet verene haksız rekabet yarattığı gerekçesi ile dava açılabilir" diyor.

Pekdinçer, herhangi bir tarifeye bağlı olmayan esnafın ise serbest piyasa ekonomisi kapsamınca istediği fiyattan hizmet verebileceğini ifade ediyor. Pekdinçer sözlerini şöyle sonlandırdı: "Fiyat artırması için baskı gören esnafın fiyat artırmaması sonucu çeşitli ortamlarda rakipleri tarafından kötülenirse, o esnaflar hakkında da dava açılabilir."

Kaynak: Web Özel