Balinalar neden bu kadar büyükler? Kanserle mücadeleye yardımcı olabilir...

Günümüzde yaşayan mavi balinalar ortalama 30 metrelik uzunlukları ve 190 tona ulaşan ağırlıklarıyla, bu güne kadar yer yüzündeki en büyük canlılar olarak biliniyor. Balinalar yaklaşık 50 milyon yıl önce karada yaşayan küçük atalarından evrimleştiler. Yani devasa boyutlarına karşın balinalar dünya tarihi için kısa sayılabilecek bir süre önce bu kadar büyük değillerdi. 5 ila 10 milyon yıl öncesine kadar balinalar sadece bir fok balığı ya da yetişkin bir kurt büyüklüğünde canlılardı.

Okyanus bitkilerinin ve besinlerinin zaman içinde çoğalması ve suyun sağladığı yerçekimi özgürlüğü, balinaların bu kadar büyük olmalarında rol oynadı. Bunun yanında yapılan araştırmalar, balinaların devasa cüsselerinin temelini oluşturan genleri de ortaya çıkardı. Üstelik balinaların dev boyutlarda olmasını sağlayan bu genler, kanser araştırmalarına da ışık tutabilir. 

BAZI GENLER BÜYÜK CÜSSEYE NEDEN OLUYOR

Brezilya'daki Campinas Eyalet Üniversitesi'nden biyolog Mariana Nery ve meslektaşları, zaman içinde balina DNA'sında meydana gelen değişikliklerin balinanın nasıl devasa boyutlara ulaşmasına yol açtığını inceledi. Dr. Nery ve ekibi, balinaların atlar, koyunlar ve inekler gibi bazı en yakın akrabalarında vücut büyüklüğünü etkileyen genleri uzun süredir araştırıyordu. Scientific Reports yayınlanan sonuçlar, büyüme hormonu ve vücuttaki şeker düzeyini kontrol eden bir hormon olan insülin bünyesindeki genlerin balinaların devasa boyutlarına neden olduğunu gösteriyor. 

Araştırmacılar, farklı boyutlardaki 19 balina türünde bu vücut boyutuyla ilgili genleri karşılaştırırken, GHSR, IGFBP7, NCAPG ve PLAG1 adındaki dört gen üzerinde durdular. Bu genlerin daha büyük bir vücutla ilişkili oldukları bulundu.

BÜYÜK CÜSSE SAĞLAYAN GENLER KANSER RİSKİNİ DE DÜŞÜRÜYOR

Bu kadar büyük olmanın bazı dezavantajları var. Daha büyük olmak, daha fazla hücrenin vücutta bölünmesine ve hücrelerin tehlikeli şekilde mutasyona uğramasına neden oluyor. Bir vücutta mutasyona uğrayan hücreler ise kanser riskini doğuruyor. ABD'nin Philadelphia kentinde bulunan Thomas Jefferson Üniversitesi'nde öğretim üyesi olan Daniela Tejada-Martinez, "Kansere yakalanma olasılığı yaş ve vücut kütlesi ile artar" diyor. Ancak balinaların devasa kütlelerine karşı kansere yakalanma riskleri oldukça düşük. Tejada-Martinez, "Bununla birlikte balinaların kansere ve yaşlanmaya karşı gösterdikleri direnç bilim dünyası için bir sır" diyor.

Tejada-Martinez "Deniz memelileri, en uzun yaşayan memeliler oldukları için yaşlanma ve hastalık direnci araştırmaları için harika bir model. Grönland balinası gibi bazı deniz memelileri 200 yıldan fazla yaşayabilir" ifadelerini kullanıyor. Tejada-Martinez, balinalar gibi deniz memelilerinin kanser gibi hastalıklara karşı korunmak için ek mekanizmalar geliştirmiş olabileceğini öne sürüyor. 

BALİNALAR İNSANLAR İÇİN KANSER TEDAVİSİ UMUDU MU?

Yeni araştırmalar, bu genlerin yalnızca balinaların muazzam vücut boyutlarına ulaşmasını sağlamadığını, aynı zamanda onları kanser riskinden korumada oynadığı önemli rolü de tespit etti. Tejada-Martinez, bu genlerin kanser oluşturan tümörleri baskılayıcı genler olduğunu ifade ediyor.

Bilim insanı, tümör baskılayıcı genlerin vücuttaki en önemli kansere karşı tepkiler arasında kabul edildiğini söylüyor. Tejada-Martinez, tümör baskılayıcı genlerin vücutta DNA hasar onarımı, hücre mutasyonunun durdurulması ve apoptoz (bir hücrenin ölümü) dahil olmak üzere yüzlerce biyolojik olayda yer aldığını açıklıyor. İnsanlarda binden fazla tümör baskılayıcı gen tespit edilirken çalışmalar balinalarda bu sayının 2.4 kat daha fazla olduğunu ortaya koyuyor. 

Balinaların kendilerini kansere karşı nasıl koruduklarını anlamak, insanların 2020'de dünya çapında tahmini 10 milyon insanı öldüren kanser hastalığına karşı ilerleme kaydetmesine yardımcı olabilir. Washington'daki Smithsonian Ulusal Doğa Tarihi Müzesi'nden biyolog Michael McGowen, balinalardaki bu genleri kavramanın, insanlarda kanserin ilerlemesini yavaşlatmak konusunda yardımcı olabileceğini söylüyor. 

Kaynaklar: The New York Times, CNN, Scientific Reports

Kaynak: Web Özel