Maalesef bu selin sonrası da var... '10-15 kat mikroplastik artışı...'

Türkiye'de son yıllarda iklim krizinin de etkisiyle doğal afetlerde büyük bir artış var... Geçtiğimiz yıl yaşanan orman yangınları ile sel felaketleri bu sene de etkisini sürdürüyor.

AFAD ve Meteoroloji Genel Müdürlüğü, kırmızı kod uyarısıyla Zonguldak, Bartın, Kastamonu, Karabük ve Sinop'ta şiddetli yağış nedeniyle alarm vermişti. Batı Karadeniz'de aşırı yağışlar beklendiği ve metrekareye 100 kilogramın üzerinde yağış düşeceği vurgulanmıştı.

Beklenen oldu ve Batı Karadeniz'de aşırı yağışlar sonucu sel felaketleri yaşandı. Kastamonu'nun İnebolu ilçesinde şiddetli yağışın etkisiyle taşan sel suları 2 köprüyü yıktı, bir mahallede ise evleri sel suları bastı. Geçen sene sel felaketinin yaşandığı ve 70'ten fazla insanın hayatını kaybettiği Bozkurt'ta Ezine Çayı'nın yine taşması ile ise bazı yollar sular altında kaldı.

Sinop'un Ayancık ilçesinde 3 köy tahliye edildi. Zonguldak'ta dün öğle saatlerinden bu yana etkili olan şiddetli yağış Çaydamar Deresini taşma noktasına getirdi. Sinop'un Türkeli ilçesinde ise, dün geceden itibaren etkili olan sağanak taşkına yol açtı, cami ve bazı evler sular altında kaldı.

Peki bu ölümcül seller mal ve can kayıplarının yanında çevreye nasıl zararlar veriyor? Önüne kattığı her şeyi denize taşıyan sel sularının içerisinde denize ve deniz canlılarına zarar veren hangi maddeler var? Plastik atıklar denizleri nasıl etkiliyor? Sera gazı salınımına etkileri ne düzeyde?

'ATIK TESİSLERİ KAPAKLARI AÇAR'

Sellerle birlikte denizlere ciddi miktarda mikroplastik girdisi olduğunu aktaran Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi öğretim görevlisi Doç. Dr. Sedat Gündoğdu, "Çevrede çok çöp varsa ve atık yönetimi yeterli değilse, bu tür sellerde atık arıtma işi çalışmaz hale gelir. Bu nedenle hem felaket yaşanır hem de çevredeki bütün plastik çöpler selinde şiddetiyle beraber denize karışır" diyor.

Sel durumunda atık su arıtma tesislerinin, sistemin bozulmaması için kapaklarını açtığını belirten Gündoğdu, Mersin'de yaptıkları araştırmalarla ilgili şu bilgileri paylaştı: "Selle beraber bütün kentin hem atık suyundaki plastikler, hem de arıtma tesisleri girişinde tutulan geri dönüşüm tesislerinden gelen endüstriyel atıklar arazideki çöplerle birlikte denize akıyor."

'10-15 KAT ARTIYOR'

Plastiklerin petrolden üretildiği için ciddi bir sera gazı salınımına neden olduğunu da aktaran Gündoğdu, "Sera gazı salımından dolayı iklim değişiyor ve bu nedenle yağış rejimleri değişiyor" diyor.

Atık yönetim altyapısının yetersiz olması nedeniyle yönetilemeyen ve sağda solda olan plastik atıkların aşırı yağışlarla denizlerdeki plastik kirliliğini tetiklediğini belirten Gündoğdu, "Neden sonuç ilişkisi. Seller sonrası hem deniz dibinde, hem de sahillerde 10-15 kat mikroplastik artışı olabilir. Sadece mikroplastik değil diğer boyuttaki plastiklerde artar" diye konuştu.

'YAKIN BÖLGELER İZLENMELİ'

Sel sularıyla denizlere çok fazla atık karıştığını belirten Sinop Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi, Deniz Biyolojisi Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Levent Bat, "Seller nedeniyle ve nehirler aracılığıyla tonlarca çöp yığınları denize ulaşıyor. Bunların içerisinde plastiklerde var. Bu plastikler dalgaların hareketleriyle birlikte daha küçük parçalara bölünüyor" diye konuştu.

Bat'a göre, sellerden sonra sahillerde ve su sütununda ve sedimanda (Deniz dibi çamuru) mikroplastiklerin ölçülerek izlenmesi gerekiyor.

Sellerin ardından yakın bölgelerdeki denizlerde bir kirlilik ölçümü yapılması gerektiğini aktaran Bat, "Sonuçlar karşılaştırılmalı" diyor.

Denizlerde mikroplastik artışını önlemek için bireysel önlemler de alınabileceğinin önemine vurgu yapan Bat, "Fazla miktarda mikroplastik gitmemesi için önlemler alınması gerekiyor. Plastik kullanımını azaltıcı önlemler alınmalı. Plastikler bireysel olarak az kullanılmalı" dedi.

Sellerin iklim krizini tetikleyici etkisi olduğu gibi iklim krizinin de orman yangınlarının bu kadar yayılmasında olumsuz etkisi var. Boğaziçi Üniversitesi İklim Politikaları Araştırma Merkezi Müdürü Profesör Levent Kurnaz ormanların kendi kendine tutuşabildiğini belirterek, "Bunlar kendiliğinden tutuşabilen nesneler. 10 derece daha soğuk ve yağışlı olsaydı birinin yakması gerekebilirdi. Yaşadıklarımız iklim krizi" demişti.

* Yukarıdaki derlemede yer alan uzman görüşleri 19 Ağustos 2021'de haberglobal.com.tr'de 'Seller denizleri nasıl kirletir? 'Çöpler, atık sular ve plastikler...' başlığıyla yayınlanan makaleden alınmıştır.

Kaynak: Haber Global TV