Savaş bitince silahlara ne olacak? Afganistan, Balkanlar ve Irak...

Ukrayna'nın Dnipro kentinde kameralara takıldığı öne sürülen ve kimliği açıklanmayan bir şahsın sokakta oynayan çocuklara doğru el bombası attığı video sosyal medya sallarken şahsın polis tarafından tutuklandığı bilgisi de paylaşıldı. Belirtilene göre 54 yaşında olan ve polisler geldiğinde aşırı derecede alkollü olduğu tespit edilen adam patlamada biri yaralanan çocukların “gürültü yaptığını” ifade etti.

Dezenformasyon faktörünün önemli bir rol oynadığı böylesi bir savaşta, söz konusu çarpıcı görüntülerin gerçeği ne boyutta yansıttığını tespit etmek elbette zor. Fakat erkek nüfusunun büyük bir çoğunluğunun orduya çağrıldığı ve sivil direnişin önemli bir rol oynadığı Ukrayna'da insanların ellerine geçirdikleri askeri mühimmatla ne yapacakları da önemli bir soru işareti.

Elbette insanların bu silahlarla ne yapacakları kadar bu silahların nasıl geri toplanacağı ve bu kaotik süreçte denetimin nasıl yapılacağı da önemli bir soru olarak ortada durmakta.

'SUÇ ÖRGÜTLERİNİN ELİNE GEÇEBİLİR'

Bu duruma ilişkin endişeleri çerçevelendiren ise Interpol Genel Sekreteri Jürgen Stock oldu. Stock, Ukrayna'ya gönderilen silahların büyük bölümünün savaş sonrasında karaborsaya düşerek suç örgütlerinin eline geçebileceği uyarısında bulundu. Ülkede silah sirkülasyonunun çok yoğun olduğuna işaret eden ve tüm üye ülkeleri Interpol'ün silah takip sistemini kullanmaya davet eden Stock şunları söylüyordu:

“Bu gerçekleşecek. Hiç şüphem yok. Suç örgütleri şimdiden buna odaklanmış durumdalar... Üye ülkeleri bu veri tabanını kullanmaya çağırıyoruz. Çünkü hiçbir ülke ve hiçbir bölge bu durumla yalnız baş edemez. Bahsettiğim suç örgütleri küresel çalışıyor, dolayısıyla bu silahlar da kıtalararası dolaşıma girecek.”

Yasa dışı içeriklerin paylaşıldığı Dark Web ve Deep Web'de Ukrayna'da ele geçirildiği iddia edilen bazı silahların satıldığı da ortaya çıktı. Örneğin Ukrayna'nın direnişinde ünlenen anti-tank füzesi Javelin'in tanesi 30 bin dolara satılmakta. Kamikaze drone'lar ise 7 bin dolar civarında bir bedelle satılıyor.

ÇARPICI AFGANİSTAN ÖRNEĞİ

ABD'nin 20 yıllık savaşın ardından 2021'de Afganistan'dan çekilirken geride büyük miktarda hatta Pentagon raporuna göre; 7 milyar dolar değerinde son derece gelişmiş askeri teçhizat bıraktığı ve bunların da Taliban'ın ve Afgan çetelerinin eline geçtiği aktarılmıştı. Yine Afganistan'da Sovyet işgali döneminde ABD'nin direnişçilere verdiği Stinger füzeleri işgal süreci sonrası karaborsadan satın alma yoluna da başvurarak geri topladığı biliniyor. 

Bununla birlikte Yugoslavya İç Savaşı'nda eski Yugoslavya bölgesi yasadışı silah ticaretinin odak noktası haline gelmişti. Temmuz 1991'de BM'nin Yugoslavya'ya silah ambargosu koymasıyla karaborsa ve kaçak silah ticareti hız kazanmıştı.

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ile yine BM'ye bağlı Küçük ve Hafif Silahlar Kontrolü Merkezi Ofisi'nin (SEESAC) 2005 yılında yaptığı ortak çalışmaya göre; savaş sonrasında Bosna'da 750 bin civarında hafif silah bulunmaktaydı. Sırbistan İçişleri Bakanlığı ise 2015 tarihli raporunda ülkede yaklaşık 900 bin hafif silahın varlığından söz ediyordu. Yine 2015'te yapılan bir çalışmaya göre Kosova'da ise 450 bin civarında küçük silah olduğu düşünülüyordu.

BALKANLAR'DAN PARİS'E...

2015 tarihi kritik zira 13 Kasım 2015'te gerçekleşen ve DEAŞ'ın üstlendiği Paris terör saldırılarında iki adet eski Yugoslavya üretimi Zastava M-70 tüfeği kullanıldığı tespit edilmişti. Hatta Charlie Hebdo saldırısında kullanılan silahların da kaynağı olarak Balkanlar gösterilmekteydi.

Brüksel merkezli Flemish Peace Institute (Flaman Barış Enstitüsü) yine 2015'in ocak ve haziran ayında birer silah raporu yayınlamış ve AB sınırları içerisindeki yasadışı silahların çok büyük bir çoğunluğunun Balkanlar'dan geldiğini aktarmıştı.

Söz konusu deneyimler göz önüne alındığında, Ukrayna için savaş sonrası senaryosunda silah ticareti ve mevcut silahların, ele geçirilen tankların, ağır mühimmatların akıbeti, tartışılması gereken ciddi bir konu olarak dikkat çekiyor. Bu noktada NATO, BM ve Ukrayna hükümetinin savaş sonrası planda ciddi bir silah toplama çalışması yapması elzem görünüyor.

Kaynaklar: The Guardian, The Defense Post, DW, UNDP SEESAC, Flemish Peace Institute, The New York Times Magazine, CNN 

Ukrayna askerleri Rus helikopterini söküp silah yaptıDünya

Kaynak: Web Özel