Karşı çıkan 'güvenlik', onaylayan 'yatırım' diyor | Avrupa yabancıya ev satışını tartışıyor

Türkiye'de geçen yıl yaklaşık 67 bin 500 yabancı ev satın aldı. Yapılan son düzenlemeyle, konut satışıyla Türk vatandaşlığı başvurusunda alınacak gayrimenkulün değeri 400 bin dolar olarak belirlenmişti. Bahse konu uygulama, özellikle büyük şehirlerde kiraların fahiş şekilde artmasının ardından bazı tepkilere neden olmuştu. Şimdi Avrupa Birliği'nde de benzer bir tartışma yaşanıyor. 

AB, üye devletlere emlak yatırımı karşılığında oturma izni satışını sınırlama çağrıları yapıyor. Bunun üzerine geçtiğimiz aylarda İrlanda, Yunanistan, Malta ve Portekiz birtakım önlemler almıştı, bahse konu ülkelere İspanya da dahil oluyor. İspanya, “altın vize” ismi verilen uygulamayı sıkılaştırarak, yüklü miktarda yatırım karşılığında oturum izni satılmasını kısıtlama konusunda çalışıyor.

Böylece, oturma izni başvurusunda alınacak gayrimenkulün değerini 500 bin euronun üzerine çıkarmayı hedefliyor. Kararın arkasında yatan en büyük nedenlerden biri ise, Rusya-Ukrayna savaşından dolayı yaptırım uygulanan kişilerin Avrupa'da oturma izni almasının önüne geçebilmek.

2013'TE BAŞLAMIŞTI

Altın vize uygulaması, Mariano Rojoy hükümeti tarafından 2013'te, tuğla balonunun patlaması üzerine yatırımcıların ülkeden kaçmasını engellemek ve emlak sektörünü düştüğü dar boğazdan çıkarmak üzere hayata geçirilmişti.

İspanya'daki uygulamalar, en az 500 bin euro gayrimenkul yatırımı yapan yabancıların iki yıl daha uzatılabilen üç yıllık oturma izni almalarına izin vermekte. Konut yatırımı, yabancı servetlerin ülkede yaptığı yatırımların büyük bir bölümünü oluşturmakta. İspanya geçen yıl gayrimenkul satın alan 2 bin 462 yatırımcıya oturma izni verdi. Bu sayıda bir önceki yıla göre yüzde 60 oranında bir artış söz konusu.

Ülkede 2013'ten bu yana ise 11 bin 464 kişi ev satın alıp oturma izni elde etti. Bu sayıya, diğer aile üyelerinin yani yaklaşık 20 bin kişinin de dahil olması bekleniyor. Edinilen bilgiye göre, İspanya Sosyal Güvenlik ve Göç Bakanlığı yetkilileri, 500 bin euro tutarının artık yeterli olmadığını düşünüyor. Bakanlık bu çalışmalarını ekonomi ve ulaşım bakanlıklarıyla temas halinde yürütüyor. Ancak bu konuda henüz tam bir mutabakata varılmış değil.

FİKİR AYRILIĞI YAŞANIYOR

Ülkede ev inşası az olduğundan kiralarda yükseliş söz konusu; Sosyal Güvenlik ve Göç Bakanlığı'nın bu adımının halihazırda zor dönemden geçen emlak piyasası üzerinde baskıyı arttıracağını dile getiren kesimler mevcut. Hükümet de bu konuda kesin bir karara varmış değil.

Hükümetin altın vizeyi şirketlerden pay alanlara vermeyi düşündüğü de bahsi geçen ihtimallerden biri. Ancak bunun da ticari projeleri ve toplumsal katılımı olumsuz etkilemesinden endişe ediliyor. Öte yandan bu yöndeki tartışmaların uzamasının emlak sektöründe balon ortaya çıkmasına neden olması da bir diğer endişe kaynağı. Yabancı yatırımın azalmasının piyasanın diğer alanlarına negatif etki yapacağını dile getirenler de var. Peki, bu kadar olumsuz duruma karşı bu karar neden gündemde?

Avrupa Konseyi, geçen yıl yaptığı uyarıda varlıklı yabancılara vatandaşlık satılmasının doğurabileceği sorunlara dikkat çekmiş ve bu kişilerin yaptırım uygulananlar listesinde olup olmadığının iyice kontrol edilmesi gerektiğine işaret etmişti. Konsey yaptığı açıklamalarda, denetim mekanizmalarının uygun şekilde hayata geçirilmemesinden duyduğu büyük endişeyi dile getirmişti.

Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nden Manuel Villoria Mendieta ve David Martinez de yatırım yapan kişilerin gelirlerinin kaynağının iyi bir şekilde araştırılması ve ev karşılığında oturma izni uygulamasının kara para aklama gibi suçlara alet olmasının önüne geçilmesi gerektiğini belirtiyor. Mendieta ve Martinez, denetimin eksik yapılmasının ayrıca suçluların İspanya'ya girmesine de neden olacağını kaydediyor.

Dubai'de tanıdık sözler: 'Biz taşınacağız, çıkın'Ekonomi

TÜRKİYE'DE NASIL?

Yabancı ülke vatandaşlarının Türkiye’de gayrimenkul edinmeleri için ön koşul olarak oturma iznine sahip olmaları gerekmiyor. Yabancılara 2022 yılında 67 bin 490 konut satıldı. Yabancılara yapılan konut satışları 2022'de bir önceki yıla göre %15,2 artarak 67 bin 490 oldu. Geçen yıl uyruklara göre en çok konut satışı Rusya Federasyonu vatandaşlarına yapıldı.

Rusya Federasyonu vatandaşları 2022'de Türkiye'den 16 bin 312 konut satın aldı. Rusya Federasyonu'nu 8 bin 223 konut ile İran vatandaşları ve 6 bin 241 konut ile Irak vatandaşları izledi. Nisan 2022'de yapılan Cumhurbaşkanlığı Kabine toplantısında alınan karara göre, 250 bin dolar olan başvuru şartı 400 bin dolara yükseltildi. Başvuru için tapu siciline 3 yıl süreyle devir yapılamayacağı şerhi düşülmesi kararı da alındı.

Kaynaklar: El Pais, Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi, TÜİK, 

Kaynak: Web Özel