Anlık market siparişi sektöründe neler oluyor?

Türkiye’de örneğini Getir ile tanıdığımız anlık market siparişi servisleri, dünyada bazı sorunlarla mücadele ediyor. Artan depo kiraları, akaryakıt fiyatları, minimum sepet tutarlarını artmasın bu problemlerden biri. Silikon Vadisi’nde son yılların en gözle yatırımları arasında gösterilen Getir benzeri şirket Gopuff, yarım saat içinde teslimat garantisi verdiğini söylüyor.

Filmi biraz geriye sararsak 1990’larda New York’ta bisikletleri ile gezen Kozmo.com dağıtıcılarına rastlanıyordu. Bu personeller dergiden, gazlı içeceklere kadar pek çok ürünü 1 saatin altında teslimat garantisi ile satıyorlardı. Kozmo, dot.com krizi ile tarihe karışan şirketlerden oldu.

2020 yılı anlık market siparişi şirketleri için patlama yılı oldu. Pandemi ile birlikte evlerinden çıkamayan insanlar bu şirketlerin cirolarını patlattı. 2021 yılında Gopuff ve Getir gibi şirketler yatırım şirketlerinden yaklaşık 10 milyar dolarlık fon aldı. Bu dönemde dünyanın en büyük e-ticaret şirketi Amazon’un cirosunun da yüzde 40 arttığını anımsatalım.

2013’ten beri ABD’de hizmet veren Gopuff’ın en büyük başarısı Getir’e benzer bir şekilde kendi depolarından ürünleri dağıtıma çıkartmaları oldu. Firma pandeminin ardından 3 milyar dolar yatırım aldı. İki küçük rakibi satın alarak Avrupa’ya açıldı. 15 milyar dolarlık değere ulaştı.

'Servis ücreti' iyi garsonu kaçırmamak için mi var?Ekonomi

BÜYÜMEYİ YÖNETMEK

Fakat bu büyümeyi yönetmek bir süre sonra zorlaştı. Tıpkı 2010’lu yılların sonunda dijital medya şirketlerinin kadrolarını büyüttüğü ve daha sonra böylesi bir büyüklüğü kaldıramamaları gibi, anlık market alışverişi şirketi Gopuff da 2021 yılında 700 milyon dolar harcadıktan sonra geçen aylarda yaklaşık 2 bin kişiyi işten çıkardı.

2022 yılında pazardaki diğer oyunculardan DoorDash’ın hisseleri yüzde 67, Uber’in hisseleri yüzde 33 düştü. ABD piyasasının oyuncularından Fridge No More, Buyk oyundan çıktı, Jokr ABD operasyonlarını sonlandırarak Güney Amerika pazarına odaklanmak üzere bu ülkeden çıktı.

Hayatta kalmak için fon ihtiyacı olan Berlin merkezli Gorillas, satış için Getir ile masada. Amazon’un dahi pandemi sonrası piyasa değeri yüzde 40 eridi. New York’ta 25 sene sonra pedal çeviren Kozmo’dan sonra anlık market alışverişi sektörü yeniden zor bir zaman geçiriyor gibi gözüküyor.

Almanya mumla işçi arıyor! Her yıl 400 bin göçmen gerek ki...Ekonomi

'PAZARI DOĞRU DÜZGÜN ARAŞTIRAMADILAR'

Piyasayı izleyenler tarafından yapılan bir yoruma göre anlık market teslimatı şirketleri son iki yıl içerisinde öyle büyüdüler ki girdikleri pazarları doğru düzgün araştırma imkanları bile olmadı. Girilen pazarlardaki zincir marketlerin göz ardı edilmiş olabileceği de düşünülüyor.

Bu şirketlerin depolarına uluslararası literatürde ‘karanlık dükkan’ (dark store) ismi veriliyor. Bunun sebebi depolarda içindeki ürünlerin gözükmemesi ve dışarıdan bir market gibi algılanmaması. Kimi uzmanlar bu şirketlerin bir market düzeninde de hizmet verebilmesinin kârları artıracağı görüşünde. Sorunlardan birinin ise gerçekten markete giden insanlar olduğu düşünülüyor. Bazıları gerçekten markette dolaşmayı seviyor.

MÜŞTERİ NE DİYOR?

McKinsey’in Fransa, Almanya, Hollanda ve Birleşik Krallık’ta 2 bin 900 kişi ile anlık market siparişi kullanım alışkanlığını anlamak için düzenlediği ankete göre; katılımcıların yüzde 33’ü kolaylık olduğu için yüzde 23’ü markete gitmek istemediği için yüzde 18’i acil bir ihtiyacını karşılamak için, yüzde 18’i marketlerden daha uzun süre açık kaldıkları için, yüzde 18’i abur cubur isteğini karşılamak için yüzde 14’ü yemek pişirmek için yüzde 12’si ise bütün market alışverişini karşılamak için bu hizmetleri kullanıyor.

Katılımcılara anlık market siparişi şirketlerini kullanmadan önce nereden alışveriş yaptıkları sorusu da yöneltildi. Katılımcıların yüzde 68’i süpermarket, yüzde 38’i mahalle bakkalı cevabını verdi. Ayrıca katılımcıların yüzde 75’i anlık market siparişi uygulamalarını kullanmaya devam edeceklerini söylüyor.

GETİR UNICORN OLDU

Geçen yıl mart ayında İstanbul merkezli sipariş uygulaması Getir, son aldığı 300 milyon dolarlık yatırım ile 2.6 milyar dolarlık değerlemeye ulaşmıştı. Getir'in kurucusu Nazım Salur, sermaye artırımından sonra beş ortağın hisse oranının yüzde 60'ın üzerinde kaldığını, yeni kaynağın ise Sequoia Capital ve Tiger başta olmak üzere mevcut ortaklardan geldiğini söylemişti. Türkiye'nin ilk 'Unicorn'u oyun şirketi Peak Games olmuştu. 2010 yılında İstanbul'da kurulan Peak Games 1,8 milyar dolar karşılığında ABD'li mobil oyun şirketi Zynga'ya satıldı.

Kaynaklar: Bloomberg, Atlantic, McKinsey

Kaynak: Web Özel