Ankara'da üçlü Suriye Zirvesi

Suriye başlıklı Üçlü Liderler Zirvesi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ev sahipliğinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin katılımıyla Cumhurbaşkanlığı Çankaya Köşkü'nde yapıldı. Liderlerin baş başa ve heyetlerarası görüşmelerinin ardından başlayan Suriye başlıklı zirvenin açılışında konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Toplantının; ülkelerimiz, bölgemiz ve Suriyeli kardeşlerimiz için hayırlara vesile olmasını Rabbim'den niyaz ediyorum. 2017 yılının Kasım ayında başlattığımız Astana formatındaki Üçlü Zirve süreci bugüne kadar önemli başarılara imza attı. Zirve Toplantıları vesilesiyle son 2 senede Suriye'de barış, güvenlik ve istikrarın yeniden tesisi amacıyla 3 ülke olarak iş birliğimizi derinleştirdik. Suriye'nin siyasi birliği ile toprak bütünlüğünün muhafazası, sahada sükûnetin korunması, ihtilafa kalıcı bir siyasi çözüm bulunması noktasında tam bir mutabakat içindeyiz. Astana platformu, Suriye'deki yangının söndürülmesi için etkili çözümler üretebilen ve bunların hayata geçirilmesi amacıyla somut adımlar atabilen yegane girişimdir” ifadelerini kullandı.

Erdoğan'ın konuşmasından satır başları;

“Suriye'de barışın sağlanması için daha fazla sorumluluk üstlenmemiz, elimizi taşın altına daha fazla koymamız gereken bir dönemdeyiz” diyerek sözlerini sürdüren Erdoğan, “Siyasi çözüm umutlarının diri tutulması bizlerin gayretlerine bağlıdır. Ankara Zirvesinin, Astana sürecine yeni bir soluk kazandıracağına inanıyorum. Bugünkü toplantımızda İdlib başta olmak üzere, sahadaki durumu, Fırat'ın doğusunda yaşanan gelişmeleri, siyasi süreçte gelinen aşamayı ve Suriyeli mülteciler meselesini ele alacağız. Bu konularda genel bir durum muhasebesi yapmamızın stratejilerimizi ve atacağımız adımları belirlememizde faydalı olacağı kanaatindeyim. Ülkemiz en sıkıntılı, en meşakkatli dönemlerinde Suriye halkının yanında olmuştur. Zulümden, terörden ve katliamdan kaçan 3,6 milyon Suriyeliyi halen topraklarımızda barındırıyoruz. Eğitimden sağlığa kadar Suriyeli sığınmacıların insani şartlarda hayatlarını sürdürmeleri için hiçbir fedakarlıktan kaçınmadık. Zeytin Dalı ve Fırat Kalkanı Harekatlarıyla hem Suriye'nin toprak bütünlüğünü hem de ülkemizin güvenliğini tehdit eden terör şebekelerine ağır darbeler indirdik. Cerablus, El-Bab, Afrin gibi güvenli hale getirdiğimiz yerlere geri dönen Suriyeli kardeşlerimizin sayısı 360 bini buldu. İdlib'de attığımız müşterek adımlarla 4 milyon sivilin hayatını altüst edecek büyük bir trajedinin önüne geçtik. Fırat'ın doğusundaki terör bataklığını da kurutarak inşallah bu yöndeki çabalarımızı birlikte yeni bir merhaleye taşıyacağız. Dün Çobanbey'deki hastaneyi hedef alan terör saldırısı bölücü örgütün vahşi yüzünü bir kez daha göstermiştir” açıklamasını yaptı.

Ruhani'nin açıklamalarından öne çıkanlar:

Liderlerin baş başa ve heyetler arası görüşmelerinin ardından başlayan Suriye başlıklı zirvenin açılışında konuşan İran İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Ruhani, Suriye'nin toprak bütünlüğüne vurgu yaptıktan sonra Suriye'nin istikrar, güven ve huzurun geri dönmesi için gerekli zeminin hazırlanması gerektiğini ifade ederek, “İran, Rusya ve Türkiye olarak bizlerin en önemli gündemi, bu üç ülkenin Suriye krizinin barışçıl yöntemlerle çözülmesi, terörizm ile mücadele, Anayasa Komitesinin kurulmasını destekleme, sığınmacıların geri dönmesi, tutukluların ve kaçırılanların değişimi, insani yardımların iyileştirilmesi ve ülkenin yeniden onarımı yolunda gösterdikleri çabaları ve bu yöndeki uluslararası çabaları değerlendirmektir” açıklamasında bulundu.

İran İslam Cumhuriyetinin, geçmişte olduğu gibi bugün de Suriye krizinin sadece siyasi yolla çözümlenebileceğine inandığını söyleyen Ruhani, “Suriye hükümeti ve halkı bu ülkenin kendinde barındırdığı farklılıkları dikkate alırsa kendi kaderini belirlemek gibi ağır görevi yerine getirme gücüne sahiptir. İran, Suriye krizinin başından beri askeri çözüm yolunun çözüm yolunun sonuç vermeyeceğini vurgulamıştır. Suriye krizinin üzerinden 9 yıl gibi uzun bir zaman geçerken bazılarının peşinde olduğu yönetimi değiştirme yaklaşımlarının bu süreçte elde edilen tecrübeler ışığında artık geçerliliğini yitirdiğine inanıyoruz. Suriye krizi ve bölgedeki benzer krizler barışçıl yöntemlerle ve o ülkelerin kendi halkı tarafından çözümlenmelidir” şeklinde konuştu.

Putin'in konuşmalarından satır başları;

Liderlerin başbaşa ve heyetlerarası görüşmelerinin ardından başlayan Suriye başlıklı zirvenin açılışında konuşan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, İdlib bölgesindeki durum endişe verici olduğunu söyledi.

Son dönemde İdlib bölgesinde aşırı kutupların faaliyetlerinin aktif hale geldiğinin kaydeden Putin, “Bu bölge teröristlere bir sığınak olmamalıdır. Bu bölgeden gelen terörist tehdidini tamamen yok etmek için ilave adım atmamız lazım. Suriye'nin kuzey doğusundaki durum da endişe vericidir. Oradaki güvenlik sorunları sadece ve sadece Suriye'nin toprak bütünlüğünün ve egemenliğinin korunması temelinde olmalıdır. Suriye'yi nüfus alanlarına bölmek kabul edilemez. Rusya-Türkiye ve İran, Suriyelilere ülkeyi yeniden tesis etmek, ekonomiyi, sosyal alanı canlandırmak için katkı sağlayacaktır ve insani yardım oluşturulmasında da çalışıyoruz. Bizim bu alanda yaptığımız çalışmanın neticeleri net ve ortadadır. 2018 yılı Temmuz ayından itibaren 390 bin kişi Suriye'ye döndü, 1,3 milyon yerlerinden edilen insan da yerlerine döndü. İnanıyoruz ki, uluslararası ajanslar bu manada insani yardım konusunda ülkenin yeniden restore edilmesi manasında daha etkin bir katkı sağlayacaktır. Böyle bir destek bütün Suriyelilere verilmelidir” diye konuştu.

SORU - CEVAP

Anayasa komitesi sorusu bu komitesi sorusu

Ruhani: Anayasanın reforme olması ve nasıl kurulacağı önemliydi. Çok fazla bu konu hakkında konuştuk. 2020-2021 yıllarına kadar Suriye'de siyasi atmosferin oluşmasını temenni ediyoruz.

Putin: Siyasi süreç dışında herhangi bir alternatif yok. Erdoğan anayasa için çok çaba gösterdi. Diplomatlarımız titiz çalışma sonucunda listeyi (Anayasa Komitesi) oluşturdular ve usül çalışmaları yaptılar. Liste onaylanmıştır.

Erdoğan: Cenevre'de komite çalışmaları hızla başlayacaktır. Pürüz kalmadı diyebilirim.

ABD'nin Suriye'deki varlığı

Putin: ABD güçlerinin Suriye'de bulunması gayri resmi olarak orada bulunuyor. Trump'ın oradan çekilme kararı uygulanacaktır.

Saudi Aramco'ya saldırı

Ruhani: Bunun kökeni Yemen'e saldırıyla başladı. Bunu Yemen'e saldıranlara sormak lazım. Yemen halkı bütün bu saldırılarına karşılık vermeliler. Meşru savunma haklarını kullanıyor. Karşı saldırıda bulunuyorlar. Yemen'in de çözüm yolu siyasidir. Astana süreci Yemen için örnek olabilir. Güvenlik Yemen'e geri geldiğinde güvenli bir şekilde üretilip ihraç edilebilir.

Anayasa komitesi süresi ve Yemen'deki süreç

Ruhani: Bunun kökeni Yemen'e saldırıyla başladı. Bunu Yemen'e saldıranlara sormak lazım. Yemen halkı bütün bu saldırılarına karşılık vermeliler. Meşru savunma haklarını kullanıyor. Karşı saldırıda bulunuyorlar. Yemen'in de çözüm yolu siyasidir. Astana süreci Yemen için örnek olabilir. Güvenlik Yemen'e geri geldiğinde güvenli bir şekilde üretilip ihraç edilebilir.

Putin: Ben bir süre koymak istemiyorum. Suriyeliler kendi sorunlarının çözümleri için katkı sağlamak lazım.

Yemen'de insani bir dram var. Biz insanlara yardım etmeye hazırız. Krizin çözülmesi gerekiyor.

Erdoğan: Tarih net değil ama başlık olarak Cenevre süreci diyebiliriz. Cenevre süreci bu işin başlangıcı olacak. Astana sürecinin devamı olarak bir an önce neticeye varmak istiyoruz

Yemen'de bu süreç nasıl başladı bunun üzerinde durmak lazım. Yemen'in yerle yeksan olmasının müsebbibi kimlerdir bunların üzerinde durmak lazım. yemen'deki insanlar şüphesiz belirli bir hazırlığın içerisinde olmuşlardır. Bizim şu anda Yemen'in yeniden inşa ve ihyası için çalışmalıyız.

Aynı şey Suriye için Filistin için de geçerlidir. Şu anda bakıyorsunuz ki Müslüman Müslümanla uğraşıyor.

Güvenli Bölge

Putin: Bütün yabancı unsurların Suriye'den çekilmesi gerekiyor.

Erdoğan: Güvenli Bölge'yi ele aldık, görüştük. Güvenli Bölge konusunda biliyorsunuz Trump, 20 mil derinlik diye bir ifade kullanmıştı. Tabi bunu eğer en batıdan en doğuya kadar aldığımız zaman 911 km sınırımız var. Türkiye'de 3,6 sadece Suriyeli var. Biz 40 milyar doları şu ana kadar mültecilere yaptığımız harcama. BM ve AB'den gelen para yaklaşık 7 milyar avro. Bunlar bizim bütçemize girmiyor, uluslararası aracılarla AFAD'a Kızılay'a geliyor. Eğitim, sağlık gibi çalışmalarda kullanılıyor. Bütün liderlerle konuştum, konuşacağım, konuşmaya da devam edeceğim. Biz 911 km'den vazgeçtik 411 km'de konutlar yapalım. 200-250 kare metre konut inşası yapalım.

Temennim odur ki bunda fikir birliğine varırsak bu insanlar çadır kentlerden kurtulurlar.

ZİRVE SONRASI BİLDİRİ YAYINLANDI

Üçlü Zirve'nin ortak bildirisinde, Suriye'nin egemenliği, bağımsızlığı, birliği ve toprak bütünlüğü ile BM ilkelerine kuvvetli taahhüt vurgulandı.

Suriye'de terörle mücadele kisvesi altında sahada yeni gerçeklikler yaratılmasına dair her türlü girişim liderler tarafından reddedildi.

Liderler tarafından Suriye'nin kuzeydoğusundaki güvenlik ve istikrarın egemenlik ve toprak bütünlüğüne saygı temelinde sağlanabileceği vurgulandı.

Liderler, ABD'nin işgal altındaki Golan'a dair uluslararası hukukun ihlalini teşkil eden ve bölgesel barış ile güvenliği tehdit eden kararını kınadı.

Liderler, Suriye ihtilafına askeri çözüm getirilemeyeceğine, yalnızca Suriyelilerin öncülüğünde ve ev sahipliğinde, BM'nin kolaylaştırıcılığında siyasi süreç yoluyla sona erdirilebileceğine dair inançlarını teyit etti.

ÜÇLÜ ZİRVEDEN NOTLAR

Suriye başlıklı üçlü liderler zirvesi bugün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ev sahipliğinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin katılımıyla Cumhurbaşkanlığı Çankaya Köşkü’nde yapılacak. Zirve öncesinde İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Çankaya Köşkü’ne gelirken, Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ruhani’yi karşıladı. İki liderin baş başa görüşmesi sona erdi. 

Suriye başlıklı üçlü liderler zirvesi bugün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ev sahipliğinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin katılımıyla Cumhurbaşkanlığı Çankaya Köşkü’nde yapılacak. Zirve öncesinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Çankaya Köşkü’ne gelirken, Cumhurbaşkanı Erdoğan, Köşk girişinde Putin’i karşıladı. Erdoğan ile Putin görüşmesi sona erdi, heyetlerarası görüşmeye geçildi. 

İletişim Başkanlığından Astana formatında Beşinci Üçlü Zirve Toplantısı'na ilişkin yapılan açıklamada, "İdlib başta olmak üzere, Suriye'deki gelişmelerin değerlendirilmesi, çatışma ortamının sona erdirilmesi, mültecilerin gönüllü geri dönüşleri için gereken şartların temini ile kalıcı bir siyasi çözümün tesisi amacıyla gelecek dönemde atılacak müşterek adımların istişare edilmesinin amaçlandığı" bildirilmişti. 

Erdoğan, Putin ve Ruhani'nin, zirve vesilesiyle ikili görüşmeler yaparak ikili ilişkileri, güncel bölgesel ve uluslararası gelişmeleri ele alması da öngörülüyor.

İletişim Başkanı Fahrettin Altun, Ankara'da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ev sahipliğindeki Suriye konulu 5'inci Üçlü Zirve Toplantısı öncesi Twitter hesabından açıklamada bulundu. Toplantının, Cumhurbaşkanı Erdoğan, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin'in katılımlarıyla bugün gerçekleşeceğini hatırlatan Altun, "Türkiye, Suriye’de insani krizin önlenmesi, göçün sona erdirilmesi, kalıcı ateşkes ve siyasi çözümün tesisi, terör örgütleriyle mücadele konularında çok yönlü işbirliği ve diyalog mekanizmalarıyla ulusal güvenliğin yanı sıra bölgesel istikrar ve barışa katkı sunmayı sürdürüyor" ifadelerini kullanmıştı.