Covid-19 dünyanın zirvesi Everest'te! Ama Nepal kabul etmiyor...

Nisan ayında Everest Dağı'nın yamaç kampında tırmanıcılar, zirve yürüyüşü öncesi vücutlarını aşırı sıcaklık değişikliğine hazırlarken Jangbu isimli Şerpa yüksek ateş ve öksürükle hasta düştü. Yaklaşık 5 bin 300 metre civarındaki kamp şartlarında durumu hızla kötüleşti.

Şerpa'yı, Bahreynli bir prensin Everest'e tırmanışına yardım etmesi için görevlendiren tur şirketi hasta adamı helikopter ile Nepal'in başkenti Katmandu'ya götürdü. Covid-19 testi pozitif çıkan Jangbu, bir hafta hastanede, 6 gün de evinde tedavi gördükten sonra yeniden yamaç kampına döndü.

ŞERPA NEDİR?

“Şerpa ne demek?” diye soranlar için şöyle açıklamakta fayda var: Tecrübeli dağcılar dışında Everest'e tırmanmak isteyen turistler, bu coğrafyada yaşayan bir klan olan Şerpalara muhtaçlar. Coğrafyayı çok iyi tanıyan ve Everest yamaçlarında yaşayan bu halk, tırmanışlar için olmazsa olmaz rehberler.

Nepal'in turizm gelirinin büyük bir kısmını, meraklıların Everest tırmanışları oluşturmakta. Bu noktada çok kıymetli olan az sayıdaki Şerpa, bir şekilde devam edebilmeli. Bu koşullarda vücudu henüz virüsle savaşmaya devam eden 38 yaşındaki Jangbu, muhtemelen Everest'e çıkan ilk Covid-19 hastası oldu. Kendisi, prens ve beraberindeki 15 kişi usta Şerpa'nın yardımıyla 11 Mayıs şafağında zirveye çıktı.

EN AZ 59 KİŞİ...

Bu ay başında tırmanış sezonu sona ererken enfekte olmuş en az 59 kişinin dağa çıktığı, aynı zamanda beş kişinin daha virüsü zirveye taşıdığı, tırmanışçılar, seyahat firmaları ve kişisel sosyal medya hesaplarından tespit edildi. Nisan ayında Norveçli tırmanışçı Erlend Ness, Britanyalı tırmanışçı Steve Davis ve daha başka isimler sosyal medya hesaplarında Everest maceraları esnasında Covid-19'a yakalandıklarını açıkladılar.

Nüfusunun yaklaşık yüzde 3'ünü aşılayabilmiş olan 29.5 milyon nüfuslu Nepal'de 632 bini aşkın vaka kaydedildi. 8 bin 975 kişi ise Covid-19 nedeniyle yaşamını yitirdi. Ülke Delta varyantı tehlikesini de yaşamakta.

Nepal hükümeti ise Everest'te tek bir vakaya bile rastlanmadığını öne sürerken turizm yetkilileri tırmanışçıların paylaşımını reddetti ve içlerinden birini “zatürre hastası” olarak belirtti. Aynı zamanda yetkililere göre öksürük de kuru dağ havasında oldukça normal bir durum.

MİLYAR DOLARLIK GELİR KAPISI: EVEREST

Anlaşıldığı üzere Everest geliri büyük önem arz ediyor. 2019 yılında Everest turizminden yaklaşık 2 milyar dolar elde eden Nepal, 2020'de zirveyi kapatmak zorunda kalmıştı. Aynı zamanda turistler için de Everest'e tırmanmak şaşılacak şekilde popüler hale gelmiş durumda.

İlk zirve tırmanışın gerçekleştiği 1953 yılından 1988'e kadar toplam 260 tırmanış yapılırken 90'larda Şerpaların yardımıyla zirveye çıkma çılgınlığı başlamış ve 2003'e gelindiğinde toplam tırmanış sayısı bin 922'ye yükselmişti. 2018 sonunda ise bu sayı inanılmaz bir şekilde 9 bin 159'a çıkmıştı.

'HİÇBİRİ BAŞARAMAZ...'

2015'te HBO'ya konuşan bir Şerpa, Bryant Gumbel'in “Siz olmasanız tırmanışçıların kaçı başarılı olabilir” sorusuna “Hiçbiri” yanıtını veriyordu. Zira Şerpalar, profesyonel dağcılar dışında Everest'e gelenlere yolda öncülük ettikleri gibi, çadırlarını kuruyorlar, eşyalarını taşıyorlar ve yolu hazırlıyorlar. Gumbel, aynı programda dönemin Nepal Turizm Masası CEO'su Deepak Raj Joshi'ye ise “Turistlerin ne kadarı tırmanış için uygun” diye sorduğunda Joshi'den “Belki yarısı” cevabını almıştı.

Aynı zamanda Everest'e tırmanmanın da iki yolu bulunuyor. Tibet rotası daha zorlu bir rota ve Tibet bu sebeple kalifiye ve kısıtlı sayıda dağcıya izin veriyor. Nispeten daha rahat rota olan Nepal rotasından tırmanmak için ise en az 11 bin dolar ve sağlık raporu yeterli oluyor.

Bu dönemde ise Nepal, yamaçta tırmanışçılara test uyguluyor. New York Times'ın konuştuğu Şerpalar ise kampta her grupta birkaç vakaya rastlandığını aktarıyor. Elde edilen verilere göre 400 civarında turist tırmanışı terk etmiş. Ciğerleri etkileyen Covid'in 8 bin metrede enfeksiyon halinde çok daha ağır etkileri olacağından da söz ediliyor.

[email protected]

Kaynaklar: The New York Times, The Himalayan Database, HBO, Last Week Tonight with John Oliver

Kaynak: Web Özel