Amerikan askerleri anlatıyor: Benim arkadaşım neden öldü?

Amerikan tarhinin en uzun savaşı Afgan Savaşı'nda binlerce sivil hayatını kaybederken evlerinden kilometrelerce uzakta 'tam olarak da ne için savaştığını bilmeyen' pek çok Amerikan askeri bugün Taliban’ın ülkede kontrolü ele geçirdiğini görünce karışık duygulara kapılıyor.

Bu duyguları, öfke, utanç ve rahatlama olarak özetlemek mümkün. Javier Mackey ikinci kez Afganistan’a gönderildiğinde kolundan vurulmuş ve kan kaybından ölmek üzere buldu kendini. Bu olay 2008’de yaşanırken Taliban’ın Kabil’e girişini canlı yayında izlerken ‘bu ülkeye girerek ne kazandık’ diye iç geçirdi.

Beş kez Afganistan’da görev yapan Mackey iki kez vuruldu, Afganistan’a her gittiğinde Amerika’nın bir an önce bu ülkeden çıkması gerektiğini düşünüyordu.

Savaş alanında gördüklerinden sonra her türlü acıya alıştığını düşünen Javier Mackey, Taliban’ın ülke genelindeki kontrolünün ardından yeni bir acıyla daha tanıştığını söylüyor. Mackey, “Çok fedakarlık yaptım. Her türlü ölümü gördüm. Birlikte görev yaptığım arkadaşlarımla böyle olacağını biliyorduk. Bu yüzden kızgınız. Afganistan’ı daha onurlu terk etmenin bir yolu olsun isterdim” diyor.

NATO görevi kapsamında 12 kahraman Türk askeri dokuz yıl önce Afganistan'da şehit olmuştu. Fotoğraf: AA

775 BİN ABD ASKERİ

20 yıl içerisinde 775 bin Amerikan askeri Afganistan’da görev yaptı. Bu askerler dağda kurulan kamplarda veya hava üslerinde yaşadılar.

Hava Kuvvetleri’nde albay olarak 2012 yılında Afganistan’da görev yapan Ginger Wallace alt seviye Afgan askerlerinin yürüttüğü mayın temizleme programlarını izlemek için görev yapmış.

Wallace, Mackey’in aksine Afganistan’dan çıkmanın doğru bir karar olduğunu düşünüyor. Ginger Wallace, “Afganlar Taliban’a karşı mücadele etmezken ABD askerlerinin mücadele etmesini nasıl bekleyebiliriz?” diyor.

Hava kuvvetlerinde görev yapan Sean Durgin'in kardeşi Russel Durgin Afganistan'da 23 yaşında görev yaparken hayatını kaybetmişti. Fotoğraf: Reuters

BATAKLIĞI ANLAMADILAR

ABD’nin geçmişte yaptığı savaşlar gibi Afgan savaşında ulusal seferberlik ilan edilmedi veya nüfusun büyük bir kısmı askere alınmadı. Belki de bu sebepten ötürü operasyonun başarısızlığı çok da anlaşılmadı. Bölgede görev yapan askerlerin büyük bir kısmı Afgan kabilelerinin birbiri ile olan ilişkisi ve ülkedeki rüşvet çarkını gördükleri için bir bataklığa saplandıklarını anladılar.

Jake Wood 25 yaşında Afganistan’ın bir ucunda göreve başladığında yıl 2008’di. Ne görev yapığı Sangin bölgesindeki köylülerin ‘Amerika’nın getirdiği barış ve demokrasiden’ haberi vardı ne de Afgan hükümetinin kim olduğunu biliyorlardı.

Wood bölgede kendilerine hizmet eden bir Afgan gencinin ülkenin bildiği tek şeyin savaş olduğunu söylediğini hatırlıyor. Wood, “Genç bir gün bana yaklaştı ve ‘Siz bu ülkeden gideceksiniz ve sonra yeniden geleceksiniz ama bu sefer dost olarak mı düşman olarak mı bilmiyorum’” dediğini anımsıyor.

Wood bölgede görev yapan askeri personelin savaşın sonunu göremediğini söylerken, “Kaybettiğimizi biliyorduk ama dünya ile aynı anda bunu canlı yayında görmek çok zordu” ifadelerini kullandı.

ABD arkasında büyük bir bilinmezlik bırakarak Afganistan'dan çıktı. Son 20 yılda ortaya çıkan bilanço ise inanılmaz...

— Haber Global (@HaberGlobal) August 18, 2021

40 ÜLKEDEN YÜZLERCE ASKER

Bugüne kadar Afganistan’a 40 ülkeden toplamda yüzlerce asker gönderildi. Kandahar’ın düştüğünü gören emekli asker John Whalen, “Benim arkadaşlarım neden öldü?” diye soruyor.

Whalen 21 yaşında hayatını kaybeden bir silah arkadaşını anarken, “Çok motive olmuş bir askerdi. Hayatını yaşayacağı için çok mutluydu. Motivasyonunun arkasında ‘Amerika dünyayı daha iyi bir yer yapacak’ fikri vardı” diyor.

İngiliz ordusundan Michelle Parlington üç kez Afganistan’da görev yaptıktan sonra travma sonrası stres bozukluğu ile mücadele ediyor. Parlington, “Benim savaşım hala devam ediyor. Afganistan’daki mevcut durumu düşündükçe hastalığım nüksediyor” ifadelerini kullandı.

Pek çok eski asker ise bölgede kendileri ile mücadele eden Afgan personelin ülkede bırakılmasından endişeli. Emekli piyade Peter James ABD’li askerlere tercümanlık yapan bir Afgan’ın Taliban şehre girdikten sonra üç gün boyunca ev değiştirmek zorunda kaldığını anlatıyor. James bu Afgan’a yardımcı olunması için sokabildiği herkesi devreye soktuğunu söylüyor.

Kaynaklar: New York Times, Washington Post, Wall Street Journal