5 soru 5 cevap | Tunus'ta neler oluyor?

Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said, 25 Temmuz Pazar günü Başbakan Hişam el-Meşişi'yi görevden aldığını ve Meclis'in yetkilerini de 30 günlüğüne dondurduğunu açıkladı. Meclis'te en büyük parti konumunda bulunan Nahda Hareketi bu kararı "darbe" olarak niteliyor.

Cumhurbaşkanı Said tarafından göreve getirilen ve siyasi bir krizin ortasında 1 Eylül 2020'de başbakanlık görevine başlayan eski İçişleri Bakanı El-Meşisi ise “Karışıklığa sebebiyet veren bir konumda olmak istemiyorum; Cumhurbaşkanı kimi seçerse görevi ona devredeceğim” ifadelerini kullandı.

Tansiyonu yükselten olay ise Meclis Başkanı ve Nahda Hareketi'nin lideri Raşid Gannuşi'nin bazı milletvekilleri ile Meclis'e gidip içeri alınmadıktan sonra burada oturma eylemine başlaması oldu. Akıllarda ise yaşananlara dair ortak soru işaretleri var.

1 - TUNUS'TA SON DURUM NE?

Yerel yönetimler, hükümete bağlı yurt içindeki ve yurt dışındaki tüm kurumlardaki çalışmalar, diplomatik görevler ve kamu çalışmaları salı gününden itibaren iki günlüğüne durduruldu. İç güvenlik güçleri, askeri personel, gümrük personeli ile sağlık ve eğitim çalışanları karardan muaf.

Cumhurbaşkanı Kays Said

Ülkede akşamları 19.00'dan sabah 06.00'ya kadar sokağa çıkma yasağı uygulanacak. Yasak, 27 Ağustos'a kadar sürecek. Ayrıca Covid kısıtlamaları nedeniyle sokaklarda ya da meydanlarda üçten fazla insanın bir araya gelmesi de yasak.

2 - TEHLİKE NE BOYUTTA?

Cumhurbaşkanı Said, kararları 'darbe' olarak yorumlayanları, anayasayı bilmemekle itham etti ve “Sizi sokaklara çağrılarına uymayın” dedi.

Milletvekillerinin dokunulmazlıklarının askıya alındığı, yürütme yetkilerini kendisinin devraldığı ve yeni bir başbakan atayacağını söyleyen Said, “Eline silah almayı veya kurşun atmayı düşünen herkesi, silahlı kuvvetlerin ateşle karşılık vereceğini söyleyerek uyarmak isterim” ifadelerini kullandı.

Meclis Başkanı ve Nahda Hareketi'nin lideri Raşid Gannuşi

Nahda Hareketi ise kararın açıkça darbe anlamına geldiğini belirtirken TRT Arapça'ya konuşan Gannuşi, “Darbe olduğunda sokağa çıkılması gerektiğini öğrendik. Türkiye'den aldığımız ders bu. Haberi duyar duymaz dışarı çıktık” dedi.

Gannuşi barışçıl bir eylem sürecinde olduklarını söylüyor. Ancak sokaklarda taraflar arasında bir gerilim olduğu da açık. Karşı karşıya gelen halk arasında gerginliklerin büyümesi, Arap Baharı'nın doğduğu ve görece en demokratik, en hafif şekilde geçişin yapıldığı Tunus'ta korkulan senaryo...

3 - BU NOKTAYA NASIL GELİNDİ?

Yasemin Devrimi de denen hareketle 23 yıllık Zeynel Abidin Bin Ali diktatörlüğü sona ermişti. Komşularına ve diğer Arap Baharı rüzgarını yaşayan ülkelere nazaran yumuşak bir geçiş yapmayı başaran Tunus'ta son dönemde hükümetler işlevsiz kalıyor.

Üst üste gelen hükümetlerin derinleşen ekonomik sorunları çözememesi ve son olarak kötü yönetilen Covid süreci ve “fiyasko” olarak yorumlanan aşı kampanyası ayrışmayı derinleştirdi. Gannuşi, Katar'dan aşı getirmeye çalışırken Said ise Müslüman Kardeşler'in karşısında duran BAE'nin kapısını çaldı.

Halkın bir kısmı Cumhurbaşkanı'nın kararını kutlarken (solda), bir kesim de yapılanı darbe olarak nitelendirerek (sağda) eylemler düzenliyor.

Gannuşi, TRT Arapça'ya “Darbenin, kargaşanın ve Nahda'nın binalarının hedef alınmasının arkasında BAE medyası var” dedi.

Müdahale noktasına gelinmesinde ise şiddet önemli bir faktör oldu. Pek çok şehirde Nahda ofisleri protestocular tarafından basıldı. Nahda, bazısı Said'e yakın bazısı da dış bağlantılı protestocuların finanse edildiğini savunuyor.

4 - 'KORKULAN' NE VE SİSTEM NASIL KİLİTLENDİ?

Said ve destekçileri, Nahda Hareketi'nin ülkeyi “radikal islamcı” bir eksene oturtmasından çekiniyor. Yasemin Devrimi'nden sonra 1980'den beri tutulduğu sürgünden Tunus'a dönen Gannuşi liderliğinde Nahda resmen parti oldu ve en yüksek oy oranına sahip.

Ancak hükümet kurma yetkisinin verilmediği Nahda, Ağustos 2020'de kurulan bağımsız teknotrat hükümetinin yanında Meclis Başkanı olarak sandalye çoğunluğu ile yönetimi ikinci bir koldan sürdürüyor. Bu çatışma ve ikilik durumu ülkeyi bu noktaya taşıdı.

5 - TÜRKİYE'DE VE DÜNYADA TEPKİLER NE OLDU?

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, “Dost ve kardeş Tunus’ta demokratik sürecin askıya alınmasını ve halkın demokratik iradesinin yok sayılmasını reddediyoruz” derken Dışişleri Bakanlığı da “endişe” mesajı yayınlandı. Almanya, Rusya, ABD, BM, Suudi Arabistan ve Fransa da dahil olmak üzere pek çok ülke de “süreci izlediklerini” belirtti.

[email protected]

Kaynaklar: BBC, Reuters (Fotoğraflar), The Guardian, TRT Arapça, AA

Kaynak: Web Özel