Engelli vatandaşların iradesi sandığa ne kadar yansıyabiliyor? Oy verebilme oranları ne?

14 Mayıs'ta yapılacak Cumhurbaşkanı ve 28. Dönem Milletvekili Seçimi'nde görme engelliler için her sandığa şablon gönderilecek. Yani, görme engelli seçmenlere, oy kullanma kabinine girerken oy pusulalarıyla birlikte şablon da verilecek. Şablonda, görme engellilerin dokunarak okuduğu “braille alfabesi” ile partilerin ve adayların ismi yer alacak. Bahse konu gelişme, sadece görme engellilerin değil, ülkemizdeki bütün fiziksel engellilerin iradesinin sandığa ne kadar yansıdığı sorusunu akıllara getirmekte.

Türkiye Sakatlar Derneği Genel Başkanı Şükrü Boyraz, Türkiye'de 11 milyon civarında engelli vatandaş olduğunu tahmin ettiklerini belirtiyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan depremin ardından 815 bin civarında vatandaşın engelli kaldığını belirtmişti.

Boyraz, engelli bir vatandaşın evine en yakın yerdeki okula gitmek için birkaç durak toplu taşıma kullanması gerektiğini ve toplu taşıma ile mücadele bittikten sonra da tekerlekli sandalye kullanan ya da yatalak olan kişilerin okulların üst katlarındaki sandıklarda oy kullanmak zorunda kalabildiğini belirtiyor. Dernek başkanı, "Dernek olarak isim yazdırmaları durumunda oy verme konusunda her engelli bireye yardımcı oluyoruz” ifadelerini kullanıyor.

Engelsiz Erişim Derneği, şablon sisteminin hayata geçirilmesi için YSK'ya yazı gönderen sivil toplum kuruluşlarından biri. Derneğin yönetim kurulu üyesi Gülcan Altun, kendisinin de görme ve bedensel engelli olduğunu belirterek, erişebilirliğin engelliler için çok kıymetli olduğunun altını çiziyor. Altun, “Bizler son referanduma kadar, görme engelli olarak şablon ile oy kullanamadık. Öncesinde akraba, eş, dost ile oy kullanıyordum ve emin olamıyordum” demekte.

PEKİ GÖRME ENGELLİ SEÇMEN BRAİLLE OKUYAMIYORSA?

14 Mayıs seçimleri için toplam 814 bin 120 görme engelli oy kullanma şablonu oluşturulacak ancak her görme engelli braille okumayı bilmiyor. Gülcan Altun, braille alfabesini bilmeyenlerin, adayların oy pusulasındaki liste sırasını ezberleyip, şablon üzerinden de sırayı sayarak oy verdiğine işaret ediyor. Altun, açıklamasına şöyle devam ediyor:

“Engelli sayısını tam olarak bilemiyoruz çünkü her engelli e-Devlet üzerinden başvuruda bulunmuyor. Oy kullanma konusunda ise, engelli bireyler elbette aileleri tarafından destekleniyor. Hatta 'Biz seni götürelim, yeter ki oy ver' diyen çok aile gördüm.”

GÖRME ENGELLİLER ŞABLONU NASIL KARŞILIYOR?

Görme engelli Oğuzhan Erdaş, yeni sistemden memnun olduğunu dile getirmekte. “Oyumu tek başıma atmak onur verici” diyen Erdaş, sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Yıllardır annem ile kullandığım için oyum konusunda endişelenmedim ancak başkası olsaydı endişelenebilirdim. Bir de bu yeni şablonu nasıl kullanacağımız noktasında bir eğitim verilmesi gerektiğini düşünüyorum.”

Türkiye Görme Engelliler Derneği Genel Başkanı Fatih Karadayı ise, değerlendirmesine oyun gizliliği esasına dikkat çekerek başlıyor. “Kişiler eşi, kardeşi, akrabası ile oy kullansa bile 'Acaba iradem yansıdı mı' diye düşünüyordu, eş dahi olsa bireyler kime oy verdiklerinin bilinmesini istemiyor olabilir” ifadelerine yer veren Karadayı, bu şablon sistemiyle görme engellilerin iradesinin seçimlere yüzde 100 yansıyacağına inandığını vurguluyor.

Bu şablonun bir önceki Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde denendiğini dile getiren Karadayı, açıklamasına şöyle devam ediyor:

“Ancak oy kullanacağımız o şablonları bir firma üretmişti, YSK da kullanılmasına onay vermişti. O şablonlardaki sıkıntı, pusulaya koyulduktan sonra mührün geldiği girintinin, tam mührün gireceği kadar olmasıydı. Bu durumda da oy kullandığımız yerin kenarına boya sızmıştı ve kime oy verdiğimiz belli oluyordu.”

Mührün basıldığı alanın genişletilmesi gerektiğini ifade eden Karadayı, “Şablonlar tek kişilik olursa çok daha iyi olur” diyor. Bir diğer sorunun da sandık görevlilerinin çoğunun bu mevzuatı bilmemesi olduğunu aktaran Karadayı, görevlilerin kendilerine eşlik eden kişiyle kabine girilmesi konusunda ısrarcı olabildiğini belirtiyor. Mevcut durumda bedensel engelliler üst katlara çıkmadan oy kullanabiliyor. 

'Çok partili hayata geçişten bu yana...' | Türkiye'de seçim sistemi kaç kere değişti?Gündem

sibel.gulersoyler@haberglobal.com.tr 

Kaynak: Web Özel