Liz Truss'ın 45 günü: Direnç, kriz, geri adım ve istifa!

Birleşik Krallık, yakın tarihinin politik açıdan en kaotik günlerini geçiriyor. Eski Başbakan Boris Johnson'ın istifasının ardından Muhafazakar Parti'nin liderliğine getirilen ve başbakanlık koltuğuna oturan eski Dışişleri Bakanı Liz Truss, 6 Eylül'de geldiği başbakanlık görevinde sadece 45 gün kalabildi. Truss böylece Birleşik Krallık tarihinin en kısa süre görevde kalan başbakanı oldu. Şimdi ülke yeniden bir başbakan arayışına girecek. Son 40 yılın en yüksek enflasyon oranının görüldüğü Birleşik Krallık'ta Truss'ın 45 gün ikamet edebildiği Downing Sokağı 10 Numara'da oturmak, artık daha fazla cesaret istiyor.

ŞİMDİ NE OLACAK?

Peki Truss'ı istifaya götüren süreçte neler yaşandı? Öncelikle Truss'un yayınladığı resmi açıklamaya bakmakta ve şimdi ne olacağına değinmekte fayda var. Yazılı açıklamasına “Büyük bir ekonomik ve uluslararası istikrarsızlık döneminde göreve geldim” sözleriyle başlayan Truss ekonomik krize ve Rusya-Ukrayna savaşına değinip şöyle devam ediyordu:

“Brexit'in özgürlüklerinden yararlanacak, düşük vergili, yüksek büyümeli bir ekonomi için bir vizyon belirledik. Yine de, durum göz önüne alındığında, Muhafazakar Parti tarafından seçildiğim görevi yerine getiremeyeceğimin farkındayım.”

Truss, Kral III. Charles'a istifa mektubunu iletirken, bağlı olduğu Muhafazakar Parti'nin yönetim kurulu işlevini gören The 1922 Committee adlı komitenin başkanı Sir Graham Brady'ye de istifasını iletti. Truss, Brady ile yaptıkları görüşmede partinin en kısa sürede yeni liderini haliyle ülkenin yeni başbakanını da belirleyeceğini dile getirdi.

Sir Graham Brady ise yaptığı açıklamada, “Parti başkanı Jake Berry ile konuştum ve kendisi de 28 Ekim Cuma gününe kadar bir oylama yapmanın ve liderlik seçimini tamamlamanın mümkün olacağını ifade etti. Böylece 31'inde yapılacak bütçe görüşmelerinden önce yeni bir liderimiz olabilecek” diye konuştu.

45 GÜNDEN SATIR BAŞLARI

Liz Truss'ın 45 günlük başbakanlık serüveninde ise bazı satır başları ve tarihler öne çıkıyor.

8 Eylül: Truss, 6 Eylül'de göreve başladıktan henüz iki gün sonra Birleşik Krallık'ın 70 yıllık hükümdarı Kraliçe II. Elizabeth yaşamını yitirdi.

23 Eylül: Ulusal yasın ardından ülkede gözler yeniden son 40 yılın en büyük enflasyon krizine çevrildi. Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng'in açıkladığı ve 45 milyar poundluk vergi kesintisi de içeren “mini bütçe” piyasayı salladı.

26 Eylül: Vergi kesintisi ihtimali, ülkenin dış borçlanmasının yükseleceği yönündeki beklentileri artırdı ve pound, dolar karşısında tüm zamanların en büyük değer kaybını yaşadı. Bank of England endişelerini dile getirdi.

28 Eylül: İngiltere Merkez Bankası Bank of England, “düzeni yeniden sağlamak için gerektiği kadar devlet tahvili alacağını" söyleyerek tahvil piyasalarındaki fırtınayı bastırmaya çalıştı.

3 Ekim: Truss ve Kwarteng, yüzde 45'lik en yüksek gelir vergisi oranını kaldırma planından vazgeçti. Toplumun en zengin kesimine getirilmek istenen vergi indirimi krizden geçen toplumda da infial yaratmıştı.

6 Ekim: Truss, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un tavsiyesiyle kurulan Avrupa Siyasi Topluluğu'nun ilk toplantısına katıldı. Başbakanın bu hamlesi, soğuk rüzgarlar esen Brüksel-Londra ilişkilerini yumuşatma adımı olarak olumlu karşılandı.

BASKILARA DAYANAMADILAR

14 Ekim: Baskılara dayanamayan Truss, Kwarteng'i görevden almak zorunda kaldı. Yeni Maliye Bakanı Jeremy Hunt vergi kesintilerini çok büyük ölçüde masadan kaldırdı, Truss'ın acil ekonomik planı olarak görülen Kwarteng'in mini bütçesini neredeyse baştan aşağı elden geçirdi.

Rakibi Rishi Sunak'la birlikte liderlik seçimi öncesi en büyük vaadi olan bu vergi kesintilerinin ortadan kalkması Truss'ın pozisyonunun sorgulanmasına neden oldu.

17 Ekim: Başbakan Truss, piyasada ciddi dalgalanmalar yaratan “hataları” nedeniyle özür diledi.

19 Ekim: Tüm sıkıntılar yetmiyormuş gibi İçişleri Bakanı Suella Braverman, kişisel e-posta adresini kullanarak resmi bir belge göndermesinin ardından kuralları ihlal ettiği gerekçesiyle görevinden ayrıldı. Yeni İçişleri Bakanı Boris Johnson döneminin Ulaştırma Bakanı Grant Shapps oldu.

20 Ekim: Başbakan Truss görevinden istifa etti.

Şimdi kimin parti liderliğine aday olacağı konuşulmakta. Muhalefet, özellikle İşçi Partisi, ise sert bir şekilde erken seçim istiyor. Zira Truss'tan sonra gelecek isim, son dört yılda başbakanlık koltuğuna oturan dördüncü Muhafazakar Parti lideri olacak. Ülkede enflasyon krizi ise devam ediyor...

metin.aktasoglu@haberglobal.com.tr 

Ek kaynaklar: BBC, Reuters, CNN, The Guardian

Kaynak: Web Özel