ABD Taliban ile neyin pazarlığını yapıyor?

Uluslararası tahminlere göre Afganistan’da güç dengesinin değişmesine çok az kaldı. Pentagon bir aydan biraz daha uzun bir süre içerisinde merkezi hükümetin elinde kalan birkaç noktadan biri olan başkent Kabil’in de düşmesini bekliyor.

Şu ana kadar devletler resmi olarak bütün ilişkilerini Eşref Gani’nin başında olduğu merkezi hükümet ile yürütüyorlardı ama yakın gelecekte yeni muhatabın kim olacağı merak ediliyor.

Öyle ki Cumhurbaşkanı Erdoğan da Taliban’ın lideri konumunda olan kişi ile görüşme durumu olabileceğini ifade etmişti. Türkiye’nin Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı’nı koruma noktasında görüşmeleri sürdürdüğü ve Türkiye’ye gelen Afgan göçmenlerin durumu düşünülürse Taliban ile bir noktada temasların daha da sıklaşacağı düşünülebilir.

Bu sadece Türkiye için geçerli değil, ABD’de Taliban ile sık sık temaslarda bulunuyor. Şu sıralar ABD gizli servis üyeleri Taliban ile pazarlık noktasında. ABD, Taliban’ın Kabil’i ele geçirmesi durumunda büyükelçiliğine saldırılmamasını istiyor.

ABD’nin Kabil Büyükelçiliği’nde bin 400’ü ABD vatandaşı olan 4 bin personel çalışıyor. Bu personelin bir kısmını ticari havayolları ile ABD’ye geri getirme konusunda çalışmalar başladı. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, Afganistan’daki diplomatik varlıklarının devam edeceğini söylerken ABD Büyükelçiliği ülkedeki ABD vatandaşlarının ticari havayolları ile ülkeyi terk etmeleri konusunda uyarıyor.

'KARAMSAR VE DEPRESİF BİR HAVA VAR'

ABD hükümeti şu an büyükelçiliğini kapatmasa bile Taliban’ın tavrına göre bu seçenek de masada duruyor. Beş eski ve hala görevde olan diplomatın aktardığına göre Kabil Büyükelçiliği’nde karamsar ve depresif bir hava hakim.

1975 yılında Güney Vietnam’ın başkenti Saigon’daki ABD Büyükelçiliği öyle bir noktaya gelmişti ki personeli çatıdan helikopter ile tahliye etmek durumunda kalmışlardı.

Taliban ile görüşmeleri ABD adına özel elçi Zalmay Khalilzad yürütüyor. Khalilzad’ın amacı Taliban’ı büyükelçiliğe saldırmamaya, elçiliğin açık kalmasına ikna etmek aynı zamanda da gelecekteki Afgan hükümetine maddi yardım yapılmasını garanti altına almak.

Taliban sadece ABD değil Rusya ve Çin’le de görüşerek ülkenin hakimi olarak resmen tanınmak istiyor. ABD’li bazı diplomatlara göre ise Taliban, Kabil’e saldırır ve hükümeti devirirse Afganistan’a yapılan batılı yabancı yardımların hepsi kesilecek. 

ASKERLER VE DİPLOMATLAR

2005-2007 yılları arasında ABD’nin Kabil Büyükelçisi olarak görev yapan Ronald E. Neumann’a göre ABD içinde de Kabil’deki durum hakkında görüş ayrılıkları var. Neumann, Pentagon’un bölgenin acil tahliyesi için bastırdığını Dışişleri Bakanlığı’nın ise tehlikeli bir bölge olsa bile sınırlı sayıda personel ile görevine devam etmek istediğini söyledi.

Elçiliğin tahliyesi kararı biraz da mevcut Büyükelçi Ross Wilson’ın omuzlarında. Wilson geçen günlerde yaptığı bir açıklamada, “Şiddet ile gücü ele geçirmek, korku ve uluslararası izolasyona neden olur” değerlendirmesinde bulundu.

Kabil’deki ABD diplomatik misyonunda çalışanlar isterlerse kariyerlerine eksi yazılmayacak şekilde evlerine geri gönderilebiliyorlar. 

Şu an ABD’nin diplomat kadrosunun dörtte biri geçtiğimiz 20 yılda en az bir kez Afganistan veya Irak’ta görev yapmış. Elçilikte ABD’lilerle çalışan Afgan personelin ise kaderinin ne olacağı şimdiden büyük bir merak konusu.

Öte yandan Pentagon ABD vatandaşları ve bazı elçilik üyelerinin tahliyesi için çekildiği Afganistan’a 3 bin geçici askeri personel gönderme kararı aldı.

FİLM OLMUŞTU

ABD’nin İran Büyükelçiliği de 1979 devriminden önce benzer bir süreci yaşamıştı. Ağırlıklı öğrenci olan İranlılar Tahran’daki büyükelçilik binasının etrafını kuşatmış, binadaki 52 ABD’li personel ve vatandaş 4 Kasım 1979’dan 20 Ocak 1981 tarihine kadar 444 gün rehine olarak kalmışlardı. Bu konu etrafında yaşananlar Ben Affleck tarafından yönetilen Argo filmi ile beyaz perdeye de taşınmıştı. Affleck filmle en iyi film Oscar’ını almıştı.

Kaynak: Yukarıdaki derlemede yer alan bilgilerin önemli bir kısmı New York Times'ta yayımlanan 'U.S. Asks Taliban to Spare Its Embassy in Coming Fight for Kabul' ve 'U.S. Is Sending 3,000 Troops Back to Afghanistan to Begin Evacuations' isimli makaleden alınmıştır.